مبنای تصمیم ایران در مواجهه با آمریکا

سیدعباس موسوی که ۲۴ فروردین از سوی محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه بهعنوان سخنگوی جدید دستگاه دیپلماسی جایگزین بهرام قاسمی شد، در ابتدای این نشست خبری که بیش از ۷۰ دقیقه بهطول انجامید، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رئیسجمهور آمریکا روز دوشنبه در دیدار با نخستوزیر ژاپن بار دیگر بر تمایل کشورش جهت مذاکره با ایران تاکید کرد، نظر جمهوری اسلامی ایران در مورد این رفتارهای متناقض چیست؟ اظهار کرد: همانطور که پیش از این نیز اعلام کردهایم ایران به لفاظیها توجهی ندارد و آنچه که برای ما مهم است تغییر لفاظیها به تغییر رویکرد است. ما براساس رفتاری که میبینیم تصمیمگیری میکنیم و آنچه که برای ما مهم است تغییر رویکرد در رفتار آمریکاییها است.

موسوی در پاسخ به سوالی در رابطه با مذاکره ایران و آمریکا با بیان اینکه مذاکره مستقیم و غیرمستقیمی بین ایران و آمریکا در جریان نیست، اظهار کرد: ما در پای میز مذاکرات حضور داشتیم. آنها براساس برخی از توهمات اشتباهشان بهصورت غیرقانونی از برجام خارج شدند و توافق صورت گرفته را زیر پا گذاشتند. ما فعلا چشماندازی برای مذاکره با آمریکا نداریم.

او در بخش دیگری از اظهاراتش در این نشست در پاسخ به این سوال که آیا ایران نقش میانجیگری برخی از کشورها بین تهران و واشنگتن را قبول میکند یا خیر؟ اظهار کرد: میانجیگری الزامات و مقدماتی دارد. تنشهایی که میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا وجود دارد دارای ریشه است و باید به ریشه آن دقت شود. ریشه آن بدعهدیهای آمریکا، خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریمها و پیشبرد تروریسم اقتصادی علیه ایران است. ما فکر میکنیم که کشورهای مختلف با انگیزههای مختلف و با حسننیت تحولات منطقه را رصد میکنند. ما به نظر آنها گوش میدهیم و امیدواریم آنها نیز بتوانند نظرات و دیدگاههای ما را درک و آنها را منتقل کنند. موسوی در بخش دیگری از صحبتهای خود، تاکید کرد: درحالحاضر در مرحله میانجیگری بین ایران و آمریکا نیستیم.

سخنگوی وزارتخارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی در کشور اعلام کردهاند که برخی از کشورها پیامهایی را به ایران آورده و نماینده آمریکا برای رساندن این پیامها بودهاند، گفت: ما پیام ویژهای از مقامات کشورهای دوستی که به ایران سفر کردهاند، دریافت نکرده و خودمان نیز پیامی نداشتهایم. این سفرها صرفا برای بیان و شنیدن نقطه نظرات دو طرف بوده است. او همچنین در ارتباط با پیشنهاد مطرح شده از سوی وزیر امورخارجه مبنی بر اینکه ایران و آمریکا زندانیان دو کشور را تبادل کنند، اظهار کرد: موضوع تبادل زندانیان که چندی پیش توسط آقای ظریف مطرح شد، همچنان موضوعی است که بهعنوان یک اقدام انسان دوستانه میتواند مورد توجه طرفین قرار بگیرد.

موسوی همچنین در پاسخ به این سوال که ایران در چه مرحلهای میانجیگری را قبول میکند و وارد این فاز خواهد شد، تصریح کرد: ما فعلا احساس تنش، درگیری و هر چیزی که اسمش را بخواهید بگذارید نداریم و اگر چنین تصوری هست آن را دیگران ایجاد کرده و دیگرانی که چنین احساسی را ایجاد کردهاند باید برای رفع این احساس و کاهش آن اقدام کنند و فعلا جمهوری اسلامی ایران اعتقادی به این مسائل ندارد. موسوی در ادامه صحبتهای خود در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با مذاکره ایران و آمریکا و اینکه آیا ایران قبول میکند که صرفا در مورد برجام با آمریکا مذاکره کند، تصریح کرد: ۱۲ شرطی که پیش از این آمریکاییها برای مذاکره با ایران مطرح کرده بودند شروطی غیرقابل اجرا و فضایی است و قطعا هیچ کشور مستقلی این شروط را نمیپذیرد.

