دودستگی جدید در بازار نفت

دو دستگی در پیشبینی از آینده نفت از دوربین دو بانک بزرگ سرمایهگذاری درحالی است که تا پیش از نشست اوپکپلاس و توافق این گروه برای کاهش بیشتر تولید، همسویی عمیقی بین تحلیلها از آینده نفت وجود داشت. کارشناسان از بازگشت مازاد عرضه به بازار نفت در سال ۲۰۲۰ خبر میدادند، هرچند برخی این مازاد عرضه را شدید و تا یک میلیون بشکه در روز و برخی تنها چندصد هزار بشکه در روز اعلام میکردند. تردیدها به اثرگذاری توافق نفتی که در تحلیل دیگر کارشناسان بازار نفت در روزهای اخیر نیز نمود یافته ریشه در شکل توافق نفتی اوپکپلاس دارد. به این معنا که درحالیکه احتمال عدم پایبندی به توافق از سوی برخی اعضا بهعنوان ریسکی بزرگ اجرای این توافق را تهدید میکند، موضوعاتی چون کاهش رشد تقاضا برای نفت بهدنبال جنگ تجاری آمریکا و چین و همچنین احتمال بیاثر شدن توافق در اثر رشد تولید شیل آمریکا موضوع نگرانکننده دیگر بازار نفت است. نگرانیهایی که موجب شدند نهتنها در روز اعلام تعمیق ۹۰۰ هزار بشکهای توافق نفتی قیمتها تنها حدود یک درصد رشد کنند، بلکه نفت را دیروز که اولین روز بازگشایی بازارهای بینالمللی بعد از این توافق بود، در سراشیبی کاهشی قرار دادند.

دو برآورد متفاوت از آینده نفت
اوپک و متحدانش روز جمعه توافق کردند که توافق نفتی برای کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز را به ۷/ ۱ میلیون بشکه در روز در فصل اول ۲۰۲۰ تعمیق دهند. علاوه بر این عربستان وعده داد که در صورت پایبندی همه کشورها به توافق نفتی(مشخصا روسیه، عراق و نیجریه) ۴۰۰ هزار بشکه دیگر بهطور داوطلبانه و برای حمایت بیشتر از قیمتها از تولید خود خواهد کاست. از این رو توافق نفتی به کاهش ۱/ ۲ میلیون بشکهای عرضه جهانی نفت خواهد انجامید. با توجه به این توافق، بانک آمریکایی گلدمن ساکس با انتشار یادداشتی پیشبینی خود از قیمت نفت برنت در سال ۲۰۲۰ را ۳ دلار افزایش داد و از ۶۰ دلار به ۶۳ دلار در هر بشکه رساند. این بانک همچنین قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا را نیز ۵۸ دلار و ۵۰ سنت در هر بشکه پیشبینی کرد درحالیکه برآورد قبلی آن ۵۵ دلار و ۵۰ سنت بود. این تغییرات همگی بر مبنای توافق اخیر اوپکپلاس و تلاش برای کاهش بیشتر تولید انجام شده است.

آنطور که رویترز گزارش میدهد، گلدمن ساکس بخش جذاب توافق اخیر را در کوتاهمدت بودن آن میبیند. این بانک سرمایهگذاری بر این باور است که این توافق نشان از تغییر رفتار اوپکپلاس دارد. به این معنا که این گروه بهجای مدیریت مازاد و کمبود عرضه و تقاضا در بلندمدت با توافقهایی با پایان باز به مدیریت بازار در کوتاهمدت رو آورده است. از سال ۲۰۱۶ که اوپک و متحدانش کاهش عرضه و مدیریت بازار را آغاز کردهاند، این اولین بار است که توافق تنها برای سه ماه اعتبار دارد. این گروه قرار است اوایل ماه مارس جلسه دیگری تشکیل دهند و در صورت لزوم توافق نفتی را مورد بازبینی یا تمدید قرار دهند. گلدمن ساکس همچنین پیشبینی خود از میزان عرضه و تقاضا را تحتتاثیر کاهش عرضه اوپک تغییر داده و اعلام کرده است که براساس توافق اوپکپلاس، ما انتظار داریم که اختلاف سمت عرضه و تقاضا در بازار نفت ۳۰۰ هزار بشکه کمتر از پیشبینی قبلی ما شود. با این حال این بانک، ریسک ناشی از پایبندی ضعیف عراق، نیجریه و روسیه به توافق را منتفی نمیداند. گلدمن ساکس همچنین پیشبینی خود از رشد تقاضا را ۵۰ هزار بشکه دیگر کاهش داده و به ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز برای سال ۲۰۲۰ رسانده است و در عین حال رشد تولید نفت شیل آمریکا در سال ۲۰۲۰ را ۶۰۰ هزار بشکه در روز پیشبینی کرده است.

