بررسی لزوم استفاده بانک مرکزی از ظرفیت سامانه‌های موازی سوئیفت

شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در یک گزارش سیاستی تحت عنوان «واکاوی آثار مخرّب سوئیفت بر اقتصاد ایران و بررسی راهکارهای جایگزین» به بررسی آسیب های سیستم سوئیفت برای ایران پرداخته و در ادامه پیشنهاداتی در خصوص مقابله با تحریمهای سوئیفت ارائه داده است.

شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در این گزارش عنوان کرده است: آمریکا از سوئیفت به عنوان ابزار رصد اطلاعات مالی و ابزار تحریم استفاده دووجهی می کند. این کانون تفکر با تشریح نحوه استفاده آمریکا از سوئیفت جهت ضربه زدن به اقتصاد ایران عنوان کرده است که بانک مرکزی به عنوان نهاد متولی رفع تهدیدات ناشی از آثار استفاده سیاسی کشورها از سوئیفت، ضروریست تدابیر لازم و اساسی را در پیش بگیرد. این نهاد سیاست پژوهی در پایان گزارش خود پیشنهاد نموده است که ایران با اتخاذ ترتیبات لازمِ همکاری های دوجانبه و چندجانبه از ظرفیت پیام رسان سپام ایران و پیام رسان های موازی سایر کشورها جهت مقابله با تهدیدات سوئیفت استفاده کند.

در گزارش این نهاد سیاست پژوهی و کانون تفکر آمده است: «وزارت خزانه داری آمریکا به عنوان اتاق جنگ اقتصادی این کشور، اقدامات متعددی جهت ایجاد فشار اقتصادی و تغییر مسیر جمهوری اسلامی ایران، انجام داده است. یکی از راهکارهای مهم و اساسی اتاق جنگ آمریکا برای فشار اقتصادی به ایران، ایجاد محدودیت برای مبادلات مالی بینالمللی کشور بوده است تا از این طریق، روابط تجاری ایران را محدود و پرهزینه نماید. در این راستا، این نهاد از پیامرسان سوئیفت برای اعمال محدودیت و تحریم علیه ایران استفاده کرده است؛ سامانهای که نزد مسئولین آمریکایی، از آن به عنوان یکی از عناصر مهم اثرگذاری تحریمها یاد میشود.»

این نهاد در گزارش خود مطرح کرده است که پس از جریان ۱۱ سپتامبر، دولت آمریکا از طریق وزارت خزانهداری این کشور و در قالب برنامه «ردیابی تامین مالی تروریسم»، عملاً مجوز دسترسی به اطلاعات مالی مردم و کشورهای جهان در سوئیفت و جاسوسی از آن را از این نهاد دریافت نمود؛ اقدامی که تا مدتها حتی از نظر کشورهای اروپایی پنهان ماند. از آن زمان تاکنون، با وجود اعتراضات متعدد کشورهای جهان و نقض قوانین و حریم خصوصی افراد، آمریکا کماکان به دادههای سوئیفت دسترسی داشته و شریانهای اقتصادی کشورها را از طریق این پیامرسان شناسایی و در مواقع لازم، آنها را مورد تحریم قرار میدهد.

شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در این گزارش سیاستی عنوان کرده است که آمریکا از ابزار سوئیفت به دو شکل علیه ایران استفاده نموده است. شکل اول، رصد مبادلات ایران است؛ دولت آمریکا با دسترسی غیرقانونی که به سوئیفت و داده‎های آن دارد، این امکان را دارد تا همه مبادلات انجام شده در آن را رصد نماید و از وضعیت کشورهای مدنظر خود از جمله ایران، در مبادلات جهانی شان اطلاع یابد.

در گزارش مذکور شکل دوم استفاده آمریکا از سوئیفت علیه ایران نیز تهدید کشور به قطع سوئیفت عنوان شده است که منجر به ایجاد اختلال در مبادلات بانکی کشور میشود؛ در واقع از آنجا که پیامرسانی مبادلات مالی ایران از طریق سوئیفت انجام میشود، قطع این دسترسی، ایران را در انجام تجارت با کشورها و فرآیندهای مالی آن با مشکل مواجه میکند.

در این گزارش اشاره شده است که باوجود تمامی این آسیب ها علیه ایران، بانک مرکزی اقدام راهبردی و قابل توجهی طی این سالها جهت کاهش وابستگی به سوئیفت انجام نشده و این نهاد برخلاف منطق اقتصادی و امنیتی، همواره به دنبال ایجاد تسهیل در استفاده مجدد از این پیامرسان بوده است.

در این گزارش به تجربیات سایر کشورها برای مقابله با تهدیدات سوئیفت اشاره شده و عنوان شده است که در زمینه ایجاد سیستم های موازی سوئیفت کشورهایی از قبیل چین و روسیه پیشرو بوده و سامانههای پرداخت بومی و مخصوص خود را ایجاد کرده اند تا از آن در تبادل با کشورها استفاده نمایند. همچنین سایر کشورها و بانکهای بزرگ بینالمللی نیز به تناسب نیاز خود، استفاده از پیامرسان مالی موازی سوئیفت را در دستور کار قرار دادهاند.

شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در پایان گزارش خود بانک مرکزی را متولی اصلی رفع تهدیدات ناشی از سوئیفت قلمداد نموده و پیشنهادات زیر را مطرح کرده است:

۱- راه اندازی و استفاده از پیامرسان مالی اختصاصی در همکاری دوجانبه و چندجانبه با سایر کشورها یا اتحادیهها

۲- استفاده از ظرفیت پیامرسان ملّی سپام در تبادلات داخلی و بینالمللی و ایجاد دسترسی برای بانکها و مؤسسات مالی خارجی طرف قرار داد با بانکهای ایرانی

۳- انعقاد قرارداد همکاری با کشورها، مجامع، اتحادیهها، بانکها و مؤسسات مالی منطقهای و بینالمللی که در زمینه ایجاد پیامرسان های مالی موازی سوئیفت اقدام کرده اند

۴- تامل و احتیاط بیشتر در پیوستن به FATF در چارچوب فعلی همکاری این نهاد، از جمله اقداماتی است که باید در این راستا در دستور کار قرار گیرد