او با بیان اینکه ایران خود را برای تمام شرایط آماده کرده است، گفت: ما فکر نمیکنیم موضوعی برای مذاکره باشد؛ چراکه مذاکره انجام شده است، سند آن نیز وجود دارد و آنها با توهماتی که داشتند از توافق حاصله خارج شدند و به آن پشتپا زدند و خود آنها (آمریکاییها) باید تصمیم بگیرند که باید چه کار کنند. خود آنها باید براساس مصالح خودشان تصمیم بگیرند که در آینده چگونه عمل کنند.

واکنش ظریف به اظهارات ترامپ

همچنین محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، به اظهارات اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ژاپن واکنش نشان داد و در صفحه توییتر خود نوشت: «آیتالله خامنهای مدتها پیش با صدور فتوایی در منع تسلیحات هستهای، اعلام کردند که ما بهدنبال دستیابی به سلاح هستهای نیستیم. تروریسم اقتصادی «تیم ب» به مردم ایران آسیب میرساند و در منطقه تنش ایجاد میکند. اقدامات و نه حرفهای دونالد ترامپ نشان خواهد داد که هدف وی هم همین است یا خیر! »

رئیسجمهور آمریکا روز دوشنبه ششم خرداد در کنفرانس خبری مشترک با نخستوزیر ژاپن، ضمن استقبال از تلاشهای شینزو آبه برای میانجیگری و ایجاد گفتوگو میان ایران و آمریکا، گفت: «معتقد هستم ایران میخواهد گفتوگو کند و اگر آنها خواستار گفتوگو باشند، ما هم خواستار آن هستیم.» برخی گزارشها حاکی از سفر احتمالی نخستوزیر ژاپن به ایران است. در چند هفته اخیر با افزایش ترافیک سفرهای دیپلماتیک، علاوه بر ژاپن، عمان، قطر و عراق نیز بهعنوان میانجی در روابط ایران و ایالاتمتحده مطرح شدهاند.

سفر نخستوزیر ژاپن

سخنگوی وزارت امورخارجه در بخش دیگری از صحبتهای خود در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چند ماه پیش بحثی در مورد سفر نخستوزیر ژاپن به تهران مطرح شد، ولی این سفر انجام نشد اما اخیرا بار دیگر این موضوع مطرح شده است چنانکه رسانههای ژاپنی اعلام کرده بودند که بهزودی این سفر انجام میشود، گفت: سخنان من در راستای تکذیب این سفر نبود، بلکه ما گمانهزنیهایی که حول این سفر مطرح شده بود را تایید نکردیم. در مورد تاریخ انجام این سفر دو طرف ایرانی و ژاپنی درحال رایزنی هستند و امیدواریم بهزودی طی هفتههای آینده تاریخ دقیق این سفر فیکس شود. او سفر نخستوزیر ژاپن به ایران را سفری مهم دانست و گفت: این سفر میتواند نقطه عطفی در روابط ایران و ژاپن باشد.

موسوی همچنین تاکید کرد: ممکن است که کشورهای مختلف نگرانیهایی را در مورد وضعیت منطقه داشته باشند. ایران کشور بزرگی است و منطقه ما، منطقه حیاتی و استراتژیک است. کشورهای مختلف از طریق منطقه ما اقتصاد خود را سر پا نگه داشتهاند و طبیعی است که هر گونه تنش و بیثباتی در منطقه باعث ایجاد نگرانیهایی در برخی از کشورهای منطقه و فرا منطقه شود.