اما «کوتاهمدت بودن توافق نفتی» که از نگاه گلدمن ساکس نقطه قوت توافق اخیر برای مدیریت بازار نفت است، از دید دیگر بانک آمریکایی سرمایهگذاری، مورگان استنلی نقطه ضعف آن است. مورگان استنلی بر این باور است که این توافق تنها در کوتاه‎مدت بر بازار اثرگذار خواهد بود و قیمتها تا میانههای سال ۲۰۲۰ کاهش خواهد یافت. این بانک در یادداشتی اعلام می‎کند: «کاهشهای اضافه اخیر اوپکپلاس بهطور آشکار به توازن بازار نفت در کوتاهمدت کمک خواهد کرد. اما بازار به کمکها و تغییرات بنیادیتری نیاز دارد.» مورگان استنلی قیمت نفت برنت در سه ماه ابتدایی ۲۰۲۰ را ۵/ ۶۲ دلار بر بشکه پیشبینی کرده اما انتظار دارد که در فصلهای بعدی ۲۰۲۰ قیمت این نفت شاخص به حدود ۶۰ دلار بر بشکه کاهش یابد. بهای نفتخام آمریکا نیز در فصل اول ۵/ ۵۷ دلار بر بشکه و در باقی سال ۵۵ دلار بر بشکه پیشبینی شده است.مورگان استنلی برآورد خود از میزان تولید نفت اوپک در سال ۲۰۲۰ را به ۲/ ۲۹ میلیون بشکه در روز کاهش داده است. اما با وجود این کاهش، انتظار دارد که رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک به ۸/ ۱ میلیون بشکه در روز برسد که بخشی از آن به افزایش تولیدات شیل آمریکا باز میگردد. پیشبینی شده که رشد تولیدات ماهانه این کشور ۵۰ هزار بشکه در روز باشد که برآوردی نزدیک به برآورد گلدمن ساکس است.

بازتاب نگرانیها در قیمت طلای سیاه
اما تردیدها در بازار نفت نسبت به اثرگذاری توافق اوپکپلاس به این دو بانک محدود نمیشود، دیگر کارشناسان بازار نفت طی روزهای اخیر تحلیلهای متفاوتی از این توافق منتشر کردند که ریسکهای پیشروی این توافق نفتی را نشان میداد. همانطور که «دنیایاقتصاد» نیز پیش از این در گزارشی با عنوان «چهار برداشت نفتی از تصمیم اوپک» نوشته است، ریسکها و نگرانیها از اثرگذاری توافق نفتی دو بعد اجرایی و دیگر پارامترهای بازار که این توافق را به چالش می‎کشد، در بر میگیرد. برخی کارشناسان با اشاره به مشروط بودن کاهش ۴۰۰ هزار بشکهای تولید عربستان به پایبندی دیگر اعضای اوپکپلاس، به ریسکهای اجرایی این توافق اشاره دارند و بر این باورند که این کشورها به توافق پایبند نخواهند بود و این ریسک بزرگی پیشروی توافق ایجاد خواهد کرد. برخی نیز رشد تولیدات نفت آمریکا و کاهش تقاضا برای نفت بهدنبال جنگ تجاری را عاملی برای کاهش اثرگذاری تعمیق در توافق نفتی اوپکپلاس میدانند. به این معنا که افت رشد تقاضا و افزایش رشد عرضه غیراوپکیها از جمله شیل در سطحی خواهد بود که کاهش تولید اوپکپلاس را خنثی خواهد کرد.

