جهش نرخ ارز قاچاق مس را افزایش داد/ خام فروشی در صنعت مس، تنها یک بهانه است

فرشید سلطانزاده، در مورد وضعیت تولید مس کشور گفت: تولید معدنی مس در سال ۲۰۱۸، حدود ۲۱ میلیون تن بوده است. این میزان حکایت از رشد ۶.۴ درصدی در ۲ دهه گذشته را دارد که نشان از بهرهمندی این بخش از صنعت از قیمتهای بالای آن در گذشته دارد. تولید کاتد (مس تصفیه شده) نیز در سال ۲۰۱۸، حدود ۵/۲۴ میلیون تن بوده است.

بیشترین تولیدات معدنی مس در سال ۲۰۱۸ مربوط به کشورهای شیلی، پرو و چین و بیشترین تولید مس تصفیه شده مربوط به کشور چین است. بیشترین صادرات مس تصفیه شده جهان نیز در اختیار شیلی و پس از آن به ترتیب کشورهای پرو، استرالیا و مکزیک و اندونزی است. عمده صادرات کاتد شیلی، از تولید هیدرومتالورژی کانسنگهای سولفیدی تامین میشود و این کشور، عموما استراتژی توسعه بخش معدن را دنبال کرده است تا بخش ذوب و پالایش.

وی با بیان اینکه بزرگترین مصرفکننده مس تصویه شده جهان چین است، گفت: مس در بخش زیرساختها مثل مسکن، برق و مخابرات استفاده وسیعی دارد؛ بنابراین کشورهایی که نرخ رشد اقتصادی و سرعت شهرنشینی بالایی داشته و رشد سرانه تولید ناخالص داخلی آنها به سرعت در حال افزایش باشد، با رشد تقاضای مس مواجه هستند. در حال حاضر چین در دو دهه اخیر نسبت به متوسط دنیا، نرخ رشد اقتصادی بیشتری داشته است و این موضوع، چین را به بزرگترین مصرفکننده محصولات معدنی و بسیاری محصولات دیگر بدل کرده است.

این کارشناس صنعت مس با اشاره به روند نزولی قیمت مس در سال گذشته میلادی گفت: از سال ۲۰۱۸ میلادی به بعد، قیمت جهانی مس از بالای ۷ هزار دلار بر تن روند نزولی داشته و به کمتر از ۶ هزار دلار بر تن رسیده است. با کاهش شدت تنش جنگ تجاری آمریکا و چین در ادامه سال جاری میلادی، به احتمال زیاد قیمتها ثبات پیدا کرده و هر تن مس در محدوده ۵ هزار ۸۰۰ دلار به فروش برسد.

وی با اشاره به تعیین قیمت مس در ایران گفت: به دلیل سهم یک تا دو درصدی ایران در بازار مس دنیا، قیمت مس در این کشور، متاثر از قیمت جهانی و نرخ ارز است. در شرایط ثبات سیاسی و تجاری، قیمت مس در کشور با اختلاف کمی نسبت به قیمت جهانی و منطقهای مس، نوسان میکند؛ اما در شرایط عدم ثبات تجاری و جهشهای ارزی، عموما طی دوره زمانی چند ماهه تا چند ساله، قیمتها در بورس کالا، اختلاف قابل توجهی با قیمت کف بازار و قیمت منطقهای مس دارند که بعضا تبعات بسیار منفی نیز ایجاد میکند.

سلطانزاده افزود: سیاستگذاری دولت به نحوی بوده است که از صنایع تبدیلی و بخش پاییندست حمایت کند؛ این امر باعث شده تا قیمت مس در ایران حدود ۱ تا ۵ درصد ارزانتر از دنیا باشد.

