آشتی خودروسازی ایران و پژو

شرکای 24 ساله مدتها است که به ورطه بیپولی افتادهاند، ورطهای که نفس هر دو را گرفته و شرایطی سخت را برایشان فراهم آورده است. فشار اقتصادی و بیپولی آنچنان گلوی پژو را فشرده که این شرکت روی به تعطیلی کارخانهها و اخراج کارگرانش آورده است، آن هم با وجود موضع گیری سرسختانه دولت فرانسه.
کیلومترها این طرفتر از فرانسه نیز اوضاع خودروسازی ایران تعریفی ندارد و اگرچه اخبار تعطیلی خطوط تولید و اخراج کارگران به صراحت اعلام و تایید نمیشود، اما کسی هم آن را تکذیب نمیکند. حال در این اوضاع نابسامان که نه خودروسازی ایران حال و روز خوشی دارد و نه غول صنعت فرانسه آب خوش از گلویش پایین میرود، رابطه این دو به سردی گراییده و شرکای 24 ساله هوای هم را ندارند. این در حالی است که نمیتوان وابستگی آنها را به یکدیگر منکر شد و به سادگی از کنار آن گذشت. نه اینکه افت شدید تولید در خودروسازی ایران کاملا ناشی از سردی روابط با پژو باشد و بحران پژو نیز از تیرگی روابط اش با صنعت خودرو ایران، اما کارشناسان معتقدند این دو شریک اگر در شرایط بحرانی امروز پشت هم بایستند و پیوندشان را محکمتر کنند، هر دو سود خواهند برد. به گفته آنها، وقتی مشکل فعلی پژو، کمبود مشتری و کاهش فروش است و بازار ایران نیز تشنه خودرو، این شرکت فرانسوی میتواند بخشی از بحران فروش خود را به واسطه مشتریان ایرانی حل کند. از آن سو، صنعت خودرو ایران نیز میتواند با کمک پژو تیراژ خود را افزایش داده و حتی به روزهای اوج خود برگردد. این اتفاق البته در شرایطی رخ خواهد داد که طرفین به دور از اغراض و بازیهای سیاسی و تنها در قالب اقتصادی با یکدیگر بر سر میز مذاکره بنشینند و تعامل کنند. اگرچه فراهم شدن شرایط ایده آل برای ایجاد ارتباطی ایده آل میان خودروسازی ایران و پژو سخت به نظر میرسد (با توجه به شرایط بینالمللی و سیاسی و همچنین اوضاع اقتصادی ایران)، اما کارشناسان بر این باورند که در همین اوضاع و احوال نیز این دو شریک قدیمی میتوانند یار روزهای دشوار یکدیگر باشند، حتی با وجود اخباری که در مورد قطع ارتباط آنها در این هشت ماه اخیر به گوش رسیده است.
اواخر سال گذشته که اخباری مبنی بر عقد تفاهم نامه همکاریهای مشترک میان گروه پژوسیتروئن فرانسه و جنرال موتورز آمریکا و خرید بخشی از سهام این «گروه خودروسازی» توسط طرف آمریکایی منتشر شد، کارشناسان و اذهان عمومی بر این باور بودند که پژوییها رابطه خود با خودروسازی ایران را قطع خواهند کرد. استدلال آنها این بود که چون شریک آمریکایی و جدید پژو پیرو سیاستهای دولت ایالات متحده مبنی بر ایجاد محدودیتهای بینالمللی علیه ایران است، به پژو فشار خواهد آورد تا ارتباط خود را با صنعت خودرو ایران قطع کند. این در حالی است که با گذشت حدود هشت ماه از عقد تفاهم نامه مشترک میان پژوسیتروئن و جنرال موتورز، شریک فرانسوی هیچگاه رسما خبر از قطع ارتباط خود با خودروسازی ایران نداده است. حتی یکی از مقامات ارشد انجمن قطعهسازان فرانسه نیز در گفتوگویی که چندی پیش با «دنیای اقتصاد» داشت، بر این نکته تاکید کرد که پژو نمیخواهد ارتباط خود را با بازار ایران قطع کند، اما یک سری مشکلات بینالمللی بر سر راه تداوم این رابطه قرار دارد. وی در آن گفتوگو تاکید کرد که اصلیترین مشکل پیش روی خودروسازی ایران و پژو، «پول» و «نقل و انتقال پول» است که آن نیز به نوعی در اختیار طرفین نبوده و ریشه سیاسی دارد. اظهارات وی نشان میداد تفاهم نامه پژو و جنرال موتورز ذاتا تاثیر خاصی بر روابط طرف فرانسوی با صنعت خودرو ایران نداشته و مشکلات دیگری از جمله نقل و انتقال پول، عامل سرد شدن ارتباط آنهاست. البته در این هشت ماهی که از عقد تفاهم نامه مشترک میان پژو و جنرال موتورز میگذرد، پژو با بحران فروش روبهرو شده و تیراژ برندهای پژو در ایران کاهش شدیدی را تجربه کرده و حتی تولید 206 و 207 نیز متوقف شده است، اما همه آن «بحران» و تمام این «افت تیراژ» را نباید به پای اتحاد پژو و جنرال موتورز گذاشت.
