ریسک بالای سرمایه گذاری در رمز‌ارزها

مفهوم ماینینگ (Mining) یا «استخراج رمزارز» در ابتدا کمی گیجکننده به نظر میرسد. با وجود اینکه رمزارزهای متفاوتی با روش ماینینگ به دست میآیند، اما این اصطلاح بیشتر در ارتباط با بیتکوین شناخته میشود و البته بخش جداییناپذیر از آن و ارزهای دیجیتال مشابه نیز به شمار میرود.

ماینینگ یکی از ابتداییترین پلههای ورود به مبحث رمزارزها است. بعضی مزایای این صنعت و دلایل جذابیت این صنعت برای سرمایهگذاران شامل: دورههای راهاندازی کوتاه، عدم نیاز به بازاریابی، بهرهبرداری از حداکثر ظرفیت از روز اول، فعالیت بدون وقفه در تمام شبانه روز و همه ایام سال، بازگشت سرمایه از ابتدای کار و جریان نقدینگی بسیار خوب، امکان شروع به استخراج حتی با سرمایه کم و هزینههای عملیاتی پایین (مانند هزینه برق و انرژی در ایران) است. روش استخراج برای رسیدن به رمزارزها و نکات مربوط به آن شاید یکی از مباحث حلوفصل شده در بیشتر کشورهای فعال در این زمینه است. اما این مسئله مدت زمان زیادی نیست که در ایران مطرح شده و به خاطر شرایط خاص اقتصادی، بسیار فراگیر شده است. در دو سال گذشته تلاشهای بسیاری در زمینه تعیین تکلیف ماینینگ انجام شده که در نهایت اخیراً به عنوان یک صنعت از سوی دولت شناخته شده است. واقعیت این است که در این صنعت همانند دیگر صنایع، چالشهای بسیاری وجود دارد و فعالان اقتصادی باید قبل از شروع فعالیت از آنها مطلع باشند.

دو روش کلی برای به دست آوردن رمزارزها وجود دارد. اولین روش خرید و فروش رمزارزها (Trading) و روش دیگر ماینینگ یا همان استخراج رمزارزها است. در روش خرید و فروش بدون توجه به این که رمزارز چگونه استخراج شده است، این قوانین عرضه و تقاضاست که مشابه با سایر داراییها نظیر طلا، سهام و ارزها، قیمت رمزارز را تعیین میکند که همانگونه که تحولات بازار نشان میدهد در چند سال گذشته نیروهای بازار به گونهای حرکت کردهاند که افزایش قابلتوجهی در قیمت بازاری رمزارزها مشاهده میشود. ولی به جز خرید و فروش، روش دیگری نیز برای دستیابی به یک رمزارز وجود دارد که همان استفاده از دستگاههای ماینینگ و استخراج آنها است.

هزینههای اولیه که در شروع کار ماینینگ باید در نظر گرفت به دو دسته هزینههای سرمایهای و هزینههای عملیاتی تقسیم میشود. برای سرمایهگذاری در ماینینگ ما با یکسری تکنولوژی روبهرو هستیم که چند شرکت تولید دستگاههای ماینینگ بر سر این تکنولوژی و توسعه آن در حال رقابت هستند. در عملیات ماینینگ با استفاده از تکنولوژی و نرمافزارهای رایج و دستگاههای تولید برق و نصب و راهاندازی و پرداخت هزینههای مربوطه، رمزارز استخراج میشود. به عنوان مثال برای استخراج بیتکوین هیچ پیششرطی جز نصب نرمافزارهای لازم وجود ندارد. به هزینه استفاده از این دستگاهها و سختافزارها مثل هزینه برق و سوخت و نگهداری، هزینههای عملیاتی میگویند.

تکنولوژی اولین چالشی است که فرآیند ماینینگ با آن روبروست. این تکنولوژی دائماً در حال تغییر و پیشرفت است. آنچه واقعیت دارد این است که کارگزاران اقتصادی در سطح خرد روی تکنولوژی، میزان تغییرات قدرت پردازشی طی هر نسل، سرعت پیشرفت آن، میزان مصرف برق و حتی زمان تولید آن هیچ علم و کنترلی ندارند. بنابراین عدم توانایی کنترل تغییرات تکنولوژی طی هر نسل، اولین چالش در زمینه ماینینگ است. همچنین باید متذکر شد که بیتکوین تولید شده در فرآیند ماینینگ در بازارهای جهانی بر حسب دلار قیمتگذاری میشود. نکته قابل توجه این است که به علت ماهیت خاص سیستمهای بلاکچینی و نوسانات بسیار شدید در عرضه و تقاضای بازار، هیچ کس نمیتواند قیمت بیتکوین را پیشبینی کند. پس کنترل عامل نوسانات قیمت (به طور خاص قیمت بیتکوین) غیرممکن و به صورت غیرقطعی است.

در کشور ایران قیمت برق که یکی از عوامل مهم در استخراج رمزارزها است، به صورت یارانهای است. شایان ذکر است که کشور ایران پس از کشور میانمار ارزانترین قیمت برق در دنیا را دارد. با توجه به اینکه بیش از نیمی از تولید برق ایران بر عهده بخش خصوصی است، تعیین تعرفه از سوی وزارت نیرو تنها زمانی منطقی است که وزارت نیرو مسئولیت برقرسانی به این نوع مشترکان را عهدهدار باشد. باید به این نکته توجه داشت که حتی امکان اعمال و اجرای قانونهای فعلی هم هنوز کاملاً مشخص نشده است و هر لحظه ممکن است هزینه این فاکتور مهم در ماینینگ تغییر کند. پس کنترل عامل مهم برق نیز یکی دیگر از چالشهای استخراج است. در نهایت، استهلاک دستگاههای استخراج نیز موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. چون این احتمال وجود دارد که دستگاهها در طی دورهای که قرار است بازگشت سرمایه داشته باشند، خراب شده و یا به طور کامل از کار بیافتند.

در مجموع با در نظر گرفتن تمام چالشهای گفته شده در عملیات استخراج و مقایسه آن با درآمد حاصله، میتوان صرفه اقتصادی استخراج رمزارزها را محاسبه کرد. کلیه عوامل گفته شده بخش جداییناپذیر از عملیات ماینینگ است، به همین خاطر میتوان نتیجه گرفت که سرمایهگذاری روی استخراج رمزارزها، سرمایهگذاری از جنس خطرپذیر است.