یکی از این نگرانیها که روز گذشته در بازار نفت نمود یافت و مانع از تداوم اثرگذاری خبر تعمیق در توافق نفتی شد، نگرانی از رشد تقاضا برای نفت بود. قیمت هر بشکه نفت برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) ۶۵ سنت معادل یک درصد کاهش یافت و به ۷۴/ ۶۳ دلار بر بشکه رسید. نفتخام آمریکا نیز با کاهش ۶۲ سنتی ۵۸/ ۵۸ دلار بر بشکه معامله شد. آمار منتشر شده از گمرک چین، نشان میدهد که میزان صادرات این کشور در ماه گذشته میلادی برای چهارمین ماه متوالی کاهش یافته است. در ماه نوامبر میزان صادرات چین ۱/ ۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته درحالیکه نظرسنجی رویترز نشان میداد که کارشناسان رشد یک درصدی این آمار را انتظار می‎کشیدند. کاهش قیمتها درحالی رقم خورد که علاوه بر توافق نفتی اوپکپلاس، آمار گمرک چین از رکوردشکنی واردات نفتخام این کشور خبر میداد. این موضوع نشان میدهد جنگ تجاری که رشد اقتصاد جهانی و تقاضای نفت را به چالش کشیده همچنان اثرگذارترین عامل بازار نفت است.

از این رو کلاید راسل، تحلیلگر بازارهای کالایی و ستون نویس رویترز روز گذشته در یادداشتی، اهمیت صادرات فرآوردههای نفتی و واردات نفتخام چین را همتراز با کاهش تولید اوپکپلاس در توافق جدید نفتی عنوان می‎کند. به گفته این تحلیلگر بازار نفت رکوردشکنی واردات نفت‎خام چین در ماه نوامبر خود یکی از تهدیدهای پیشروی توافق نفتی را به نمایش میگذارد. این تحلیلگر بازارهای کالایی بر این باور است که رشد تقاضای نفت در سال آینده به شدت به رشد تقاضای نفت چین متکی است. واردات این کشور در ماه نوامبر به ۱۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسید و همچنین میزان واردات این کشور در ۱۱ ماه ابتدای سال نزدیک به ۱/ ۱۰ میلیون بشکه در روز بود که ۴/ ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش افزایش نشان میدهد. این رقم معادل ۹۵۷ هزار بشکه در روز است. این درحالی است که آژانس بینالمللی انرژی پیشبینی میکند رشد تقاضا در سال ۲۰۲۰ حدود یک میلیون بشکه در روز باشد. بنابراین رشد تقاضا در سال آینده و موفقیت اوپکپلاس در کنترل قیمت‎ها تا حدود زیادی به تقاضای چین بستگی دارد.

راسل بر این باور است که تقاضای نفت چین درحالحاضر دو منشا اصلی دارد؛ یکی تقاضای روزانه که در پالایشگاهها مصرف میشود و دیگری تقاضا برای پر کردن ذخایر استراتژیک این کشور. براساس برخی برآوردها، چین سال گذشته روزانه ۸۸۰ هزار بشکه در روز نفت در ذخایر استراتژیک خود ذخیره کرده است. مقامات این کشور همچنین اخیرا اعلام کردند که میزان ذخایر چین تا حدود ۸۰ روز از تقاضای نفت چین را پوشش میدهد. این درحالی است که آژانس بینالمللی انرژی برای کشورهای عضو یک الزام برای پر کردن ذخایر خود در سطح ۹۰ روز تقاضا را در نظر گرفته است. هرچند چین عضوی از آژانس بینالمللی انرژی نیست، اما اگر الزام این سازمان را به عنوان نقطه هدف در پر کردن ذخایر خود در نظر گرفته باشد، احتمالا به زودی ذخایر این کشور پر خواهد شد. پرشدن ذخایر چین به معنای کاهش حداقل ۸۸۰ هزار بشکهای تقاضای این کشور است، موضوعی که میتواند رشد تقاضا برای نفت در سال ۲۰۲۰ را به چندصد هزار بشکه در روز کاهش دهد.