روز سرنوشت ساز بازار نفت

گروه اوپک محدودیت عرضه خود را در ژانویه سال ۲۰۱۷ به منظور پایان دادن به اشباع عرضه جهانی نفت و تقویت قیمتها آغاز کرد؛ این سیاست موفق شد سطح ذخایر را کاهش داده و قیمتها را بالا ببرد. با این حال این گروه در ماه ژوئن تحت فشار ترامپ در آستانه بازگشت تحریمهای واشنگتن علیه ایران موافقت کرد که میزان تولید خود را مجموعاً یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

اوپک و متحدانش که اوایل پاییز برای جبران تأثیر تحریمهای آمریکا علیه ایران بر بازار، از تسهیل محدودیت تولید صحبت میکردند، اواخر فصل از ضرورت کاهش تولید برای جلوگیری از بالا رفتن سطح ذخایر جهانی نفت حرف زدند و تحت تأثیر نگرانیها نسبت به نزول قیمت نفت و عرضه فزاینده، موافقت کردند تولیدشان را محدود کنند.

تحت این پیمان مقرر شد تولید آنها از اول ژانویه برابر با ۱۱ دی سال ۱۳۹۷ به مدت شش ماه ۱.۲ میلیون بشکه در روز محدود شود که سهم اوپک از این کاهش تولید ۸۰۰ هزار بشکه در روز است.

کاهش تولید، یک چرخش ۱۸۰ درجهای در سیاست تولید اوپک پلاس بود که اوایل تابستان سال گذشته (ژوئن ۲۰۱۸) تحت فشار دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا موافقت کرد تولیدش را افزایش دهد و کمبود احتمالی عرضه ناشی از بازگشت تحریمها علیه صادرات نفت ایران را جبران کند اما صدور معافیت از تحریمهای آمریکا به شماری از مشتریان نفتی ایران، این گروه را غافلگیر کرد و اعضای بزرگش شامل عربستان سعودی که احساس میکردند فریب آمریکاییها را خوردهاند، برای اجتناب از تکرار بحران نفتی سال ۲۰۱۴، در سیاست تولید خود تجدیدنظر کرده و مجدداً به محدودیت عرضه روی آوردند.

با این حال تولیدکنندگان اوپک در آخرین روزهای سال ۱۳۹۷ نشست آوریل را لغو کردند و بر ادامه کاهش تولید تا ژوئن تاکید کردند. حتی عربستان سعودی به احتمال ادامه کاهش تولید تا پایان سال ۲۰۱۹ اشاره کرده است.

توافق روسیه و عربستان برای تمدید توافق نفتی اوپک پلاس

روز گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با بیان اینکه روسیه با عربستان سعودی برای تمدید شش تا ۹ ماهه توافق کاهش تولید نفت اوپک توافق کرده است، گفت: پس از مذاکراتی که با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در حاشیه نشست سران گروه ۲۰ در ژاپن داشت، در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که توافق کاهش تولید نفت که روز یکشنبه منقضی میشود، به شکل فعلی و با همین حجم کاهش تولید، تمدید خواهد شد.

به گفته وی هر دو کشور روسیه و عربستان سعودی از تمدید توافق کاهش تولید حمایت خواهند کرد اما ما درباره اینکه تمدید به مدت شش یا ۹ ماه باشد هنوز تصمیم نگرفتهایم.

همچنین الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه معتقد است اکثر اعضای اوپک شامل ایران حمایت خود را از تمدید توافق کاهش تولید ابراز کردهاند. تمدید توافق به مدت ۹ ماه به جای شش ماه معقول خواهد بود تا از افزایش تولید در فصل تقاضای ضعیف اجتناب شود.

به گفته وی تصمیم روسیه و عربستان سعودی برای تمدید پیمان جهانی کاهش تولید تحت تأثیر بحران آلودگی نفت در شبکه خط لوله روسیه نبوده است.

همچنین فالح، وزیر انرژی عربستان سعودی که برای مذاکرات اوپک پلاس به وین رفته است، به خبرنگاران درباره مدت مورد ترجیح عربستان سعودی با بیان اینکه توافق کاهش تولید نفت احتمالاً به مدت ۹ ماه تمدید میشود و کاهش بیشتر تولید ضروری نیست، گفت: تصور میکنم احتمالاً تمدید ۹ ماهه باشد.

وی درباره کاهش بیشتر تولید اظهار کرد: تصور نمیکنم بازار به آن نیازی داشته باشد. تقاضا اندکی ضعیف شده اما تصور میکنم همچنان مطلوب است و انتظار دارم بازار در مدت شش تا ۹ ماه آینده متعادل شود.

وی گفت: توافق جدید به کاهش سطح ذخایر نفت کمک خواهد کرد و بازار را متعادل میکند و باعث سرمایه گذاری در عرضه آتی انرژی میشود. این توافق تأیید میکند که شراکت عربستان سعودی و روسیه راه را برای تضمین منافع تولیدکنندگان و مصرف کنندگان و تداوم رشد اقتصاد جهانی تضمین کرده است.

