ارتباط آلودگی تابستانی هوا با ترافیک

عموما اگر هوای تهران با ذرات معلق خروجی از اگزوز خودروها آلوده شود، آسمان تهران دودی رنگ میشود و اگر ریزگردها منشأ آلودگی باشند، آسمان به رنگ خاکی متمایل به زرد درمیآید. این در حالی است که جنس سوم آلودگی هوا با افزایش غلظت آلاینده گازی موسوم به «ازن (O۳)» که کاملا بیرنگ و بی بو بوده رخ میدهد و نشانه مشهودی ندارد.

ازن در زمره آلایندههای ثانویه بهشمار میآید، به این معنا که به شکل مستقیم از هیچ منبعی تولید نمیشود، بلکه حاصل ترکیب آلایندههای دیگر از جمله اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار با اکسیژن تحتتاثیر نور خورشید است. ازن موجود در سطح زمین برای سلامتی انسان، جانوران و گیاهان مضر بوده و از آن بهعنوان «ازن بد» یاد میشود. گازهای خروجی از تاسیسات صنعتی و نیروگاهها، اگزوز خودروها، بخارات بنزین و حلالهای شیمیایی از جمله منابع اصلی تولید ازن بهشمار میآید و هرقدر شدت نور خورشید بیشتر میشود، غلظت گاز ازن در هوا نیز افزایش مییابد. به همین خاطر هر سال در نیمه گرم سال بهویژه در سه ماه خرداد تا مرداد شاهد این جنس از آلودگی هستیم.

آلودگی با ازن در سالجاری از دوم خرداد با گرم شدن هوا آغاز شد و در دهم تیر به اوج خود رسید. این روز فوقآلوده با ازن تحتتاثیر افزایش دما و شدت تابش نور آفتاب رقم خورد؛ طوری که گازهای خروجی از اگزوز خودروها در حضور تابش نور خورشید با اکسیژن هوا واکنش شیمیایی داشته و در نتیجه آن ذرات ازن که ترکیب سه اتم اکسیژن است، ایجاد شد و غلظت آن از حد استاندارد فراتر رفت. به این ترتیب وضعیت هوا برای گروههای حساس جامعه در برخی از روزهای هفته گذشته ناسالم شد.

نکته مهم این است که نامرئی بودن آلودگی از ناحیه ازن نباید این تصور را ایجاد کند که ایجاد این آلودگی هیچ ارتباطی با ترافیک ندارد و با این نتیجهگیری نادرست، انتخابهای نادرست ترافیکی مثل تردد با خودروی شخصی توسط گروهی از شهروندان تداوم پیدا کند. شهروندان باید بدانند انتخابهای ترافیکی آنها حتی در فصل گرم سال هم میتواند به آلودگی هوا منجر شود و اتفاقا این آلودگی کودکان را بیش از بزرگسالان در معرض خطر قرار میدهد و ریه آنها را که اغلب فعالیت زیادی در محیط بیرون خانه دارند، هدف میگیرد. بنابراین هر رفتار درست ترافیکی میتواند به کاهش آلودگی روزهای گرم تابستانی کمک کند.