دلالان ار بازار ارز خارج شدند؟

در راستای ایفای رسالت آگاهی بخشی به انعکاس برجسته ترین گزارش های روزنامه های مختلف با عناوینی چون خروج دلالان از بازار ارز، لزوم عبور از شخص به حزب، عزای تو حماسهاست، مراکز اسقاط خودروهای فرسوده ساقط شد، از اول هم وزیر زنی در کار نبود، بدون مقابله جدی با منکر فساد اقتصادی به رونق تولید نخواهیم رسید، هیئتهایی خالی ازمعرفت ومعنویت، شوالیه زخمی، تمرکز ۸۰درصدی تجارت خارجی در ۵ استان پرداخته است، در ادامه به بازتاب گزیده ای از این مطالب می پردازیم:

خروج دلالان از بازار ارز

روزنامه ایران در گزارش خود با عنوان خروج دلالان از بازار ارز می نویسد: با کاهش نوسانات ارزی در ماههای اخیر، فاصله نرخ ارزهای عمده در بازار نیز کمتر شده است. این در حالی است که در برخی از سالها که التهاب در بازار وجود دارد، اختلاف قیمتی میان ارزهایی مانند یورو و پوند با دلار افزایش مییابد. بهطوری که در سالهای گذشته پوند و یورو فاصله زیادتری از دلار داشتند، اما در ماهها و به خصوص هفتههای اخیر این فاصله کمتر شده است.

درحالی که در سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ پوند در حدود دو برابر دلار و یورو حدود یک و نیم برابر دلار در بازار ایران ارزش ریالی داشت، به بیان دیگر، ارزش ریالی دلار در بازار ایران در این سالها تنها نصف پوند بود، هماکنون ارزش دلار دو سوم پوند شده است. ارزش ریالی دلار به یورو نیز در سالهای ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ به حدود ۷۵ درصد میرسد که در سال گذشته این نسبت به بیش از ۸۵ درصد رسیده است.

براساس قیمتهای روز گذشته در بازار ارز نیز شاهد کاهش بیشتر نرخ ارزهای عمده بازار هستیم. بدین ترتیب دلار که در میانه روز گذشته ۱۱ هزار و ۳۹۶ تومان قیمت خورده بود ارزش ریالی بیش از ۹۰ درصد یورو با نرخ ۱۲ هزار و ۶۵۰ تومان داشت. همچنین ارزش ریالی دلار نیز به ۸۰ درصد پوند رسیده است. دراین روز پوند ۱۴ هزار و ۲۹۸ تومان قیمت داشت.

بنابراین هماکنون شاهد یک تغییر در ارزش ارزهای عمده در بازار ایران هستیم و نرخهای آنها به یکدیگر نزدیکتر شده است. این درحالی است که نسبت برابری این ارزها به یکدیگر اختلاف فاحشی دارد، ولی به نظر میرسد که نرخ ارز در بازار ایران توجه زیادی به نسبت برابری ارزها ندارد و عوامل دیگری در قیمتگذاری آن دخیل است. عاملی مانند عرضه و تقاضا که روی ارزش ریالی ارزها در بازار ایران تأثیر زیادی داشته است.

ایلناز ابراهیمی، پژوهشگر اقتصادی در گفتوگو با «ایران» اعتقاد دارد که در سالهای اخیر دلار نقش وسیلهای برای پسانداز و حفظ ارزش پول را برای مردم پیدا کرده است و به همین دلیل تقاضا برای دلار نسبت به سایر ارزهای عمده بازار افزایش یافته و درنتیجه رشد قیمت بیشتری هم داشته است.

نکته دیگری که این کارشناس اقتصادی به آن اشاره کرد، نقش دلالان در قیمت ارزهای مختلف است. برهمین اساس اکثر دلالان ارزهای پرطرفدار را خرید و فروش میکنند و به سراغ سایر ارزها نمیروند. بهطوری که از هر صد دلال یکی ارزهای کم تقاضایی مانند ین، یوان و... را خرید و فروش میکنند.

