شمارش معکوس برای اقتصاد چین

نیروی هوایی چهار کشور قدرت پیشروی آسیا در آسمانهای دریای ژاپن یا دریای شرقی نزدیک بود که وارد یک جنگ شوند. هنگامی که روسیه و چین اولین گشت هوایی مشترک خود را انجام میدادند، جنگندههای کرهجنوبی بیش از ۳۰۰ گلوله اخطار به سمت فرمانده هواپیماهای جنگنده روسی شلیک کردند. این درحالی است که جنگندههای ژاپنی آمادهباش بودند تا در صورت ورود جنگندههای روسیه آنها نیز وارد عمل شوند. مایکل آسلین، تحلیلگر، استاد دانشگاه استنفورد و کارشناس مسائل آسیا در وبگاه خبری مجله فارنپالیسی نوشت: این مواجهه غیرمنتظره به ما گوشزد کرد که چه خطراتی در منطقه هند-پاسیفیک میتواند صلح را از بین ببرد و قرن آسیایی که پیشتر نویسندگانی همچون کیشوره محبوبانی، دیپلمات سابق سنگاپور و مارتین ژاک، نویسنده و ژورنالیست بریتانیایی وعده داده بودند، زودتر از آن چیزی که پیشبینی میشود، پایان پذیرد.

درحالیکه بهطرز دراماتیکی رشد اقتصاد چین آهسته و دموکراسی هنگکنگ با خطر روبهرو شده است، ژاپن و کرهجنوبی نیز وارد یک جنگ سرد جدید شدهاند، آن آینده با شکوهی که برای شرق آسیا پیشبینی شده بود، درحال از بین رفتن است.

آشفتگی ژئوپلیتیک در آسیا مدت طولانی است که درحال شکلگیری است. در واقع، ضعف منطقه برای دههها توسط اینکه چین قطعا قدرت جهانی خواهد شد، نادیده گرفته شد. این درحالی است که گفته میشد تاثیر و نفوذ آمریکا در منطقه از بین خواهد رفت و آینده جهان نه از واشنگتن بلکه از دهلینو و پکن رقم خواهد خورد. اما در زیر نام این شهرهای پر زرق و برق منطقه شرق آسیا، چیزی جز صدای شکستن شنیده نمیشود.

این نویسنده بر این باور است که آمدن ترامپ اوضاع را برای کشورهای شرق آسیا بدتر نیز کرده است. او مینویسد: در این میان یک زلزله چند ریشتری هم دنیا را تکان داده است. دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا جنگ تجاری با چین را کلید زد و برای بیش از ۹۰ درصد از کالاهای صادراتی چین به ایالاتمتحده، تعرفه های سنگین وضع کرد و روند کند شدن اقتصاد چین را شتاب بخشید. رشد این کشور در آخرین سه ماه گذشته پایینترین نرخ رشد در طول سه دهه و از زمان اوجگیری اقتصاد چین از اواخر دهه ۱۹۹۰ بود. حتی اگر ادعای رشد 6/2 درصدی پذیرفته شود، این نشان میدهد اقدامات ترامپ نه تنها تاثیرگذار بوده، بلکه اقتصاد چین رو به ضعف است و این نشاندهنده آن است که اصلاحات اقتصادی در این کشور پهناور کمونیستی متوقف شده و ناکارآمدی آن رو به افزایش است. همزمان ساختار صادرات چین به آمریکا از هم فروپاشیده است. همچنین صادرات پکن به سایر کشورها کاهش یافته است. این درحالی است که کمپانیهای بزرگ مانند گوگل و «دل» تولیدات خود را در چین کاهش داده یا حذف کردهاند و این موجب کند شدن توزیع زنجیرهای عرضه در سطح جهانی میشود. شاید بدتر از آینده اقتصادی چین گزارش اخیری است که درخصوص کل بدهیهای چین در حوزه شرکتها، مسکن و حکومت منتشر شده که بالای ۳۰۰ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است. بخش اعظم این بدهیها گرفتار تبادلات غیرشفاف و پیچیدهای است که هماینک تبدیل به یک بمب ساعتی شده است. البته این فقط چین نیست که با مشقتهای اقتصادی روبهرو میشود. کشورهای توسعهیافتهای همچون کرهجنوبی و ژاپن،همچنان با ضعف اقتصادی دست و پنجه نرم میکنند و رشد سریع هندوستان نیز در سالهای اخیر نصف شده و شک و شبهاتی درخصوص رشد طبقه متوسط در این کشور بهوجود آمده است. این ترس و بدبینی در بین کشورهای جنوب شرق آسیا نیز دیده میشود.