افت تیراژ به کل صنعت خودرو ایران متعلق بوده و محصولات پژو نیز بخشی از «بیماری تولید» جاده مخصوصیها به شمار میروند و با این حساب نمیتوان ادعا کرد کل مشکل خودروسازی ایران از ناحیه پژو بوده است. هرچند تردیدی در تاثیر محدودیتهای بینالمللی بر خودروسازی ایران وجود ندارد، اما کارشناسان معتقدند این «تاثیر منفی» را نباید از چشم پژو و شریک آمریکایی اش (جنرال موتورز) دانست. به اعتقاد کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، آنچه که در این هشت ماه گذشته خودروسازان ایرانی را آزار داده و دستشان را در حنا گذاشته، اول «بیپولی» است و دوم «مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول.»
به گفته آنها، اینکه پژو قطعات لازم را به ایران ارسال نکرده، به دلیل قطع ارتباط این شرکت فرانسوی با خودروسازی ایران نیست، بلکه چون موفق به دریافت پولش نشده، قطعه به ایرانیها نمیدهد. این موضوع در درجه اول به بیپولی خودروسازان مربوط میشود و در درجه دوم نیز با محدودیتهای موجود بر سر راه نقل و انتقال پول در ارتباط است، چه آنکه اگر پژو پول خود را دریافت میکرد، قطعات موردنیاز را در اختیار خودروسازی ایران قرار میداد. از طرفی، پژو این روزها با بحران شدیدی روبهرو و حتی کارش به تعطیلی کارخانهها و اخراج کارگران کشیده شده است؛ بنابراین عقل اقتصادی حکم میکند که ایران را به عنوان دومین بازار بزرگ خود به این راحتیها از دست ندهد.
کارشناسان معتقدند، آنچه که در حال حاضر پژو را به ارسال قطعات موردنیاز خودروسازی ایران ترغیب میکند، «پول» است و بس، به نحوی که اگر بتوان پول لازم را در اختیار این شرکت گذاشت، مانع خاصی بر سر راه تداوم همکاری طرفین وجود نخواهد داشت. طبق آمار و نظر کارشناسان، «ایران» دومین بازار پژو پس از فرانسه، به شمار میرود و این موضوع از اهمیت زیاد و بسزای بازار خودرو کشور برای پژوییها حکایت دارد. به هر حال نباید فراموش کرد بازار ایران جزو بازارهای در حال توسعه به حساب میآید و این موضوع میتواند سالها حضور پررنگ پژو را در آن تضمین کند. با توجه به این موضوع، حتی میتوان پژو را به سرمایهگذاری در توسعه محصول نیز ترغیب کرد. نکته قابل توجهتر اینجا است که به جز 206 و 207 (این خودرو تیراژ بسیار پایینی دارد)، سایر محصولاتی که تحت برند پژو در ایران تولید میشوند، قدیمی بوده و با تولیدات فعلی این شرکت، تفاوت تکنولوژیکی زیادی دارند. در واقع اگر به هر طریقی، پژو بازار ایران را از دست بدهد، احتمالا در هیچ بازار دیگری امکان تولید و عرضه خودروهای قدیمی خود را نخواهد داشت. در واقع این مزیت بازار ایران است، که به پژو اجازه میدهد به واسطه تولید خودروهای قدیمی، تیراژ جهانی خود را بالابرده و درآمد کسب کند. طبعا از آن سو از دست دادن پژو نیز به ضرر صنعت خودرو ایران تمام خواهد شد، زیرا این صنعت یک شریک معتبر و به روز اروپایی در صنعت خودرو را از دست خواهد داد. به هر حال پژو هماکنون یکی از بزرگترین و معتبرترین خودروسازان اروپا و حتی دنیا به شمار میرود و اگر شراکت با این شرکت، در مسیری منصفانه و دو طرفه قرار گیرد، خودروسازی ایران امکان بهره گیری از تکنولوژی روز خودروسازی را خواهد داشت.