تمدید ۹ ماهه توافق اوپک پلاس به معنای آن خواهد بود که این توافق در مارس سال ۲۰۲۰ به پایان میرسد. موافقت روسیه به معنای این است که گروه اوپک پلاس در صورت موافقت ایران با این توافق، دیدار آرامی خواهد داشت، اما اعلام این توافق از سوی روسیه و عربستان سعودی پیش از برگزاری نشست رسمی اوپک، احتمالاً خشم سایر اعضای کوچکتر این گروه که احساس میکنند به حاشیه رانده شدهاند را بر خواهد انگیخت.

قزاقستان و جمهوری آذربایجان پایبندی خود را به توافق کاهش تولید اعلام کردند

همچنین کانات بوزومبایف، وزیر انرژی قزاقستان اعلام کرد: اگر توافق تمدید شود وی نسبت به پایبندی کشورش نسبت به تعهدات خود نگرانی نخواهد داشت و خاطر نشان کرد ما به توافق پایبند خواهیم بود.
قزاقستان تحت توافق فعلی متعهد شده است تولید خود را ۴۰ هزار بشکه در روز نسبت به سطح تولید ۱.۹ میلیون بشکه در روز در نوامبر سال ۲۰۱۸ کاهش دهد، با این حال به دلیل افزایش تولید میدان نفتی کاشاگان، برای رسیدن به این هدف و همچنین اهداف قبلی دشواری داشته است. قزاقستان در پنج ماه نخست سال مجموعاً ۳۶.۵۰ میلیون تن نفت خام و میعانات تولید کرد که معادل حدود ۱.۷۷ میلیون بشکه در روز بود.
مقامات جمهوری آذربایجان نیز اعلام کردند: از تمدید توافق کاهش تولید پشتیبانی میکنند. تحت توافق فعلی جمهوری آذربایجان موافقت کرده تولید خود را ۲۰ هزار بشکه در روز از سطح تولید ۷۹۶ هزار بشکه در روز در سپتامبر سال ۲۰۱۸ کاهش دهد. وزارت انرژی جمهوری آذربایجان پیش از این اعلام کرده بود میانگین تولید در پنج ماه نخست امسال ۷۷۱ هزار و ۲۰۰ بشکه بوده است.

پرویز شهبازوف، وزیر انرژی جمهوری آذربایجان اظهار کرده است که قیمت جهانی ۶۰ تا ۷۰ دلار در هر بشکه نفت خام برای اکثر کشورها شامل تولید کنندگان و مصرف کنندگان مناسب است.

موضع عراق و کویت درباره تمدید کاهش تولید اوپک پلاس

عراق از تمدید توافق کاهش تولید اوپک و غیراوپک حمایت میکند و کویت نیز اعلام کرد که قیمتهای فعلی نشان میدهند بازار با وجود تشدید اقدامات خصمانه آمریکا علیه ایران، به خوبی تأمین است. اما بهتازگی فاضل - وزیر نفت کویت - با بیان اینکه این کشور در حال حاضر حدود ۲.۷ میلیون بشکه در روز نفت تولید میکند، گفته که قیمتهای فعلی نفت همچنان نوسان دارد اما مصرف کنندگان و تولیدکنندگان میتوانند آن را مدیریت کنند و اگر اوپک تصمیم بگیرد سطح تولید افزایش پیدا کند تا نیاز بازار تأمین شود ما میتوانیم تولیدمان را افزایش دهیم.

عراق که دومین تولیدکننده بزرگ اوپک است، تحت سهمیه فعلی ۴.۴۱ میلیون بشکه در روز خود، ۴.۵ میلیون بشکه در روز نفت تولید میکند.اما بسیاری از ارزیابیهای مستقل از جمله نظرسنجی پلاتس نشان میدهد که تولید عراق بسیار بالاتر بوده است. پلاتس برآورد کرده که عراق در آوریل ۴.۶۷ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. از سوی دیگر ثامر الغضبان - وزیر نفت عراق - گفت: عراق به سهمیه تولید خود کاملاً متعهد است و از ادامه کاهش تولید پس از پایان مدت آن در ژوئن حمایت میکند.

چه سناریوهایی برای نشست ۱۷۶ مطرح است

اوپک برخلاف پیشبینیها، نشست سختی پیش رو دارد، نااطمینانی کوتاهمدت از سمت تقاضای نفتخام، رشد چشمگیر عرضه ازسوی رقبای کشورهای حاضر در توافق کاهش تولید و افزایش سطح ذخیرهسازی نفت در جهان مسائلی هستند که باید اوپکیها به آن بپردازند و نگاهی جامع به گزارش چشمانداز بازار نفت ۲۰۲۰ که به تازگی از سوی آژانس بینالمللی انرژی منتشر شده است، داشته باشند که در آن ضمن پیشبینی کاهش تقاضا برای نفت اوپک در سال ۲۰۲۰، از افزایش میزان قابل توجه عرضه از سمت کشورهای غیرعضو اوپک خبر داده است که میتواند هر سطحی از تقاضای احتمالی را پاسخ دهد.

