بلاتکلیفی کالاهای صادراتی ایران در مرزها

در پی شیوع ویروس کرونا در کشور و افزایش آمار مبتلایان و جان باختگان سه کشور ترکمنستان، پاکستان و ترکیه در هفته گذشته مرزهای خود را برای تردد بار و مسافر به روی ایران بستند تا پس از فروکش کردن این بیماری مجددا مراودات و مبادلات بین المللی با ایران را از سر بگیرند.

کلیه اجناس و کالاهایی مثل گوشت، مرغ، سیبزمینی، گوجه، پیاز، روغن و برنج که تجار ایرانی برای صادرات به کشورهای نام برده شده ارسال کرده بودند پشت مرزها و در کامیونها گیر کرده و بلاتکلیف است.

برگشت خوردن کالاهای صادراتی به بازار داخل؟

یک بازرگان که در کار صادرات این کالاها فعال است میگوید: بسیاری از کالاها در حال مرجوع شدن است و امکان صادرات آنها فعلا وجود ندارد بنابراین به دنبال راهحلی برای برطرف کردن مشکل هستیم.

کامران عالی میگوید: چند روز است که مشغول صحبت با مسئولان امر هستیم آنها هم میگویند رایزنی میکنند تا مشکل بارهای پشت مرزمانده را حل کنند اما هنوز موفق به حل مشکل نشدهاند.

او میافزاید: فعلا ثبت سفارشها متوقف شده و سفارش تازهای از بیرون ایران نداریم، وزرات بهداشت در کشورهای همسایه به شدت مراقب است که کالاهای ایرانی وارد کشورهایشان نشود به خصوص گوشت و مواد خوراکی تحت کنترل شدیدی است نگرانی ما این است که با گرم شدن هوا کالاهای ارسالی به مرزها دچار مشکل شوند.

وی در پاسخ به این سوال که چقدر امکان دارد این کالاها وارد بازار داخلی شوند گفت: احتمال اینکه این کالاها وارد جرخه بازار داخل کشور شوند میتواند وجود داشته باشد اما برخی تُجار در برابر این ایده مقاومت میکنند و نمیخواهند کالاهایشان در بازار داخل عرضه شود.

این فعال اقتصادی در ادامه گفت: در حال حاضر گوشت قرمز، مرغ و پیاز در خارج از ایران مشتری ندارد بارهای گوجه نیز روی دست دلالان مانده و بیشتر این افراد به خاک سیاه نشستهاند چون هر سال این مواقع گوجه و پیاز مشتری خوبی در بازار عراق داشت و سود سرشاری نصیب دلالها میکرد اما اکنون اوضاع به شدت نابسامان است و محصول روی دست مانده و مشتری خارجی ندارد.

عالی خاطرنشان کرد: اگر مرزها باز نشود کالاهای مانده در پشت مرز به بازار داخل سرازیر میشود و ممکن است قیمتها برای فروش فوری حتی پایین هم بیاید.

وی در پاسخ به این سوال که آیا برهم خوردن تعادل قیمتی به ضرر دلالان نیست، گفت: قطعا همینطور است و حتی امکان دارد برخی دلالها حاضر به معدوم کردن کالا باشند اما اجازه ندهند محصول پشت مرز مانده به بازارهای داخلی بیاید.

وضعیت در مرز عراق چگونه است؟

گرچه دستورالعمل دولت عراق مبنی بر ممنوعیت ورود هرگونه کالا از ایران به عراق هنوز به قوت خود باقیست اما برخی گمانهزنیها از احتمال بازگشایی این مرز در روزهای آینده خبر میدهند. در کنار این اما و اگرها برخی مسئولان اتاق بازرگانی دیدگاه خوش بینانهای به مسائل دارند و حتی میگویند مرز بازرگانی ایران با عراق باز است.

حریریریال عضو اتاق بازرگانی ایران میگوید: صادرات در مرز عراق روند عادی خود را دارد و ترکیه نیز با ایجاد قرنطینه به زودی مرز را باز خواهد کرد.

این ادعا در حالی مطرح میشود که بررسیها نشان میدهد با اوجگیری پدیده کرونا در ایران حساسیت کشورها نسبت به بازگشایی مرز با ایران بیشتر شده است.

همچنین گفتگو با یک مسئول در مرزهای غربی کشور نشان داد که رایزنی طرف ایرانی با عراقی همچنان ادامه دارد و با توجه به نفوذ ایران در دولت عراق احتمال بازگشایی مرز وجود دارد.

