چند نکته درباره قیمت بنزین در سال آینده

پس از آنکه بامداد جمعه ۲۴ آبان، بنزین سهمیهبندی و قیمت این فرآورده نفتی به صورت سهمیهای (۶۰ لیتر ماهانه برای خودروهای شخصی) در هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و به صورت آزاد ۳۰۰۰ تومان تعیین شد، حرف و حدیثها درباره قیمت آن بیش از گذشته در محافل مختلف مردمی و دولتی و غیردولتی بالا گرفت. همانطور که پیش از آن هم وزیر نفت و دیگر مسوولان نفتی از ابتدای امسال تا پیش از آغاز طرح سهمیهبندی بنزین، بارها از سوی نمایندگان رسانهها، درباره سرنوشت قیمت بنزین و کارت سوخت مورد پرسش قرار گرفتند.

مهار مصرف، افزایش صادرات بنزین و اختصاص یارانه انرژی به مردم را از جمله مزایای اجرای طرح سهمیهبندی بنزین در کشور خوانده شده و برآوردها بر این مبنا اعلام شد که از محل اجرای این طرح در طول یک سال آینده، ۳۱ هزار میلیارد تومان درآمد کسب خواهد شد که همه این مقدار به مردم تعلق میگیرد.

در این میان، مسئله اساسی در توازن بین عرضه و تقاضا بود؛ به این معنا که گفته شد اگر در کشور به همین روال سالانه ۱۰ درصد یعنی حدود ۹ تا ۱۰ میلیون لیتر مصرف اضافه داشته باشیم، سال ۱۴۰۰ دوباره پس از تلاشی که برای خودکفایی در تامین بنزین مورد نیاز کشور در دولت شده، باید واردکننده بنزین میشدیم؛ درواقع با اجرای طرح سهمیهبندی بنزین، قرار است توازن بین عرضه و تقاضا در کشور برای چند سال، دوباره خوب باشد و بتوانیم صادرات بنزین بیشتری هم داشته باشیم.

به بیان دیگر، براساس برآوردی که ازسوی وزارت نفتیها انجام شده، پس از اعمال کامل طرح سهمیهبندی بنزین، سال آینده اگر مصرف بنزین حدود روزانه ۹۳ تا ۹۴ میلیون لیتر باشد، ۶۷ درصد، یعنی دو سوم بنزین عرضهشده، سهمیهبندی و یک سوم آن آزاد و با قیمت ۳۰۰۰ تومان خواهد بود.

کاهش ۱۰۵ هزار میلیارد تومانی درآمد نفت در سال آینده

طبق لایحه بودجه درآمدهای ناشی از فروش نفت و فرآوردههای نفتی در سال آینده حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان پیشبینی شده که در مقایسه با رقم مصوب سال جاری ۱۰۵ هزار میلیارد تومان کاهش دارد. یعنی دولت پیشبینی کرده که در بودجه سال آینده ۹۸ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان از محل واگذاری داراییهای سرمایهای که از درآمدهای نفتی و سایر تشکیل میشود، کسب درآمد کند.

البته در سال جاری با توجه به کاهشی که در درآمدهای نفتی ایجاد شد، دولت نسبت به اصلاح بودجه و حذف بخشی از درآمدهای نفتی که محقق نمیشد، اقدام کرد، اما در حال حاضر رقم مشخصی از منابع محقق شده درآمدهای نفتی وجود ندارد که نسبت به لایحه سال آینده مورد قیاس قرار بگیرد.

بر همین اساس بحثهای بسیاری درباره تکلیف قیمت بنزین در سال آینده شنیده میشود؛ تا جایی که چندی قبل که به نقل از یک نماینده مجلس در برخی رسانهها مطالبی درباره طرحهای پیشنهادی درباره قیمت بنزین مطرح شد و این سوال را در اذهان عمومی ایجاد کرد که آیا بنزین ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ تومانی در راه است؟

ماجرا از این قرار بود که مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۸ به خاطر حکم حکومتی (تصمیم سران سه قوه) در مورد بنزین نتوانست ورود پیدا کند اما در سال ۱۳۹۹ با چند شرط میتواند به موضوع بنزین ورود داشته باشد. به گفته غلامعلی جعفرزاده ایمنآبادی - نماینده مجلس- اصل ۷۵ قانون اساسی میگوید ما حق نداریم یک ریال درآمد دولت را کم کنیم و یک ریال هم نمیتوانیم هزینه آن را افزایش دهیم. در واقع درآمد را میتوانیم افزایش دهیم و هزینه را نیز میتوانیم کاهش دهیم ولی عکس آن نمیتوانیم عمل کنیم.

در نتیجه ظاهرا قرار بر این شد که پیشنهادی در کمیسیون تلفیق و صحن مجلس شورای اسلامی درباره بنزین تک نرخی مطرح شود. یعنی نرخی که با آن، هم اصل ۷۵ رعایت شود، هم مردم رضایت داشته باشند و هم درآمد دولت تامین و در عین حال جلوی رانت و فساد هم گرفته شود.

بر این اساس، دولت مدعی است از حیث افزایش قیمت بنزین ۳۱ هزار میلیارد درآمد خواهد داشت. اگر فرمولی در مجلس تهیه شود که ۳۱ هزار میلیارد تومان به اضافه یک ریال بیشتر و درآمد دولت تامین شود، دولت نمیتواند اعتراض داشته باشد. یعنی مجلسیها این عدد (چیزی بالغ بر ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد) را با فرمولی که طراحی کردهاند، به دولت پرداخت خواهند کرد.