در این فضا، کاهش روزانه تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکهای در کنار تمدید توافق کاهش روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکهای سناریوهایی هستند که ازسوی تحلیلگران برای نشست پیشروی اوپک مطرح است. از دست دادن سهم بازار هم مهمترین چالش کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک در نشست پیشرو خواهد بود. بر اساس تازهترین گزارش، اعضای اوپک در ماه مه، ۲۹ میلیون و ۸۷۶ هزار بشکه نفت تولید کردند که یک میلیون و ۷۰۲ هزار بشکه کمتر از دسامبر ۲۰۱۸ است. اعضای اوپک همچنین در این نشست با توجه به پایان دبیر کلی محمد سانوسی بارکیندو باید تصمیم جدیدی برای این پست اتخاذ کنند. آنگونه که از شواهد پیداست دبیرکلی بارکیندو تمدید خواهد شد.

تصمیم نهایی اوپک چه میشود؟

نرسی قربان، کارشناس ارشد حوزه انرژی درباره پیشبینی تصمیمات نشست اوپک در خصوص تعهد کاهش تولید و تمدید این مساله به ایسنا گفت: تصمیم نهایی اوپک به عوامل مختلفی بستگی دارد و من گمان میکنم که برای حفظ یکپارچگی اوپک این تعهد باقی بماند اما در عمل شرایط متفاوتی را شاهد باشیم.

وی با اشاره به عملکرد روسیه در این بین، ابراز کرد: گمانهزنی من این است که روسیه نسبت به ادامه همکاری با اوپک علاقه نشان میدهد و در شرایطی که بتواند اهداف خود را عملی کند به همکاری با اوپک ادامه دهد.

توافق کاهش تولید به نفع تمام کشورهاست

همچنین خطیبی کارشناس ارشد حوزه انرژی به ایسنا گفت: بر اساس اطلاعاتی که بنده دارم، در اجلاس بعدی اوپک قرار است توافق کاهش تولید تمدید شود و کاهش جدیدی را شاهد نخواهیم بود و بهنظر میرسد که شرایط مانند گذشته پیش برود اما بازهم باید صبر کرد و منتظر نتیجه نهایی ماند.

وی ادامه داد: پیشبینی من این است که اگر این توافق صورت گیرد، ثبات در بازار نفت در نیمه دوم سال بیشتر خواهد شد که این موضوع نیز در حوزه قیمتگذاریها امری مطلوب است و با توجه به اینکه امسال اعضا غیر اوپک تولید خود را بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه افزایش دادند، سال خطرناکی به لحاظ قیمتی برای بازار نفت بود.

این کارشناس با تاکید به این مساله که افزایش تولید این کشورها میتوانست موجب سقوط قیمت نفت شود، اظهار کرد: توافق کاهش تولید مانع از این اتفاق و بیانگر موفقیت مدیریت عرضه شد که اگر مجدد این توافق صورت بگیرد باز هم شاهد ثبات در بازار هستیم.

خطیبی با بیان اینکه در شرایطی که این توافق تا پایان سال ادامه یابد، ثبات در بازار نفت نیز ادامه خواهد داشت و میتوان قیمت را بین ۶۰ تا ۷۰ دلار نگه داشت، ابراز کرد: البته نوسان در قیمت همیشه وجود دارد اما توافق بر سر کاهش تولید موجب ثبات در باز میشود.

وی ادامه داد: سناریو دیگری در این بخش وجود دارد که آنهم عدم توافق بر سر کاهش تولید نفت است که در این شرایط قیمتها کاهش پیدا میکند اما بعید می دانم در شرایطی فعلی کسی از ثبات به وجود آمده ناراضی باشد چراکه این ثبات برای همه مفید است و موجب میشود قیمت سقوط نکند.

این کارشناس با تاکید به این مساله که عدم سقوط قیمتها نه تنها به نفع صادرکننده بلکه به نفع مصرف کننده نیز است، تصریح کرد: اگر قیمت سقوط کند، همه ضرر میکنند بنابراین این ثبات به نفع همه است، به همین دلیل بهنظر میرسد که انتخاب اوپک پلاس مدیریت عرضه باشد.

خطیبی ابراز کرد: با مدیریت عرضه بازار به یک ثبات نسبی رسیده است و تمام کشورها نیز راضی هستند و میتوان با تمدید این مساله این ثبات را برای باقیمانده سال نیز حفظ کرد لذا به نظر میرسد که تصمیم نهایی تمدید کاهش تولید باشد.