لزوم عبور از شخص به حزب

روزنامه ابتکار در گزارشی با عنوان لزوم عبور از شخص به حزب می نویسد: نبود تحزب در کشور بارها مورد نقد و بحث کارشناسان سیاسی در کشور قرار گرفته است. دو جریان اصلی اصلاحطلب و اصولگرا هردو به نوعی از نبود محوریت یک حزب قدرتمند با معیارهای تجربه شده در جوامع پیشرفته ضربه خوردهاند. طی چند ماه گذشته و البته در سالی که قرار است انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شود، در خصوص میزان مشارکت مردم و نحوه حضور آنها در انتخابات با توجه به سرخوردگیهایی که از عملکرد منتخبان خود دارند تحلیلهای متنوعی ارائه شده است. اما آیا در همین فرصت چند ماهه میتوان سپهر سیاسی کشور را به سمت نظم حزبی هدایت کرد؟

بدون تردید روند دموکراسی در کشورهای توسعهیافته از تجربههای شکست خورده و یا پیروز شدهای عبور کرده است تا امروز علیرغم ضعفهایشان بتوانند پاشنه کنشهای سیاسیشان را بر در نظم حزبی بچرخانند. با این حال حتی در انتخابات مجلس گذشته که مردم رایشان را به صورت حزبی و به یک لیست واحد دادند اما از فردای انتخابات ساز جدایی برخی از نمایندگان از لیست امید زده شد تا نشانههای ضعف در عملکرد حزبی از همان ابتدا خود را نشان دهد. گو اینکه مردم جلوتر از جریانهای سیاسی با کنش انتخاباتی خود به لزوم وجود یک احزاب قدرتمند در کشور تاکید کردند. اما درنهایت هیچ اقدام موثری جهت اصلاح در رویکرد حزبی هر دو جریان سیاسی ایجاد نشد. کما اینکه این لزوم با توجه به نحوه حضور مردم در چند انتخابات گذشته به طرف اصلاحطلبان بیشتر احساس میشد. اما متاسفانه همچنان روش و منش غیر حزبی و شخص محوری دنبال شد.

بحث بر سر مشارکت مردم در انتخابات پیش رو دغدغه جریانهای سیاسی است. موضوعی که البته در ابهام عملکرد اصلاحطلبان هنوز آینده روشنی دارد. یکی از دلایل این ابهام را شاید بتوان در نبود احزاب قدرتمند در کشور دانست.

عزای تو حماسه است

روزنامه اعتماد در گزارشی با عنوان جنجال بر سر عزای تو حماسهاست آورد: عزاداریهای تهران را میتوان معادلی از عزاداریهای بیشتر شهرهای ایران به حساب آورد. حضور اقوام مختلف در تهران موجب شده تا هر یک از آنها شیوه عزاداریشان را در پایتخت هم پی بگیرند و از اینرو تهران محل تجمع هیئتهایی با مشخصههای متنوع است. نگاهی گذرا به برگزاری مراسم عزاداری نشان میدهد که شکل و شمایل مراسم برپا شده کم و بیش شبیه همان چیزی است که همهساله روی میدهد. اما با این حال شرایط اجتماعی کشور در محرم امسال با محرمهای سالهای گذشته تفاوتهایی هم دارد.

اولین تفاوت به افزایش فشار اقتصادی امریکا و تشدید تحریمها علیه ایران مربوط است. هر چند گزارش دقیقی از کیفیت برگزاری مجالس عزای حسین(ع) منتشر نشده اما مشاهده خبرنگار «اعتماد» نشان میدهد که تکایا و هیئتهای مذهبی به روال سابق در حال برگزاری مراسم هستند و فشار اقتصادی موجب نشده که این آیین کهن تعطیل یا تضعیف شود. البته پیش از این دولت هم اعلام کرده بود که برخی اقلام مورد نیاز هیئتها را با قیمت مناسب در اختیارشان قرار میدهد. ایرنا چند روز قبل از قول مجتبی شیرقاضی، معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران خبر داده بود، کالاهای اساسی برای پخت نذورات شامل برنج، شکر، گوشت مرغ منجمد، گوشت قرمز منجمد گوساله، روغن و چای داخلی از اول ماه محرم تا پایان صفر در بین هیئتها، حسینیهها و مساجد استان توزیع میشود. به گفته او ۳۰ هزار تن برنج، ۱۵ هزار تن شکر، ۱۰ هزار تن مرغ منجمد و ۱۰ هزار تن گوشت وارداتی گوساله برای تنظیم بازار کشور در ماه محرم در نظر گرفته شده و هیئتها و مساجدی که از سازمان تبلیغات اسلامی مجوز خرید کالاهای اساسی برای پخت نذورات را دریافت کردهاند، میتوانند از این کالاهای یارانهای بهرهمند شوند. با وجود اعلام این خبر، برخی اعضای هیات امنای هیئتهای مذهبی عقیده دارند که مجلس عزاداری امام حسین(ع) همواره باید با اتکا به توان مردمی برپا شود و از همینرو علاقهای هم به دریافت کمک دولتی ندارند. «نصیرزاده» عضو هیات امنای یکی از هیئتهای قدیمی تهران در این باره به «اعتماد» میگوید: «سفره امام حسین(ع) به یارانه دولت نیازی نداره. تامین هزینههای مراسم هیئت ما سالیان دراز است که بر عهده تعدادی از خانوادههای خیر مذهبی است و علاقهای هم ندارند اسمشان را اینجا و آنجا بگوییم.»