پیشنهاد ظریف

این دیپلمات همچنین در مورد پیشنهاد مطرح شده از سوی محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در عراق مبنی بر امضای معاهده عدم تعارض با همه کشورهای خلیجفارس، اظهار کرد: کشورهای جنوبی خلیجفارس از مهمترین کشورهای همسایه ما در کنار سایر همسایگان ما هستند. بنابراین جمهوری اسلامی ایران تاکنون ایدههایی برای گسترش هر چه بیشتر روابط با آنها مطرح کرده و این ایده نیز در همین چارچوب مطرح شده است. این موضوع ایده جدیدی نیست و پیش از این نیز آقای ظریف پیشنهاداتی را در این چارچوب ارائه کرده بود از جمله اینکه پیشنهاد مجمع گفتوگوهای منطقهای را در این زمینه مطرح کرد و پیشنهاد اخیر نیز در راستای پیشنهادات قبلی است.

موسوی ادامه داد: ایران علاقه ندارد که در منطقه تنش و سوءتفاهم وجود داشته باشد. ما مایل هستیم که با ابتکاراتی هرگونه سوءتفاهم و تنش در منطقه از بین برود یا کاهش یابد و این پیشنهاد نیز در همین چارچوب مطرح شده است. او با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران این پیشنهاد را با حسننیت اعلام کرده است، اظهار کرد: امیدواریم طرفهای مقابل نیز با حسننیت با این پیشنهاد برخورد کنند. موسوی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون در مورد این پیشنهاد جوابی نیز از کشورهای منطقه خلیجفارس دریافت کردهاید، گفت: این پیشنهاد تازه مطرح شده است.

او در پاسخ به این سوال که تهران از چه کانالی میخواهد این پیام را به کشورهایی چون عربستان منتقل کند، گفت: قطعا نیازی به کانال نداریم. ما در منطقهای هستیم که کشورها میتوانند دیدگاهها و مواضع خود را مطرح کنند. وزیر خارجه کشور ما نیز بهصورت شفاف و روشن در نقاط مختلف و در جریان سفرهای منطقهای که داشتند مواضع جمهوری اسلامی ایران را مطرح کردند. ما پیام ویژهای درحالحاضر برای کسی نداریم که بخواهیم از کانالی برای انتقال آن استفاده کنیم. عباس موسوی همچنین در پاسخ به این سوال که ظریف هدف خاصی از طرح این موضوع در جریان سفر به عراق داشته است، تصریح کرد: متاسفانه منطقه ما دچار بحران بیسبب و غیرضروری شده است و این مساله باعث شده که برخی از کشورهای فرامنطقهای از این سوءتفاهمها و احساسات تهدید کاذب، سود ببرند و منطقه ما را تبدیل به انبار مهمات کنند. آنها با پیشبرد پروژه ایرانهراسی تلاش دارند خواستههایشان را در این زمینه به پیش ببرند. وی ادامه داد: ایران بهرغم برخی از اختلافنظرهای جزئی آماده است برای اینکه منطقه ما، منطقهای با ثبات و امن باشد با تمام کشورهای منطقه وارد گفتوگو شود تا برخی از کشورهای نامشروع منطقه و بینالمللی نتوانند از این شرایط سوءاستفاده کنند.

او ادامه داد: پیشنهاد مطرح شده برای کشورهایی که به اشتباه احساس ناامنی از سوی ایران میکنند روی میز است و ما این پیشنهاد را با حسننیت اعلام کردهایم. البته همانطور که پیش از این نیز اشاره کردم چنین پیشنهادهایی در قالبهای دیگر نیز بیان شده بود. موسوی ادامه داد: این پیشنهاد این دفعه در سفر به عراق بیان شد، عراق کشور دوست ما و دارای حسننیت است. این پیشنهاد در آنجا مطرح شده است و ما امیدواریم که گوش شنوایی برای آن وجود داشته باشد. آغوش جمهوری اسلامی ایران برای کشورهای منطقه باز است تا اگر مشکلاتی وجود دارد با کمک یکدیگر حل کنیم؛ چرا که ما دارای منافع و دشمن مشترک هستیم.