به اعتقاد کارشناسان، کنار گذاشتن پژو، به معنای از دست دادن یک همکار معتبر بینالمللی است، حتی با وجود آنکه پژو هیچگاه در خودروسازی ایران سرمایهگذاری نکرده است. با توجه به آمار و ارقام و همچنین سودی که صنعت خودروسازی کشور و پژو، از ارتباط با یکدیگر میبرند، به نظر میرسد اگر به جای قطع این ارتباط، رابطه طرفین به مسیر منصفانهتری هدایت شود، نتایج بهتری از این شراکت به دست آید. این موضوع البته نیازمند آن است که از یک سو پژو سرمایهگذاریهای بیشتری برای توسعه محصول در بازار ایران انجام دهد و ازسوی دیگر نیز به جای ادبیات تهدید، بر سر عمیقتر شدن حضور فنی و تکنولوژیکی پژو در ایران، مذاکراتی با این شرکت فرانسوی صورت گیرد. به گفته فعالان صنعت خودرو، تداوم ارتباط صنعت خودرو ایران و پژو فرانسه در این شرایط نابسامان فعلی، به نفع هر دو طرف خواهد بود و سبب میشود پژو تا حدی سر و سامانی به فروش خود بدهد و خودروسازی ایران تیراژش را بالا ببرد. هر چند مشکل نقل و انتقال پول، مشکلی نیست که به سادگی حل شود، اما کارشناسان و فعالان صنعت خودرو معتقدند برای رفع آن راه حلهایی وجود دارد. به گفته آنها، اگر سیستمهای بانک مرکزی در جهت حمایت از تولید باشد و تسهیلات به اندازه کافی و با بهره مناسب در اختیار خودروسازی کشور قرار گیرد، میتوان محدودیتهای مربوط به نقل و انتقال پول را نیز به اصطلاح دور زد و پول را به دست پژو رساند. در حال حاضر بزرگترین مشکل صنعت خودرو ایران «نقدینگی» است و اگر بانک مرکزی ریال لازم را در اختیار این صنعت قرار دهد، میتوان تامین قطعات موردنیاز را با راهکارهایی که البته هزینههای خاص خود را دارند، انجام داد. پژو پول میخواهد و اگر به پولش برسد، قطعات لازم را در اختیار صنعت خودرو ایران قرار خواهد داد، بنابراین اگر ریال موردنیاز صنعت خودرو تامین و از راهکارهای موجود برای نقل و انتقال پول استفاده شود، پژو موضعی در برابر تامین قطعات موردنیاز نخواهد داشت. به اعتقاد فعالان صنعت خودرو، یکی از راهکارهای نقل و انتقال پول این است که بخشی از پول نفت توسط بخش خصوصی در اختیار پژو قرار گیرد و با این روش پژو به پولش برسد و خودروسازی ایران به قطعات موردنیازش.
راه حل دیگر این است با پول نفتی که هماکنون در خارج از کشور است، نوعی تهاتر صورت گیرد، به آن معنی که بخشی از آن پول بدون اینکه به ایران منتقل شود در اختیار پژو قرار بگیرد و این شرکت نیز در عوض آن، قطعه را به ایران ارسال کند.