مراکز اسقاط خودروهای فرسوده ساقط شد

روزنامه خراسان در گزارشی با عنوان مراکز اسقاط خودروهای فرسوده ساقط شد می نویسد: تردد خودروهای فرسوده در سطح کلان شهرها، موضوعی است که این روزها بسیار مشاهده می شود. محمد حسین گودرزی رئیس هیئت مدیره انجمن اسقاط خودروهای فرسوده به نقل از راهور ناجا مدعی است هم اکنون حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار خودروی فرسوده به غیر از ناوگان عمومی در کلان شهرها در حال تردد هستند. با در نظر گرفتن مصرف بیش از حد سوخت توسط این خودروها به علت فرسودگی، وضعیت آلودگی هوا در کلان شهرها نگران کننده به نظر می رسد. بر اساس ماده ۸ قانون هوای پاک مصوب ۲۵/۴/۱۳۹۶ تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موتوری اعم از سبک، نیمهسنگین، سنگین و موتورسیکلت مکلف اند وسایل نقلیه خود را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند. برای تسهیل در اجرای این قانون مراکزی با عنوان مراکز اسقاط خودروی فرسوده شروع به فعالیت کردند تا روند از دور خارج کردن خودروهای فرسوده عملی شود. پس از گذشت مدتی از شروع به کار این مراکز، اکنون مدت هاست که فعالیت بیشتر آن ها به حالت تعطیل درآمده است. تعطیلی که فرایند اسقاط خودرو را تبدیل به کلاف سردرگمی کرده است. طبق گفته مصطفی جودی از اعضای انجمن اسقاط خودرو هم اکنون حدود ۸۰ هزار گواهی اسقاط در مراکز اسقاط وجود دارد که دولت، واردکنندگان، خودرو سازان و سیکلت سازان در این باره واکنشی نشان نداده اند. این که اساسا فرایند اسقاط خودرو چگونه است و همچنین تعلیق اجرای قانون مصوب هیئت وزیران به چه دلایلی بوده و چه پیامدهایی دارد موضوعاتی هستند که تلاش شده در این گزارش به آن ها پرداخته شود. در طی تهیه این گزارش دوتن از اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس یعنی محمدرضا تابش و جبار کوچکی نژاد حاضر به گفت وگو نشدند.

رئیس هیئت مدیره انجمن اسقاط خودرو گفته های خود را این گونه آغاز کرد: «متاسفانه تقریبا از ابتدای دولت یازدهم فرایند اسقاط رو به افول بوده و می توان گفت اکنون به صفر رسیده است و عملا مراکز اسقاط تعطیل شده اند. این تعطیلی باعث بیکاری کارگران و از بین رفتن دارایی مدیران این مراکز شده است.»

مصطفی جودی از اعضای انجمن اسقاط خودرو، نوسازی ناوگان حمل و نقل را جزو منافع کلان کشور می داند چرا که باعث صرفه جویی در مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا، کاهش تلفات جاده ای و بهبود زندگی اجتماعی شهروندان می شود. دکتر مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، منطق فرایند اسقاط را قابل قبول می داند اما او وابسته کردن فرایند اسقاط را به عملکرد واردکنندگان و تولید کنندگان درست نمی داند. چرا که به اعتقاد او با ممنوعیت ورود خودرو و همچنین همکاری نکردن تولید کنندگان، عملا فرایند اسقاط از کار افتاده است.

