انتشار آمار ضعیف از اقتصاد چین ابتدا سقوط بازارهای سهام آسیا را رقم زد و در ادامه سایر بازارهای سهام و قیمت نفت کاهش یافت. سال 2017 اما، آمارهای اقتصادی در چین، اروپا و آمریکا فراتر از انتظارات بود و باعث تقویت عمده بازارهای سهام و همچنین رشد شاخص دلار شد. بسیاری از سهام‌ها نظیر شاخص فوتسی لندن، S&P و نزدک آمریکا، شانگهای چین و شاخص سهام اقتصادهای نوظهور سبزپوش شدند. همچنین شاخص جهانی دلار رکورد جدیدی را در سقف 14 ساله به ثبت رساند. همزمان در بازار نفت نیز نشانه‌های مثبتی از کاهش سطح تولیدات برخی اعضای اوپک مشاهده می‌شد که توانست قیمت نفت‌های شاخص را بیش از 2 درصد رشد دهد. به‌طوری‌که نفت برنت و نفت خام آمریکا به ترتیب کانال‌های جدید 58 و 55 دلاری را تجربه کردند. باوری قدیمی در بازارهای جهانی وجود دارد که می‌گوید روند قیمت‌ها در یک سال، تکرار مسیر قیمت‌ها در ژانویه است. این بار باید دید که در ادامه سال 2017، بازارها روند صعودی خود را ادامه می‌دهند یا مشابه سال گذشته، برخی رویدادهای غافلگیرانه جهت‌گیری قیمت‌ها در پایان سال را تغییر می‌دهند.
بازار نفت اولین روز معاملاتی سال 2017 را با روند صعودی آغاز کرد و به بیشترین مقدار ظرف 18 ماه اخیر رسید؛ چراکه با اعلام کاهش تولید دو کشور عمان و کویت برای کاهش تولید اولین نشانه‌های پایبندی کشورهای تولیدکننده نفت به توافق اخیر برای کاهش عرضه جهانی نفت پدیدار شد و معامله‌گران امیدوار شدند که کشورهای صادرکننده نفت اعم از عضو و غیرعضو اوپک به توافق ماه دسامبر برای کاهش تولید عمل کنند. بهای نفت خام آمریکا روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 16 به وقت تهران) 1/19 دلار معادل بیش از 2 درصد رشد کرد و به 54/91 دلار بر بشکه رسید. نفت برنت، نفت شاخص بازار لندن نیز با افزایش 1/23 دلاری و 58/05 دلار در هر بشکه معامله شد. بازار نفت در روز دوشنبه به دلیل تعطیلات شروع سال جدید میلادی بسته بود، اما روز گذشته معامله‌گران با چشم‌انداز اجرای توافق اوپک قراردادهای بسیاری انعقاد کردند، به‌طوری‌که حجم معاملات حدود 7 درصد بیشتر از میانگین 100 روزه خود بوده است. قیمت هر دو نفت شاخص نه تنها به بیشترین مقدار خود طی یک سال و نیم اخیر رسیده، بلکه قیمت‌ها بیش از 20 دلار نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرده‌اند. روز گذشته امیدواری به اجرای توافق بر سر کاهش تولید در سطحی بود که حتی رشد شدید شاخص دلار در دو روز گذشته (1/2 درصد) نتوانست مانع از رشد قیمت نفت شود.
سیگنال اجرایی شدن توافق اوپک
عمان، یکی از کشورهای غیرعضو اوپک که در توافق اخیر مشارکت داشته است، هفته گذشته به برخی مشتریان خود اعلام کرد که در راستای اجرای توافق اوپک 5 درصد از عرضه نفت خود، معادل 45 هزار بشکه در روز تا ماه مارس(سومین ماه سال میلادی) خواهد کاست. در این بیانیه عمان اعلام نکرده است که بعد از ماه مارس با چه روندی عرضه نفت این کشور ادامه خواهد یافت. علاوه بر این، به گزارش روزنامه کویتی الانباء، کویت به‌عنوان یکی از کشورهای عضو اوپک قصد دارد از ماه جاری میلادی تولیدات خود را 130 هزار بشکه کاهش دهد و به 2/75 میلیون بشکه در روز برساند. از سویی وزیر نفت عراق، جبار اللعیبی در گفت‌وگو با روزنامه کویتی الجریده اعلام کرده است که عراق اجرای توافق اوپک برای کاهش تولید را با کاهش عرضه نفت سنگین و متوسط خود آغاز خواهد کرد. این اظهارات و بیانیه‌ها امیدواری به اجرای توافق اوپک را در اولین روز معاملاتی سال افزایش داده است. به گفته کارشناسان اگر بازار به‌طور مداوم شاهد اجرایی شدن توافق کاهش تولید و اجرای تعهدات از سوی کشورهای صادرکننده نفت باشد، در مسیر افزایشی حرکت خواهد کرد.