سفر عراقچی به منطقه

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در ادامه در مورد سفر اخیر سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امورخارجه به سه کشور کویت، قطر و امارات و ادعای برخی از رسانههای کویتی مبنی بر اینکه سیدعباس عراقچی در دیدار با وزیر امورخارجه کویت پیام ظریف را به وی ارائه کرده است و محور این پیام چه بوده است، خاطر نشان کرد: همان طور که پیش از این بارها مطرح کردهایم کشورهای منطقه خلیجفارس به ویژه کشورهای همسایه اولویت ما در بحث روابط خارجی هستند و رفت و آمدهایی بین مقامات ایران و کشورها انجام شده و میشود و تاکید داریم که باید این رفت و آمدها گسترش بیشتری پیدا کند. هم زمان با سفر ظریف به عراق، آقای عراقچی نیز به سه کشور عمان، کویت و قطر سفر کردند تا دیدگاهها و نقطه نظرات ایران را در مورد تحولات منطقه با دوستانمان در این سه کشور در جریان بگذارند.

سخنگوی وزارت امورخارجه یادآور شد: پیامی که عراقچی به این سه کشور بردهاند، پیام دوستی ایران است و تاکید بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای همکاری و همافزایی هر چه بیشتر بین ایران و کشورهای منطقه است.

موسوی در پاسخ به این سوال که برخی از رسانههای عربی اعلام کردهاند که ظریف و عراقچی در جریان سفرهای اخیر منطقهای خود این پیشنهاد را مطرح کردند که کشورهای منطقه بین ایران و عربستان و امارات میانجیگری کنند، آیا چنین چیزی را تایید میکنید اظهار کرد: من تایید نمیکنم که ایران پیشنهاد میانجیگری داده باشد اما ما همواره از نقطه نظرات کشورهایی که برای رفع سوءتفاهم بین ایران، عربستان و سایر کشورها تلاش کردهاند استقبال میکنیم. ایران برای کاهش تنش در منطقه و رفتن به سمت ثبات آماده است و از نقطه نظراتی که در این زمینه مطرح میشود استقبال میکند.

دیدار ظریف با سناتور آمریکایی

سیدعباس موسوی همچنین در مورد اخبار منتشر شده در رابطه با دیدار اخیر ظریف با یک سناتور آمریکایی، خاطر نشان کرد: صرف دیدار به معنای مذاکره نیست. مذاکره، گفتوگو و رایزنی مفاهیمی هستند که از نظر معنایی با هم متفاوت هستند. ما مقامات کنگره آمریکا را اعضای دولتی نمیدانیم و بنا نداریم که با هیچ یک از مقامات دولتی آمریکا مذاکره کنیم. این دیپلمات ارشد کشورمان تاکید کرد: گفتوگو و تبادلنظر با شخصیتهای سیاسی سابق و کسانی که دارای تحلیل و نظر هستند و دستی بر آتش دارند، منعی ندارد و این گفتوگوها میتواند ادامه داشته باشد.

فرصت ۶۰ روزه به اروپاییها

او همچنین در مورد پایبندی اروپاییان به برجام و انجام تعهداتشان در رابطه با این توافق بینالمللی نیز، تاکید کرد: اروپاییان بهصورت باید و شاید به این توافق پایبند نبودهاند و ما بارها در این زمینه تذکر دادهایم. موسوی با اشاره به فرصتی که جمهوری اسلامی ایران به دیپلماسی داده است، بیان کرد: ما براساس ملاحظات سیاسی و امنیتیمان راه دیپلماسی با هیچ کشوری را نبسته ایم به دیپلماسی فرصت دادهایم و این به معنای امید داشتن به اروپاییها نیست و ما بارها خواستار اجرای تعهدات اروپاییها در برجام شدهایم و بر آن تاکید داریم.

سخنگوی وزارتخارجه در پاسخ به این سوال که ایران پس از کاهش تعهدات برجامی خود فرصتی ۶۰ روزه را به کشورهای اروپایی داد که به تعهدات خود در برجام عمل کنند و آیا تا کنون آنها اقداماتی در این زمینه انجام دادهاند یا نه، گفت: همانطور که اشاره کردید ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی خود فرصت ۶۰ روزهای را به کشورهای عضو برجام داد. در همین چارچوب علاوه بر بیانیه شورای امنیت که مواضع جمهوری اسلامی ایران در آن تشریح شده بود نامهای نیز از سوی رئیسجمهوری به سران کشورهای ۴+۱ نوشته شد و برای آنها ارسال شد.