بنزین تکنرخی ۱۸۰۰ تومانی تکذیب شد

با این وجود در پی مطرح شدن چنین اظهاراتی درباره تکنرخی شدن بنزین و اینکه گفته شد ممکن است از روز دوشنبه هفته جاری بنزین با قیمت ۱۸۰۰ تومان، عرضه شود، وزارت نفت صراحتا اعلام کرد که این خبر صحت ندارد. کسری نوری - مدیر روابط عمومی وزارت نفت - اعلام کرده است که در پی مطرح شدن شایعه تکنرخی شدن بنزین از روز دوشنبه هفته جاری با قیمت ۱۸۰۰ تومان، وزارت نفت صراحتا اعلام میکند این خبر صحت ندارد و این موضوع در مجموع وزارت نفت بهعنوان مجری طرح، نه مطرح است و نه فردی از آن اطلاع دارد.

با این حال طرح گمانهزنیهایی درباره احتمال تغییر نرخ بنزین در بودجه سال آینده، همچنان ادامه داشته و حتی اعلام میشود نمایندگان طرحهای مختلفی برای تغییر نرخ بنزین یا تکنرخی کردن آن دارند اما همگی بر تک نرخی شدن بنزین تاکید دارند. عدهای میگویند چون تعیین قیمت بنزین تصمیم سران قوا بوده نمیتوان در قیمت و مقدار سهمیه تجدیدنظر کرد و برخی پیشنهاد میکنند که ماهانه ۵۰ لیتر مازاد به عنوان هدیه به مردم داده شود نه اینکه در بودجه آمده و در جاهای مختلف توزیع شود.

قیمت بنزین بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان تعیین شود

اکنون این موضوع مطرح است که درصورت امکان، قیمت بنزین برای سال آینده، با کارشناسی و با نگاه به وضعیت معیشتی مردم و تورم، تک نرخی و بین قیمت ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان تعیین شود.

اساس این اعداد هم از اینجا مطرح شده که نمایندگان مجلس اعلام کردهاند سناریوهای مختلفی دربارهی بنزین در سال آینده دارند و به دنبال این هستند که این وضع را به عدالت نزدیکتر کنند. در نتیجه در جریان بررسی بودجه سال آینده نیز نظرات و پیشنهادات نمایندگان در کمیسیون تلفیق و صحن مجلس مطرح خواهد شد تا مشخص شود چطور میتوان وضعیت بنزین را به نحو بهتری مدیریت کرد؛ اما این که مصوبه جدیدی در این باره وجود داشته باشد یا نه، هنوز نمیتوان در این باره به صورت قطعی اظهار نظر کرد.

ارائه پیشنهاد بنزین ۱۵۰۰ تومانی در سال آینده

گمانهزنیها درباره قیمت بنزین تا جایی پیش رفته که طبق اعلام سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی، پیشنهاد و طرح دوفوریتی در تاریخ چهارم آذرماه، برای تک نرخی کردن بنزین و تعیین قیمت ۱۵۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین به هیات رییسه مجلس ارائه شده است زیرا بسیاری از کارشناسان دونرخی بودن بنزین را موجب فساد و رانت میدانند. این طرح در نوبت بررسی قرار گرفته و علیرغم اینکه ۶۰ امضا برای در اولویت قرار گرفتن آن هم جمع شد اما به آن توجهی نشده و با آغاز بررسی بودجه در کمیسیون تلفیق، همان طرح دو فوریتی در قالب پیشنهادی به نمایندگی از امضاکنندگان طرح دوفوریتی به کمیسیون تلفیق ارائه شده است.

پیشنهاد مذکور این است که بنزین به قیمت ۱۵۰۰ تومان تک نرخی شود و بستههای حمایتی حذف شود و اگر قرار است که درآمد حاصل از آن به اقشار آسیبپذیر پرداخت شود، به دهکهای بسیار پایین یعنی حدود ١٠ میلیون نفر داده شود؛ چرا که یکی از دلایل حمایت رهبری از مصوبه افزایش قیمت بنزین، کمک به اقشار آسیبپذیر بود اما در حال حاضر این کمکها به اعتقاد برخی کاملا شفاف نیست.

در مجموع باید گفت بعد از آنکه مصوبه سران قوا مبنی بر اصلاح قیمت سوخت، اجرایی شد و طرح برخی نمایندگان مجلس طرحهایی برای کاهش قیمت مورد اجرا قرار نگرفت و از سویی آنچه مقام معظم رهبری بر آن تاکید داشتند از جمله جلوگیری از تورم، گرانی و حتی کمک معیشتی به مردم، به اذعان برخی نمایندگان مجلس، کاملا محقق نشده و حتی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین شوکی را به بازار وارد کرد که هنوز هم ادامه دارد؛ همین موضوع نشان میدهد که تمام جوانب امر در نحوه اجرای این تصمیم رعایت نشده و این امید وجود دارد که شاید تصمیم مجلس شورای اسلامی، بتواند پاسخی به مطالبات مردم برای سال آینده باشد.

در هر حال اکنون طرحهای نمایندگان دربارهی بنزین متفاوت بوده و در محافل چند نفره مطرح است، اما همگی آنها به دنبال این هستند که چطور میشود این موضوع را به شکل بهتری مدیریت کرد؛ زیرا در حال حاضر درآمد ناشی از افزایش قیمت بنزین برای حمایت از اقشار آسیبپذیر اختصاص مییابد اما در این بین خانوارهایی هم از این وضعیت ناراضی هستند. آنطور که برخی نمایندگان مجلس میگویند، کمیسیون تلفیق حتی اگر قیمت بنزین را در سال آینده تغییر ندهد، این اختیار را دارد که در جریان بررسی بودجه نحوه مصرف درآمد ناشی از اجرای این طرح را به عدالت نزدیکتر کند.