از اول هم وزیر زنی در کار نبود

روزنامه شرق در گزارشی با عنوان از اول هم وزیر زنی در کار نبود آورده است: در ماههای گذشته که بحث تغییر وزیر آموزش و پرورش به میان آمد، فعالان حوزه زنان در کنار فعالان سیاسی، دوباره پای مطالبهای را پیش کشیدند که یکی از شروط اساسی برای رأی مجدد به حسن روحانی بود. آنها خواستند روحانی یا در میان وزرای انتخابی خود نام یک زن را مطرح کند یا مشخص و با صدای بلند بگوید نمیتواند این خواسته را اجابت کند. هرچند دوباره روحانی در برابر این خواسته سکوت کرد، اما پس از مدتها دوباره جمع فعالان زنان صدایی مشترک داشت. جلسات متعدد به پا شد و از اصولگرا تا اصلاحطلب همه درباره لزوم استفاده از زنان در کابینه سخن به میان آوردند. یکی از کسانی که در میان فعالان سیاسی صدای بلندی برای بیان این مطالبه داشت، «فائزه هاشمی» بود. او در نشستها و سخنرانیهای خود از لزوم استفاده از زنان در میان کادر مدیریت دولتی سخن گفت. اکنون هم پس از آنکه وزیر آموزش و پرورش انتخاب شد و کسی نام زنی را به میان نیاورد؛ اما فائزه این مطالبهگری را از سوی جامعه زنان بهصورت یکپارچه یک موفقیت میداند. هرچند هاشمی به داشتن وزیر زن یا رئیسجمهور زن در آینده نزدیک خوشبین نیست، اما معتقد است چون آنها به حرف ما گوش نمیدهند، قرار نیست ما خواسته خود را فراموش کنیم. ما خواستهمان را با صدای بلند فریاد میزنیم تا مردان نگویند ما نمیدانستیم و از مطالبه شما خبر نداشتیم.

هاشمی در این باره گفت: در نشست سراسری زنان حزب کارگزاران سازندگی بحث این بود که آقای روحانی در معرفی کابینه دوم در مجلس اعلام کردند من میخواستم وزیر زن معرفی کنم اما نشد، میدانستیم چرا نشد، شرایط دولت و شرایط کشور و تفکرات حاشیهای را هم میدانستیم. هدف این بود که ما زنان نباید ساکت باشیم و چون آنها نمیتوانند، پس نباید مطالبه خود را مطرح کنیم. ما باید مطالبه بحق خود را مطرح و دنبال کنیم و فراگیرش کنیم. برایش ملاقات و لابی و تلاش کنیم و... تا صدایمان به گوش آنها برسد. انتظار نبود که منجر به معرفی وزیر زن باشد، اما تأثیرگذار بود؛ بهعنوانمثال همین که آقای جهانگیری میگویند وزیر آموزشوپرورش میتواند زن باشد، این یکی از تأثیرات این تلاشها بوده که آنها را به بیان واداشته.

بدون مقابله جدی با منکر فساد اقتصادی به رونق تولید نخواهیم رسید

روزنامه مردم سالاری درگزارشی با عنوان بدون مقابله جدی با منکر فساد اقتصادی به رونق تولید نخواهیم رسید آورد: مصطفی کواکبیان با اشاره به روایاتی از امام حسین(ع)، احیای شریعت نبوی(ص)، اقامه عدالت علوی(ع)، ظلم ستیزی، برپایی امر به معروف و نهی از منکر، در امنیت قرار گرفتن مظلومان و به سامان کردن نابسامانیها را از مهمترین اهداف سیدالشهدا(ع) دانست و اظهار داشت؛ متاسفانه در برخی مجالس عزاداری میبینیم صرفا به شور حسینی توجه میشود و چندان از شعور حسینی خبری نیست.

وی اشعار سطحی، نوحههای بیمحتوا، بالا و پائین پریدنهای برخی مداحان کم مایه، ریاکاری، ظاهرسازی، عوامفریبی، خرافهگرایی، صداهای عجیب و غریب و امثال این اقدامات برای پرشور کردن مجالس محرم را برخلاف اهداف قیام امام حسین(ع) دانست و گفت: متاسفانه گاهی صداوسیما نیز به این گونه اقدامات به بهانه پرشور جلوه دادن مجالس عزاداری دامن میزند! در حالی که دستیابی به شعور حسینی باید مقدم برشور عزاداری در مجالس محرم باشد.

نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنان خویش با اشاره به اینکه امر به معروف و نهی از منکر را نباید در مسائل بسیار جزیی همچون آستین کوتاه پسران و چند خال موی دختران تقلیل بدهیم گفت: اقامه معروفهای مهم و مطالبات مردم برای تحقق عدالت و مقابله با منکرهای بزرگ سیاسی و اقتصادی را اولویت بدهیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به بدعهدی آمریکا و ترامپ گفت: مقابله با تحریم آمریکا را جدی بگیریم اما بدانیم برای رسیدن به رونق تولید و تحقق اقتصاد مقاومتی مقابله با منکر فساد اقتصادی بسیار مهم است و رشوه و اختلاس حتما از منکرات پیش پا افتاده جزیی مهمتر است.

