وضعیت بازار نشان می دهد ماهیان دریایی جنوب و شمال کشور صدرنشین افزایش قیمت‌ها در بازار مصرف هستند اما نرخ ماهیان پرورشی نیز دست کمی از این افزایش‌ها ندارد و حداقل 2 برابر شده است.
براساس آمارها، سالانه نزدیک به یک میلیون تن انواع محصولات دریایی و پرورشی در کشور تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود؛ اما با وجود تولید خوب، سرانه مصرف در ایران به دلیل بالا بودن قیمت این محصولات، طبق گزارش سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) کمتر از نصف سرانه مصرف جهان است.
برپایه آمار رسمی اتحادیه صنف فروشندگان پرنده و ماهی تهران قیمت کنونی هر کیلوگرم ماهی شیرجنوب در خرده فروشی ها 55 هزار تومان، کپور 22 هزار تومان، قزل آلای معمولی 25 هزار و 500 تومان، شیر نیزه ای 35 هزار تومان، تیلاپیا 37 هزار تومان، سفید پرورشی 23 هزار تومان، آزاد دزفولی 13 هزار تومان، هامور جنوب پنج هزارو 500 تومان، حلوای سیاه 60 هزار تومان، شوریده بندر 65 هزار تومان، راشگو جنوب 110 هزار تومان، سرخو 65 هزار تومان، سنگسر طلایی 45 هزار تومان، سارم 20 هزار تومان و سنگسر شهری 45 هزار تومان است.
این در حالیست که در اواخر سال 96 بهای هر کیلوگرم ماهی شیر جنوب 28 هزار تومان، کپور 13 هزار تومان، قزل آلای معمولی 13 هزار و 500 تومان، شیر نیزه ای 18 هزار تومان، تیلاپیا 22 هزار تومان، آمور (سفید پرورشی آزاد) 15 هزار تومان، آزاد دزفول 9 هزار تومان، هامور جنوب 29 هزار تومان، حلوای سیاه 30 هزار تومان، شوریده بندر 37 هزار تومان، راشگو جنوب 64 هزار تومان، سرخو 32 هزار تومان، سنگسر طلایی 31 هزار تومان، سارم 9 هزار تومان و سنگسر شهری 21 هزار تومان بود.
با وجود اینکه قیمت بیشتر محصولات پروتئینی همچون گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ دارای مصوبه های قیمتی توسط دولت است و تا حدودی کنترل می‌شود اما قیمت ماهی، میگو و سایر آبزیان از این موضوع مستثنی بوده و هیچ کنترل و نظارتی بر نرخ این محصولات وجود ندارد؛ در واقع عرضه و تقاضاست که قیمت انواع آبزیان را تعیین می‌کند.
آمار قیمتی امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حداقل دو تا سه برابر شدن قیمت ها را نشان می دهد که به دلیل پایین بودن توان خرید مردم همین امر می تواند در کاهش مجدد مصرف انواع ماهی در کشور موثر باشد.
** کمبودی در تولید ماهیان پرورشی نداریم
در این رابطه «حسین عبدالحی» معاون توسعه آبزی پروری سازمان شیلات ایران گفت: پیش بینی می شود امسال تولید ماهیان پرورشی به نزدیک 500 هزار تن برسد، بنابراین ماهی مورد نیاز کشور تامین است و کمبودی در این زمینه نداریم. وی با اعلام اینکه افزایش قیمت ها در بازار ارتباطی به حجم تولید ندارد، گفت: آمار فعلی تولید ماهی قزل آلا نشان می‌هد نسبت به سال گذشته تولید مناسبی خواهیم داشت ضمن آنکه تولید کنندگان افزایش تولید در واحد سطح را در دستور کار دارند.
وی اظهار داشت: براساس آمار سال 96 در مجموع 460 هزار تن انواع ماهی پرورشی در کشور تولید شده که از این میزان نزدیک 167 هزار تن قزل آلا، 196 هزار تن ماهیان گرمابی، 32 هزار تن میگو و 64 هزار تن برداشت از منابع آبی بوده است. معاون توسعه آبزی پروری سازمان شیلات، این افزایش قیمت‌ها را ناشی از کاهش تولید ندانست و اظهار داشت: میزان تولید و واردات تخم چشم زده ماهی قزل آلا نسبت به سال گذشته افزایش نشان می‌دهد، بنابراین کاهش تولید نخواهیم داشت.
به گفته عبدالحی، در حال حاضر تولید میگوی کشور به دلیل کنترل بیماری لکه سفید از مرز 35 هزار تن گذشته و پیش بینی می شود که برداشت نهایی به 40 هزار تن برسد. وی بخش عمده غذای آبزیان را وارداتی دانست و ادامه داد: با اینکه قیمت برخی کالاها ارتباطی با نوسان نرخ ارز ندارد اما به دلیل شرایط موجود همه به دنبال سود هستند و این امر باعث شده که نرخ محصولات تولید داخل افزایش یابد.
