پشت در‌های بسته مرزی چه می‌گذرد؟

ادامه همهگیری ویروس عامل بیماری «کووید ١٩» در بیش از ١٣ استان کشور کار را برای نقل و انتقال بار و مسافر از داخل به خارج از ایران سخت و حتی در بسیاری از نقاط مرزهای سهگانه غیرممکن کرده است.

بنا بر آخرین گزارشها، خروج مسافران ایرانی از کشور تقریبا غیرممکن شده است. تمامی کشورهای همجوار یا نزدیک به ایران پروازهای مسافری و باری و همچنین ترددهای زمینی ازجمله با قطار و کامیون از مقصد کشورمان را به صورت رسمی ممنوع کردهاند و اروپاییها نیز علیرغم عدم اعلام رسمی ممنوعیتها در این ارتباط اما آنقدر سختگیری میکنند که عملا هرگونه مسافرت یا حملِ بار به مقاصد آنها نیز غیرممکن شده است.

بنا بر آخرین گزارشها، کشورهایی که به صورت رسمی ممنوعیتهایی را برای تردد وضع کردهاند؛ شامل کشورهای ترکیه، عراق و اقلیم کردستان این کشور، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، گرجستان، کویت، اردن، قطر، تاجیکستان و امارات میشوند.

آخرین خبرها از ممنوعیتهای حملونقل بار و مسافر

ترکیه کلیه راههای زمینی شامل ترانزیت و راهآهن را بسته و پروازها از این کشور به ایران و بالعکس نیز لغو شده است. عراق و اقلیم کردستان این کشور مرزهای زمینی را روی مسافران بستهاند و در بخش باری نیز تمامی مرزها به جز مرز مهران که از ۱۰ صبح دوشنبه ۵ اسفند دوباره گشوده شده و تردد در آن با انجام آزمایشهای مربوط به کروناویروس جدید مقدور است، بسته شدهاند. همچنین این کشور ممنوعیتهایی را نیز برای سفر اتباع عراقی به ایران تا تاریخ ۱۶ اسفندماه وضع کرده و کلیه پروازها از عراق به ایران و بالعکس نیز به حالت تعلیق درآمده است. این ممنوعیتها تا توقف موقتی صدور ویزا از سوی عراقیها برای ایرانیان نیز پیش رفته است. افغانستان هم علیرغم آنکه در ابتدا تمامی مرزهای سهگانه خود با ایران را مسدود کرده بود اما از ۶ اسفند برخی از آنها همچون مرز دوغارون را با شرایط ویژه آنهم برای نقل و انتقال بار به این کشور گشودهاند ولی کماکان نقل و انتقال مسافر به این کشور با محدودیتهایی مواجه است، همچنین افغانستانیها تا ٧ اسفند گفتهاند خدمات کنسولی به ایرانیان ارایه نمیکنند و برای بعد از این تاریخ نیز، گفتهاند بنا بر شرایط نیاز به تصمیمگیری دوباره هستند.

همسایه شرقی ما و جنوبی افغانستان اما برخلاف همسایه شمالی خود، تمامی مرزهای سهگانه خود را روی ایرانیان بسته است. از سوی دیگر در شمال کشور، جمهوری آذربایجان نیز مرز بیلهسوار را مسدود کرده و پروازهای میان این کشور و ایران مسدود شده است. قطار آستارا باکو نیز با لغو بلیتها و عدم ارایه خدمات روبرو شده است، جمهوری آذربایجان همچنین صدور ویزا را به صورت موقت برای ایرانیان متوقف کردهاند. ارمنستان دیگر همسایه شمالی نیز مرزهای زمینی و هوایی خود با ایران را از ۴ اسفند به مدت دوهفته موقتا مسدود کردهاند.