موسوی ادامه داد: ایران به تمام کشورهای عضو برجام به یک نحو نگاه نمیکند. کشورهایی چون چین و روسیه بهرغم اینکه کشورهای اروپایی به تعهدات خود در برجام عمل نکردهاند روابط مستحکم خود را با ایران حفظ کردهاند. بنابراین ما همه کشورهای عضو برجام را یکسان نمیبینیم ولی لازم بود که برای سران پنج کشور دیدگاههای ایران را تشریح کنیم. پس از تصمیم ایران شاهد واکنشهایی از سوی برخی کشورهای اروپایی بودیم. واکنش برخی از آنها مثبت بود و واکنش برخی دیگر از آنها غیرقابل قبول بود.

او افزود: ایران تاکید دارد که باید کشورهای عضو برجام به تعهدات خود در این توافق بینالمللی پایبند بمانند و در این چارچوب در وهله اول فرصت ۶۰ روزهای را مشخص کرده، در این مدت سفرهایی را آنها انجام دادهاند و رایزنیهایی داشتهاند. یک کشور عضو برجام نیز درخواست برگزاری کمیسیون مشترک برجام را داشته است که طبیعی است باید در این مدت ۶۰ روز برگزار شود. موسوی ادامه داد: اگر طی این ۶۰ روز شاهد وقوع تحول خاصی بودیم به رایزنیهایمان ادامه میدهیم و اگر چنین اتفاقی نیفتاد وارد فاز بعدی که اعلام کردهایم، خواهیم شد.

آخرین تحولات اینستکس

او همچنین در بخش دیگری از صحبتهای خود در ارتباط با آخرین تحولات اینستکس نیز گفت: همانطور که در جریان هستید چندی پیش مدیر اینستکس به ایران آمد، دوستان و همکاران ما که متصدی امر در این زمینه نیز هستند به اروپا سفر کردند و طبق برخی از شنیدهها قرار است که از برخی از مدیران اینستکس و شرکتها به ایران بیایند. موسوی ادامه داد: اینکه در نهایت چه بشود ما نمیتوانیم قضاوتی در مورد آن داشته باشیم ولی آنچه مهم است این است که فرصت تنگ است و فرصت چندانی باقی نمانده است.

سفر ریابکوف به تهران

او همچنین در مورد سفر ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه به تهران نیز تایید کرد که این سفر در چارچوب این رایزنیها صورت خواهد گرفت.

مرزبانان ربوده شده

موسوی همچنین در پاسخ به سوالی در مورد سفر چند هفته پیش ظریف به پاکستان و اینکه آیا در جریان این سفر در مورد آخرین وضعیت مرزبانان ربوده شده ایرانی توسط تروریستها و انتقال آنها به خاک پاکستان گفتوگو و رایزنی نیز شد، اظهار کرد: سفر ظریف به پاکستان سفر پرباری بود و یکی از مهمترین محورهای مذاکرات ایشان با مقامات پاکستانی در جریان این سفر بحث مرزبانان ایرانی، امنیت مرزهای دو کشور و مقابله با گروههای تروریستی بود. ظریف در ملاقاتی که با فرمانده ارتش پاکستان بهعنوان مرتبطترین شخص با این موضوع داشتهاند بهصورت جدی مساله مرزبانان را مطرح و پیگیری کردند.

او ادامه داد: اگر اشتباه نکنم متاسفانه همچنان سه تن از مرزبانان غیور ما در دست گروههای تروریستی هستند. برای حل این موضوع در سطوح مختلف سیاسی امنیتی و نظامی رایزنیها بین مقامات دو کشور ادامه دارد و امیدواریم با توافقات صورت گرفته در این سفر و پیگیریهایی که درحال انجام است، شاهد بازگشت هر چه زودتر این مرزبانان به کشورمان باشیم.