وی تصریح کرد: پس از افزایش شدید نرخ ارز در ابتدای سال گذشته، اختلاف قیمت مس در بورس با بازار آزاد به شدت افزایش یافت که مازاد تقاضا، صادرات محصولات و قاچاق مس و بحران در تامین مواد اولیه صنعت، از پیامدهای آن بودند. در ادامه با تغییر مبنای ارز در فرمول قیمتگذاری و اصلاحات انجام شده در روند عرضه و همینطور، نزدیکتر شدن قیمت ارز نیمایی به بازار آزاد، بازار دوباره به شرایط ثبات و حتی افت تقاضا برگشت که دلیل آن تشکیل ذخایر قابل توجه مس در انبارهای خریداران بود. در حال حاضر به نظر می رسد این ذخایر به اتمام رسیده و روند عرضه و تقاضا در بورس به شرایط ثبات سابق خود برگشته است.

وی با بیان اینکه مصرف داخلی مس تصفیه شده در ایران کمتر از ۱۵۰ هزار تن در سال است، ادامه داد: سرانه مصرف مس به ازای هر نفر ۱.۸ کیلوگرم است. چند سال گذشته به دلیل عدم ثبات اقتصادی در ایران این میزان نیز کاهش داشته است.

وی معتقد است مصرف مس در بخش تزئینی و ظروف مسی، چندان تاثیری روی سرانه مصرف مس نداشته است و رکود بخش هایی مثل ساخت و ساز و خودروسازی، تاثیری منقی بر تقاضای مس در کشور داشته اند.

تحلیلگر صنعت مس معتقد است: موضوع خام فروشی در صنایع معدنی به عبارتی تبدیل شده است که در بیشتر مواقع از آن سوءاستفاده میشود.

سلطانزاده با بیان اینکه ماده خام، مادهای است که روی آن فرآوری انجام نشده است، ادامه داد: در شرایطی خامفروشی برای یک کشور مشکل ایجاد میکند که این محصول در صورت عدم صادرات میتواند به محصولی با ارزش افزوده بالاتری تبدیل شود. در زنجیره مس، سنگ معدن را که دارای عیار پایینی است، نمیتوان صادر کرد؛ بنابراین تبدیل به کنسانتره و بعضا کاتد هیدرومتالورژی میشود. صادرات کنسانتره در دنیا رواج بالایی داشته و کشورهای معدنی مثل شیلی و پرو عمده کنسانتره مس تولیدی را صادر میکنند. زیرا در صنعت مس تولید کنسانتره ۹۰ تا ۹۵ درصد حاشیه سود کل زنجیره را شامل میشود. این در حالی است که ذوب، پالایش مس و تولید محصولات پایین دست از حاشیه سود بسیار پایینتری برخوردار هستند. حتی آمریکا به عنوان دومین کشور بزرگ مصرف کننده مس در جهان، بخشی از کنسانتره تولیدی خود را صادر کرده و کسری عرضه کاتد را از طریق واردات تامین میکند.

وی با بیان اینکه بنا به شرایط اقتصادی کشور، تولید اغلب محصولات پاییندست سودآور و اقتصادی نیست، گفت: رونق در صنایع پاییندست مس، بستگی به صنعتی بودن، رشد اقتصادی، ثبات اقتصادی و تجاری و نرخ پایین تورم در کشور دارد. هر کدام از این موارد منفی باشد، سرمایهگذاران روی صنایع تبدیلی و فرآوری کنسانتره مس سرمایهگذاری نمیکنند؛ مگر اینکه چشم امیدشان به شرایط بی ثبات بازار و عرضه ارزان مس باشد.

وی بیان کرد: در حال حاضر برنامه کشور در حوزه بالادست صنعت به سمت توسعه بخش تغلیظ طراحی شده است که یک رویکرد درستی برای ایران است؛ زیرا ایران رشد اقتصاد پایینی داشته و نرخ تورم در آن بالا است.

سلطانزاده با ابراز امیدواری از وضعیت صنعت مس در کشور گفت: اوضاع در صنعت بالادست مس خوب است و این امر حاصل افزایش تولید، بهرهبرداری از سرمایهگذاریهای جدید معدنی است. اما پاییندست صنعت مس تنها در شرایطی به ثبات سودآوری خواهند رسید که اولا کشور رشد اقتصادی بالایی داشته باشد و ثانیا امکان صادرات وسیع محصولات به بازارهای خارجی به خصوص بازار منطقه فراهم شود.