هیئتهایی خالی ازمعرفت ومعنویت

روزنامه همدلی در گزارشی با عنوان هیئتهایی خالی ازمعرفت ومعنویت نوشت: فعالیتهای هیئتهای مذهبی در دهه نخست محرم و به طور کل در دیگر ایام سوگواری را تنها نمیتوان از منظر اندوه و ماتم در سوگ ائمه اطهار نگریست. آموزههای اهل بیت حداقل عناصر ملزوم در انتقال فرهنگ اسلامی به مخاطبان این برنامههاست. اما آیا فارغ از فرهنگ اسلامی که به روشنی نشانی از انتقال آن به مردم کوچه و بازار نیست، همان آموزههای اهل بیت هم به مردم منتقل میشود؟ اگر آری، پس این حجم از فساد و ظلم از چه روست؟ حسن بنیانیان، رئیس کمیسیون فرهنگی – اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت و گو با همدلی از قوت و ضعفهای ساحت عزاداریهای عاشورایی سخن میگوید.

بنیانیان در این باره گفت: به نظر میرسد که ما باید به همه عزیزانی که به نحوی در برپایی هیئتها مشارکت میکنند یادآوری کنیم که لازم است اهمیت و کارکرد هیئت را بار دیگر مرور کنند. هیئت یکی از اجزای نظام تبلیغات اسلامی است که در طول ۱۴۰۰سال گذشته عامل انتقال دین به نسلها بوده و نقش بزرگی در انتقال مفاهیم اعتقادی و اخلاقی ایفا کرده است.

وی ادامه داد: به نظر میرسد در کنار کارهای مثبتی که ما برای ارتقای کارکرد این هیئتها کردهایم، در بخشهایی هم دچار لغزش و کمتوجهی شدهایم. اهمیت این موضوع به واسطه شرایطی که داریم به اندازهای هست که به سازمان تبلیغات اسلامی پیشنهاد کنیم که دورههای آموزشی ۱۰ الی ۱۵روزهای را پیشبینی کند و همه هیئتها، موسسین و افراد موثر در هیئتها در آنها شرکت کنند تا بتوان اثربخشی این هیئتها را ارتقا بخشید. خیلی از آموزههایی را که در تبلیغات نوین مطرح شده، نیز میتوان در این هیئتها به کار گرفت تا اثرشان ارتقا پیدا کند. به دلیل اینکه این هیئتها هم کارکرد عقلانی و هم کارکرد احساسی دارند و جریانهای مختلف فرهنگی نیز تلاش می کنند تا مخاطبین را از آن خود کنند. هیئتها هم گاهی برای جذب مخاطب دچار لغزشهایی میشوند. مهارت جذب مخاطب در چارچوب اصول و مبانی، خود موضوع درسی است که میتوان در آن بحث کرد که چگونه هم اصول و مبانی اسلامی را مراعات کنیم و هم مهارت جذب مخاطبین جدید را پیدا کنیم.

شوالیه زخمی

روزنامه توسعه ایرانی در گزارش خود با عنوان شوالیه زخمی می نویسد: امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه به میدان میانجیگری میان ایران و آمریکا آمد تا هم ایران را مجاب کند که در برابر یک بسته مالی و اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری دست از کاهش تعهدات هستهایاش بردارد و هم ترامپ را راضی به لغو برخی تحریمها علیه ایران کند. ۱۰ روز پیش که او در حاشیه نشست گروه هفت در بیاریتس فرانسه میزبان ظریف بود، بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که قطعا چراغ سبزی از سوی ترامپ نشان داده شده که ظریف در حاشیه گروه هفت در فرانسه است. همه شواهد و قرائن نیز حاکی از باز شدن باب مذاکره و حل تنشها بود.

این شواهد امیدبخش باعث شد بسیاری از مکرون به عنوان یک «شوالیه» یاد کنند. حالا اما او یک شوالیه زخمی است؛ چراکه ایران دیروز رسما جزئیات گام سوم کاهش تعهداتش را در برجام اعلام کرد و دولت ترامپ نیز طی دو سه روز گذشته تاکید کرده که بههیچوجه تصمیمی برای کاهش تحریمهای ایران ندارد. حتی لحن مقامات آمریکایی نیز نشانی از تنشزدایی ندارد.

