طرح "گام" در دهه فجر رونمایی می شود

طرح گام، یکی از برنامههای بانک مرکزی با کمک نظام بانکی است که در چارچوب مدیریت نقدینگی، تلاش خواهد کرد امکان تأمین غیر تورمی سرمایه در گردش مورد نیاز زنجیره تولید را به ویژه برای واحدهای کوچک ومتوسط فراهم کند.

گواهی اعتبار مولد گام، به عنوان یک ابزار بازار محور و با قابلیت نقل و انتقال در بازارهای پول و سرمایه، تسهیلات جدیدی را برای تأمین اعتبار بنگاههای تولیدی فراهم میکند که بر اساس آن تولیدکنندگان بر مبنای فاکتور خرید مواد اولیه و واسط از بانک عامل درخواست انتشار و تضمین گواهی اعتبار مولد در سررسید کرده و به بنگاه فروشنده مواد اولیه تحویل میدهند. دارنده میتواند گواهی را تا زمان سررسید آن نزد خود نگه دارد یا میتواند به فروشنده مواد اولیه خود تحویل دهد یا اینکه در بازار سرمایه تنزیل کند.

به عبارت دیگر، اوراق گام، ابزار مالی جدید و کارآمدی برای تامین مالی واحدهای تولیدی بوده و سازوکار آن در عمل امکان تامین مالی زنجیره تولید و همچنین استفاده از ظرفیتهای بازار سرمایه جهت تامین مالی واحدهاست. در واقع بانک مرکزی به منظور کمک به بهبود روشهای تامین سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی اقدام به راهاندازی سامانه گام جهت صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول خواهد کرد.

سامانه گام سازوکاری فراگیر برای بهرهمندی عموم واحدهای تولیدی کوچک و بزرگ در راستای تأمین مالی خواهد بود. از یکسو عموم واحدهای تولیدی که دارای شناسه مالیاتی هستند، به صورت بالقوه عضو سامانه گام خواهند بود و میتوانند بدون محدودیت پذیرنده اوراق گام باشند. از سوی دیگر عموم واحدهای تولیدی عضو سامانه گام، مشروط بر آنکه تأییدیه لازم را از بانکهای عامل اخذ کنند، میتوانند از انتشار اوراق گام توسط بانکهای عامل جهت تأمین مالی خود استفاده کنند.

طرح گام، سازوکاری ایجاد میکند تا واحدهای تولیدی به جای اخذ تسهیلات از بانکها برای تامین سرمایه در گردش، بر ضمانت و اعتبار بانکها تکیه و با استفاده از اوراق گام منتشر شده از سوی بانکها، نسبت به تامین مالی خود اقدام کنند.

این سازوکار شامل چهار مرحله اصلی است. در مرحله اول واحد تولیدی خریدار نهاده به عنوان واحد تولیدی متعهد از بانک عامل تقاضا میکند که نسبت به اعتبارسنجی و تعیین مقدار اعتبار خود جهت صدور اوراق گام توسط بانک عامل، با توجه به وثایق و مدارک مورد نظر اقدام کند. در مرحله دوم واحد تولیدی متعهد (خریدار نهاده)، واحد یا واحدهای تولیدی متقاضی (فروشنده نهاده) را جهت استفاده از اوراق گام به بانک عامل معرفی میکند. در مرحله سوم واحد تولیدی متقاضی از بانک درخواست میکند که در مقابل دریافت اسناد مطالبات (که نشاندهنده طلب قطعی وی از واحد تولیدی متعهد است)، نسبت به صدور اوراق گام و واگذاری آن به وی اقدام کند.

در نهایت در مرحله چهارم بانک عامل بر اساس اعتبار تاییدشده واحد تولیدی متعهد جهت صدور اوراق گام توسط خود و درخواست واحد تولیدی متقاضی، نسبت به صدور اوراق گام با سررسید مربوطه (بر اساس اسناد مطالبات) اقدام و اوراق گام صادره را در ازای دریافت اسناد مطالبات به واحد تولیدی متقاضی منتقل میکند.

به این ترتیب و با انتقال اوراق گام به واحد تولیدی متقاضی، تسویه مالی واحد تولیدی متعهد (خریدار نهاده) با واحد تولیدی متقاضی (فروشنده نهاده) جهت خرید نهاده انجام شده که به منزله تامین مالی واحد تولیدی متعهد و تامین مالی اولین حلقه از زنجیره تولید خواهد بود.

ویژگیهای اوراق گام

مهمترین ویژگیهای اوراق گام این است که این اوراق به نام بانک عامل، صادر میشود و پرداخت مبلغ اسمی اوراق گام در سررسید، توسط بانک تضمین شده است. اوراق گام به صورت الکترونیک در قطعات استانداردشده با ارزش اسمی یک میلیون ریال و بدون کوپن سود صادر میشود. این اوراق دارای تاریخ صدور، تاریخ پذیرش در فرابورس و تاریخ سررسید است.

تاریخ صدور، زمان صدور اوراق توسط بانک صادرکننده و انتقال به واحد تولیدی متقاضی را نشان میدهد. تاریخ پذیرش در فرابورس، زمان قابل معامله شدن اوراق در فرابورس را نشان میدهد. این زمان معادل یک ششم زمان صدور تا سررسید پس از تاریخ صدور اوراق خواهد بود و تاریخ سررسید، زمان واریز وجه به حساب دارنده نهایی اوراق را نشان میدهد. تاریخهای سررسید به صورت استاندارد بوده و به تاریخ آخرین روز کاری هر ماه خواهد بود.

اوراق گام از تاریخ صدور تا تاریخ پذیرش در فرابورس صرفاً قابل معامله بین اعضای سامانه گام و تحت سازوکار این سامانه خواهد بود. از تاریخ پذیرش در فرابورس، معاملات در سامانه گام متوقف شده و اوراق گام صرفاً از طریق فرابورس قابل معامله (به صورت خُرد با مکانیزم رقابتی و یا بلوکی با مکانیزم توافقی) خواهد بود.

اجرای طرح گام در هفته آینده

در این راستا، غلام رضا ابوترابی - مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه - هفته گذشته آخرین وضعیت راه اندازی اوراق گام را تشریح کرد و گفت: دستورالعمل نهایی اوراق گام هنوز از سوی بانک مرکزی نیامده اما کارهای آن هم در بانک مرکزی و هم در سازمان بورس درحال انجام است و به زودی راه اندازی میشود.

وی درمورد زمان راه اندازی اوراق گام نیز گفت: فکر نمی کنم راه اندازی اوراق گام در سال جاری صورت بگیرد و احتمالا سال آینده راه اندازی میشود.

زمان مذکور درحالی پیشبینی شده است که عبدالناصر همتی - رئیس کل بانک مرکزی - در یادداشتی اعلام کرده است که طرح گواهی اعتبار مولد «گام» به مرحله اجرایی رسید و به حول قوه الهی، هفته آینده و در آستانه دههٔ مبارک فجر انقلاب اسلامی، با ظرفیت اولیه ۵۰ هزار میلیارد تومان تأمین اعتبار، به تدریج ازطریق تعدادی از بانک های دولتی و خصوصی در اختیار واحدهای تولیدی فعال کشور قرار می گیرد.