به گفته این مسئول در سازمان شیلات، تاکنون با وجود تحریم ها مشکل حادی در تامین نهاده های وارداتی نداشتیم و تلاش ما این است که برای برخی نهاده‌های مورد نیاز آبزیان همچون مکمل ها و داروها که تحت تاثیر نرخ ارز هستند، ارز با نرخ رسمی تخصیص داده شود. وی درباره سیاست کنترلی دولت بر قیمت انواع آبزیان گفت: دولت در قیمت گذاری انواع آبزیان ورود پیدا نمی‌کند بلکه می خواهد با عرضه و تقاضا این بازار کنترل شود؛ البته با وجود اجرای سیستم رقابتی شاهد افزایش بی حد قیمت‌ها در این بخش نیستیم. معاون توسعه آبزی پروری سازمان شیلات ایران اظهار داشت: افزایش دو تا سه برابری قیمت ماهی و آبزیان به دلیل کاهش توان خرید مردم در کاهش مصرف این محصولات موثر است، همانگونه که براساس گزارش رسانه‌ها، مشتریان رستوران ها کاهش یافته است.
وی سرانه مصرف جهانی آبزیان را به طور متوسط 21 کیلوگرم دانست و گفت: طبق آمار فائو سرانه مصرف آبزیان در ایران برای هر نفر کمتر از 11 کیلوگرم است که طبق برنامه ششم توسعه باید این میزان به حداقل 14 کیلوگرم برسد.
** صادرات آبزیان طبق روال عادی در حال انجام است
«عیسی گلشاهی» مدیرکل دفتر بهبود کیفیت و بازار سازمان شیلات ایران درباره تاثیر نوسان نرخ ارز در افزایش صادرات آبزیان نیز به ایرنا گفت: در هشت ماهه امسال صادرات انواع آبزیان نسبت به سال گذشته افزایش داشته که این مهم بر مبنای پیش بینی های سنواتی رخ داده و خارج از عرف معمول نبوده است. وی علت افزایش صادرات را صدور ماهیان و آبزیان غیرقابل مصرف مانند ماهیان مرکب، مار ماهی، سفره ماهی، صدف دریایی، عروس دریایی و اره ماهی در کشور دانست و افزود: براساس برنامه ریزی ها با افزایش تولید، حجم صادرات نیز باید صعودی شود. گلشاهی با بیان اینکه در یک دوره سه ساله رکود قیمتی در ماهیان پرورشی داشتیم، اظهار داشت: نرخ ماهی بین سال های 94، 95 و 96 رکود داشته و حتی در برخی سالها شاهد کاهش قیمت نیز بوده‌ایم؛ بنابراین اختلال در افزایش تدریجی نرخ‌ها به افزایش یکباره قیمت منجر شده و در حالی که در این مدت، تورم قابل توجهی در بخش مواد غذایی صورت گرفته است.
مدیرکل دفتر بهبود کیفیت و بازار سازمان شیلات ایران ادامه داد: البته افزایش قیمت نهاده ها همچون خوراک آبزیان، بچه ماهی و سایر موارد در افزایش بهای ماهی بی‌تاثیر نبوده اما با این وجود افزایش قیمتی که ایجاد شده بیش از افزایش قیمت عمومی نیست که در محصولات پروتئینی رخ داده است. وی درباره اینکه چرا برای آبزیان نرخ مصوب وجود ندارد، گفت: در 20 سال گذشته دولت حمایت مستقیم و نهاده‌ای از بخش آبزیان انجام نداده و همیشه قیمت آبزیان تابع قانون عرضه و تقاضا بوده است. این مقام مسئول افزود: فقط برخی مکمل ها که ارز دولتی دریافت می کنند که سهم آنها در هزینه‌های تمام شده تولید قابل محاسبه است اما عموم نهاده های مربوط به آبزیان ارز نیما یا آزاد دریافت می‌کنند بنابراین امکان قیمت گذاری مصوب وجود ندارد. گلشاهی با اشاره به پیشنهاد سازمان شیلات ایران برای تخصیص ارز دولتی توسط دولت به برخی نهاده های تولید از جمله خوراک آبزیان گفت: اگر به برخی از نهاده‌ها همچون خوراک آبزیان، مکمل ها و داروها به غیر از تخم چشم زده که سهم آن در تولید ناچیز است، ارز دولتی تخصیص یابد احتمال کاهش قیمت‌ها وجود دارد اما تاکنون این مهم میسر نشده است.
به گفته وی، سهم خوراک آبزیان در قیمت تمام شده ماهی حدود 50 درصد است.
مدیرکل دفتر بهبود کیفیت و بازار سازمان شیلات، افزایش هزینه های تمام شده تولید، محدودیت در توان صادراتی برخی گونه‌ها و نقل و انتقال ارز را از جمله مشکلات در حوزه شیلات و افزایش قیمت‌ها برشمرد.
گلشاهی، در حالی قیمت عمده فروشی انواع ماهی را برای هر کیلوگرم قزل آلای معمولی 22 هزار تومان، قزل آلای سالامون 27 هزار تومان، کپور معمولی 13 هزار تومان، کپور نقره ای (فیتوفاگ) 11 هزار تومان و میگوی پاک نشده را 48 تا 49 هزار تومان اعلام کرد که گزارش های میدانی از بازار حکایت از متفاوت بودن نرخ ماهی و میگو دارد.
ایرنا