اقتصاد تنها بخشی از مشکلات این کشورها است. چین بهدنبال چنگ انداختن به دموکراسی مستقر در هنگکنگ و تایوان است و این نشان میدهد منطقه چگونه از ثبات سیاسی رنج میبرد. در هنگکنگ، ۷ هفته اعتراضهای ضدچینی از سوی طرفداران دموکراسی بهطرز خطرناکی آنها را به مرحله برخورد با چین رسانده و چین در مرحله حساس تصمیمگیری است که آیا باید در این مورد دخالت کند یا نه؟ اگر چین تصمیم بگیرد که به منظور بازگرداندن نظم به این دولتشهر سربازان خود را در آنجا پیاده کند، احتمال اینکه با فاجعهای وخیمتر و خونینتر از تیانآنمن روبهرو شود بسیار است. حتی دموکراسیهای مستقر در شرق آسیا وارد مرحله خطرناک شدهاند. ژاپن و کرهجنوبی بهدلیل اقامه دعوی سئول مبنی بر مقصر اعلام کردن ژاپن در جنگ جهانی دوم، بهطرز خطرناکی روابط دو جانبه شان دچار شکاف عمیق شده است. توکیو نیز در واکنش به این اقدام کرهجنوبی عرضه مواد شیمیایی را که در صنایع الکترونیکی بهکار میرود، قطع کرده است. در اواخر سال ۲۰۱۸، ژاپن مدعی شد که از سوی نیروی دریایی کرهجنوبی به یکی از گشتهای هوایی این کشور شلیک شده و این حادثه دو کشور را در آستانه یک برخورد نظامی قرار داد. همچنین ویتنام نیز با چین بر سر اکتشاف نفت در دریای چین جنوبی، بهطرز ترسناکی به مشکل برخوردهاند. درگیریها در این منطقه صلح جهانی در منطقه را با خطر روبهرو میکند. بهرغم سه نشست در حد رهبران دو کشور کرهشمالی و آمریکا، پیونگیانگ همچنان یک کشور هستهای است و تسلیحات خود را به سراسر دنیا صادر میکند. آسلین در پایان یادداشت خود تاکید کرد: نبرد جهانی بر سر آزادیهای مدنی موجب شده است تا حکومتها به سمت کنترل بیشتر حرکت کنند و فناوریهای چین در این زمینه برای نظارت بیشتر مورد استقبال کشورهای دیگر قرار گرفته است و حتی این محصولات به کشورهای غربی نیز صادر میشود. بسیاری بر این باورند که هوآوی در میان سایر کمپانیهای چینی یک خطر بالقوه امنیتی برای سایر کشورها به حساب میآید. افبیآی نیز هشدار داده است که چین بزرگترین تهدید جاسوسی برای ایالاتمتحده و سایر کمپانیهای این کشور بهحساب میآید. سیاستگذاران آمریکایی امیدوار بودند که نوسازی اقتصادی چین و رشد مسالمتآمیز این کشور منجر به رونق و رشد اقتصاد جهانی میشود و پکن را به کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و کشورهای اروپایی پیوند میدهد، اما همگی آنها اشتباه میکردند. سالیان سال است که آمریکاییها میکوشند دو کشور دموکرات در این منطقه یعنی ژاپن و کرهجنوبی را به یکدیگر نزدیک کنند اما هنوز قدم از قدم برداشته نشده است. حالا زمان آن است که در باب آینده آسیا از نو فکر شود.