در سوی دیگر خزر، ترکمنستان دیگر همسایه شمالی ایران نیز تردد مسافران و کامیونها از ایران آنهم با هر ملیتی را ممنوع کرده است. کشورهای گرجستان و تاجیکستان نیز پروازهای رفت و برگشت با ایران را به صورت موقت و تا تثبیت وضع کرونا در ایران لغو کردهاند. کویت، قطر و اردن سه کشور عربی که دوتای آنها با کشورمان مرز آبی دارند، ورود اتباع ایرانی به کشورشان را ممنوع کردهاند و در آخرین مورد عصر روز گذشته، خبرگزاری رسمی امارات اعلام کرد که تمامی پروازها از ایران به این کشور همسایه جنوبی در خلیجفارس و همچنین به مقصد ایران را برای یک هفته برای پروازهای مسافربری و باری متوقف میکند، بنابراین گزارش اماراتیها گفتهاند این مدت میتواند تجدید شود. این همسایه جنوبی همچنین یک روز قبل از این ممنوعیت رسما سفر اتباعش به ایران و تایلند را در چارچوب اقدامات احتیاطی در جهت مقابله با شیوع ویروس کرونای چینی ممنوع کرده بود.

واکنشها و نگرانیها از ممنوعیتها

در ارتباط با ممنوعیتهای حملونقلی ناشی از ویروس کرونای چینی روز گذشته مقصود اسعدیسامانی، دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی گفته است؛ مقامات درحال رایزنی برای بازگرداندن اتباع ایرانی از کشورهایی هستند که پروازهایشان به ایران و از ایران را ممنوع کردهاند.

او همچنین گفته است: «ممکن است برخی از شرکتهای هواپیمایی بارهایی را جابجا کنند، اما به دلیل آنکه اجازه نمیدهند هیچ مسافر یا کادر پروازی از هواپیما خارج شود، بنابراین عملا انجام پروازهای باری هم هیچ فایدهای ندارد». اما جدای از موضوع، نگرانیهای عمده اقتصادی شرکتهای حملونقل زمینی و هوایی مسافر که با افزایش دامنه ابتلای شهروندان ایرانی به ویروس عامل بیماری کووید ١٩ رو به فزونی نیز هست، موضوع حملونقل باری درشرایطی که کشور بیش از هر زمان دیگر با گرههای اقتصادی دست در گریبان است، نگرانیهای بسیاری را آفریده است.

در این رابطه، مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران روز گذشته طی نامهای از اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیسجمهوری خواست تا نسبت به ایجاد قرنطینه مرزی با همکاری وزارت خارجه، راه و با نظارت سازمان جهانی بهداشت اقدام کنند. او در این نامه تأکید کرده است که «قرنطینه برای رانندگان هم قابل اجراست» و همچنین در رابطه با این محدودیتها و تأثیر آن بر اقتصاد کشور نیز گفته است: «قطع صادرات خسارت جدی به اقتصاد ملی آنهم در ماه پایانی سال وارد میکند».

از سوی دیگر نیز، ظهر روز سهشنبه محمد اسلامی، وزیر راهوشهرسازی در حاشیه مراسم افتتاح قطعه یک آزادراه تهران-شمال در جمع خبرنگاران در رابطه با نگرانیها از بستهشدن مرزهای زمینی کشورهای همسایه روی ناوگان باری ایران، گفت: «مرزهای زمینی کشور عمدتا کارکرد صادراتی دارند و کالاهای اساسی از مرزهای زمینی عبور و مرور داده نمیشوند».

او افزود: «اکنون گروههایی از وزارت بهداشت درحال رایزنی با کشورهای همسایه و انعقاد پروتکلهایی در قبال مرزهای مشترک با کشورهای همسایه هستند تا صادرات از مرزها از سر گرفته شود».

اسلامی همچنین خبر داد که تاکنون با دو کشور همسایه مذاکرات آغاز شده است اما نامی از این دوکشور به میان نیاورد. حال باید دید درشرایطی که استانهای درگیر با کووید ١٩ رو به گسترش گذاشتهاند و ایرانیان بیشتری نیز درگیر ابتلا به ویروس این بیماری شدهاند، آیا مسئولان میتوانند در رفع نگرانی شرکای تجاری ایرانی و از سرگیری کار خطوط ترانزیتی گامی بردارند یا ادامه این شرایط تنگنای اقتصادی بیشتری برای کشور درپی خواهد داشت؟