در این میان تحلیلگران نیز به اجرای توافق امیدوارند. هانس ون کلیف، کارشناس ارشد اقتصاد انرژی بر این باور است که سیگنال‌های اولیه نشان از کاهش عرضه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک دارد که موجب افزایش امیدواری برای کاهش مازاد عرضه جهانی نفت شده است. ریک اسپونر، تحلیلگر ارشد بازار نفت نیز نظری مشابه دارد و به خبرگزاری رویترز می‌گوید: «بازار به دنبال نشانه‌هایی از اجرایی شدن توافق می‌گردد.» به باور وی، محتمل‌ترین سناریوی موجود این است که به خصوص در ماه‌های اول تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک به توافق برای کاهش تولید پایبند می‌مانند.
در آخرین ماه میلادی سال 2016، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک توافق کردند که تولیدات روزانه خود را از ابتدای سال 2017 به مدت 6 ماه 1/8 میلیون بشکه کاهش دهند. از این مقدار 1/2 میلیون بشکه را کشورهای عضو اوپک به عهده گرفتند و کاهشی نزدیک به 600 هزار بشکه نیز به عهده کشورهای غیرعضو اوپک قرار داده شد. تحلیلگر بازار نفت در موسسه Energy Aspects بر این باور است که از این مقدار حدود 80 درصد یعنی حدود 1/45 میلیون بشکه اجرایی می‌شود. پیش‌بینی کاهش 1/45 میلیون بشکه‌ای نسبت به برآوردهای قبلی از کاهش تولید کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بیشتر است. این تحلیلگر بازار نفت معتقد است که کشورهای غیرعضو اوپک از جمله روسیه نیز به توافق عمل خواهند کرد؛ چراکه آنها در حال حاضر به قیمت‌های بالاتری برای انرژی نیاز دارند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که به گزارش رویترز، تولید نفت روسیه در ماه دسامبر 11/21 میلیون بشکه در روز بوده که نسبت به ماه پیش از آن تغییری نداشته و در سطح رکورد تولید نفت این کشور بوده است.
در این میان هرچند انتظار می‌رود که با رشد قیمت نفت تولیدکنندگان نفت شیل به عرصه رقابت بازگردند و تولیدات خود را افزایش دهند، اما تحلیلگر بازار نفت Energy Aspects بر این باور است که آنها به میزان سال‌های 2012 تا 2015 برای قیمت نفت خطرناک نیستند و نهایتا در سال 2017 می‌توانند تولید خود را 350 هزار بشکه افزایش دهند. بسیاری از تحلیلگران بازگشت بازار آتی نفت به الگوی backwardation را مطرح می‌کنند، یعنی شرایطی که قیمت آتی نفت کمتر از قیمت‌های کنونی است. بازگشت بازار نفت به مدل backwardation به این معنا است که بازار با کمبود عرضه مواجه خواهد شد و از سیگنال‌های بازگشت تعادل به بازار محسوب می‌شود. از تابستان 2014 بازار نفت وارد فاز contango شد که خلاف روال عادی این بازار است و این شرایط افت بیش از 70 درصدی قیمت‌ها تا فوریه 2016 را به همراه داشت.
انتظار برای افزایش قیمت‌ها در بازار آسیا
اما موضوع دیگری که می‌تواند بر قیمت نفت اثرگذار باشد و به رشد آن کمک کند، احتمال افزایش قیمت نفت در بازار آسیا است. روز گذشته خبرگزاری رویترز طبق نظرسنجی از چهار معامله‌گر بازار نفت اعلام کرد به احتمال زیاد عربستان قیمت رسمی فروش (OSP) نفت شاخص سبک (Arab Light crude) خود را برای تحویل در فوریه حداقل 50 سنت افزایش خواهد داد. این معامله‌گران بر این باورند که عربستان افزایش بیشتری در قیمت نفت سنگین خود لحاظ خواهد کرد. بر اساس این نظرسنجی عربستان می‌تواند قیمت رسمی فروش نفت شاخص سنگین (Arab Heavy) خود را 90سنت تا یک دلار افزایش دهد. شرکت تولیدکننده نفت عربستان (سعودی آرامکو) قیمت رسمی فروش نفت را بر اساس میزان سفارش مشتریان خود و همچنین با توجه به تغییر ارزش قیمت نفت در ماه قبل محاسبه و معمولا پنجم هر ماه میلادی آن را منتشر می‌کند.
قیمت رسمی فروش نفت عربستان تاثیر زیادی بر قیمت‌گذاری نفت ایران، کویت و عراق دارد. در واقع درصورتی که عربستان فردا در بیانیه‌ای قیمت فروش رسمی نفت خود را برای مشتریان آسیایی افزایش دهد، می‌توان انتظار داشت که دیگر کشورهای صادرکننده نفت به آسیا قیمت خود را افزایش دهند که بر رشد قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود. افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌ها به دنبال افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی یکی از عوامل افزایش OSP عربستان است. با این حال مانند چند ماه اخیر رصد اقدامات کشورهای عضو اوپک موثرترین عامل بازار نفت است و باید دید کشورهای صادرکننده نفت که موجب رشد 50درصدی قیمت‌ها در سال 2016 شدند، امسال چه وضعیتی برای بازار نفت رقم خواهند زد.
دنیای اقتصاد