پییر هاسکی، روزنامهنگار فرانسوی در یادداشتی با عنوان: «شلیک به میانجیگری فرانسه در پرونده ایران» در پایگاه اینترنتی «فرانس اینتر» ضمن بررسی موانع و چالشهای میانجیگری میان تهران و واشنگتن، نوشت: در بیاریتس، امانوئل مکرون رو در روی ترامپ قرار گرفت و با او ناهار خورد. او در مقابل استدلالهای مکرون حساسیت زیادی نشان نداد و اجازه داد تا وزیر خارجه ایران به بیاریتس بیاید. اما به محض بازگشت به واشنگتن، ترامپ به ناگاه تحتتأثیر مشاوران تندرو قرار گرفت و آنها توانستند دست برتر را در مقابل ترامپ بگیرند.

بدین ترتیب به نوشته پییر هاسکی، روزنهای که در بیاریتس درخشیده بود در حال بسته شده است. حال باید دید دیپلماسی مکرون حریف مشاوران تندروی ترامپ میشود یا درنهایت شوالیه زخمی، با زخمی کاریتر از میدان میانجیگری میان ایران و آمریکا بیرون میآید.

تمرکز ۸۰درصدی تجارت خارجی در ۵ استان

روزنامه فرهیختگان در گزارشی با عنوان تمرکز ۸۰درصدی تجارت خارجی در ۵ استان نوشت: یکی از قدیمیترین گفتمانهای اقتصادی- اجتماعی در جهان تناسب سیاستهای کلان اقتصادی با نیازهای محلی، قابلیتها و ویژگیهای منطقهای است. در این زمینه استدلال این است که توزیع نامناسب جمعیت، امکانات، تسهیلات و فعالیتها، تراکم فعالیتها در یک منطقه و قطببندی فضایی موجب از بین رفتن تعادل فضایی، افزایش شکاف و گسترش نابرابری اجتماعی و اقتصادی میشود. در همین راستا در سطح جهان تفکر برنامهریزی برای ساماندهی نابرابریهای منطقهای از دهه ۱۹۶۰ مورد توجه اغلب کشورهای جهان قرار گرفت. در ایران نیز اگرچه نابرابریهای منطقهای تا قبل از دهه ۴۰ چندان قابلتوجه نبود، اما بهدنبال اجرای برنامه اصلاحات ارضی در دهه ۴۰ و تفوق شیوه معیشت شهری بر دو شیوه دیگر زیست (روستایی – کوچنشین) و همچنین با افزایش درآمدهای نفتی طی دهه ۵۰ و اجرای سیاستهای شبهمدرنیستی رژیم شاه، تفاوتهای منطقهای تا سالهای پایانی رژیم پهلوی بهشدت افزایش یافت و نظام فضایی کشور را دچار عدم تعادل کرد.

یکی از آثار نابرابریهای فضایی، نمود جغرافیایی و مکانی آن در تجارت خارجی است. چنانکه در این زمینه بررسیها نشان میدهد طی سالهای اخیر ۸۰ درصد از صادرات کالاهای غیرنفتی کشور از طریق پنج استان بوشهر، هرمزگان، خوزستان، کرمانشاه و تهران انجام میشود و در موضوع واردات نیز ۷۸ درصد کل واردات کالایی کشور از طریق سه استان هرمزگان، تهران و خوزستان انجام میشود. گرچه حجم صادرات استانها تابع عوامل مختلفی است و با اتکای به همین آمار نمیتوان رتبهبندی دقیقی از فعالیت صادراتی استانها ارائه داد، چراکه هم تولیدات استانها و صادرکنندگان هر استان میتوانند صادرات خود را از تمامی گمرکات کشور انجام دهند. اما مساله مهم رتبهبندی این است که این رتبهبندی نقش زیرساختهای استانها ازجمله زیرساختهای گمرکی، مشوقهای صادراتی و مشوقهای تولیدی را بهخوبی ترسیم میکند. در زمینه واردات نیز حجم بالای واردات از چندین استان نشان میدهد مبادی وارداتی ایران بهجز تهران، مابقی عملا در دو یا سه بندر ازجمله بندر شهیدرجایی هرمزگان و بنادر خوزستان خلاصه شده و دیگر بنادر کشور کمترین نقش را در تجارت خارجی ایران دارند.