وی تصریح کرد: هیچگونه علایمی از بازگشایی مرز سایر کشورها با ایران برای صادرات محصولات وجود ندارد و تنها عراق در این باره قول مساعد داده است.

لطیفی سخنگوی گمرک ایران روز گذشته تصریح کرد که عراقیها تجهیزات پزشکی در مرزها مستقر کردهاند و به خصوص در مرز مهران روال کار در حال عادی شدن است.

کدام مرزها قطعا بسته است؟

با این حال به نظر میسد کامیوندارانی که با کالا در مرزها گرفتار شدهاند همچنان امکان تردد و ورود به سایر کشورهای همسایه را ندارند.

مدیرکل دفتر ترانزیت و حملونقل بینالمللی سازمان راهداری و حملونقل جادهای روز گذشته اعلام کرد که در حوزه حملونقل کالایی تنها مرزهای پاکستان، ترکمنستان و ترکیه طی هفته گذشته و برای پیشگیری از کرونا مسدود شده که البته کامیونداران ایرانی میتوانند از این کشورها به ایران برگردند اما امکان ورود به این کشورها وجود ندارد.

منوچهر سلمانزاده گفته است: در بخش حملونقل کالایی همچنان مرزهای پاکستان، ترکمنستان و ترکیه بسته است و امکان تردد مسافر و بار وجود ندارد. اما مبادلات و حملونقل کالایی از طریق دیگر مرزها مانند، افغانستان، عراق، ارمنستان، روسیه و غیره در حال انجام است و کامیونداران مشکلی در این زمینه ندارند.

وی افزود: در کشورهای مانند ترکیه، پاکستان و ترکمنستان که مرزها بسته شده کامیونداران ایرانی برای بازگشت به کشور مشکلی ندارند و براساس هماهنگیهای انجام شده به صورت روزانه بازگشت کامیونداران درحال انجام است و به عنوان مثال در مرز پاکستان تعداد آنها به حداقل رسیده است.

بر اساس این گزارش رانندگان کشورهای دیگر مانند ترکیه مشکلی برای ورود به کشورشان ندارند و از مرزهای بسته شده مذکور در حال بازگشت به کشورشان هستند. اما در این خصوص که کشورهای ترکیه، پاکستان و ترکمنستان چه زمانی میخواهند مرزهایشان را باز کنند زمان دقیقی اعلام نشده اما مسئولان راهداری میگویند امیدوارند با بهبود و کاهش روند شیوع بیماری کرونا در کشور این اتفاق نیز بیفتد.

علیرغم وجود علایمی از امکان تسهیل در تردد مرزی به نظر میرسد خیل انبوهی از کالاهایی که از ایران به مقاصد کشورهای همسایه بارگیری شدهاند کماکان بلاتکلیف هستند و حتی اگر بنا به قرنطینه مرزی باشد مشخص نیست در زمان طولانی ۱۰ تا ۱۴ روز سرنوشت بارهای کامیونداران چه میشود.

همه چیز دست کشور مقصد است

با این حال مسئولان ایرانی میگویند بیشتر آن چیزی که درباره مبتلا بودن رانندگان ایرانی گفته شده عاری از صحت است. بر اساس این مدعا تاکنون گزارشی از اینکه مبادلات تجاری و کالایی که ایران با کشورهای دیگر انجام میدهد و رانندگان یا کالاها به ویروس کرونا مشکوک هستند، وجود نداشته است. طرف ایرانی مستقر در مرزهای کشور میگوید: در همه مرزهای کشور قرنطینههای انسانی و پایگاههای بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی وجود دارد و از همان روزهای نخست شیوع کرونا نیروهای انسانی این مراکز افزایش یافته و هر فردی که از طریق این مرزها به کشور قصد ورود داشته باشد مورد غربالگری و پایش از نظر ویروس کرونا قرار میگیرد بنابراین مشکل و نگرانی از این بابت وجود ندارد.

البته این تنها در مورد کامیونها ومحصولاتی است که میخواهند وارد کشور شوند اما درباره خروج کامیونهای ایرانی از مرز و ورود به کشورهای همجوار همه چیز تابع مقررات و قوانین کشور مقصد است و تضمین محکم و قابل اعتنایی در این خصوص که همه چیز با سرعت انجام پذیرد وجود ندارد.

آخرین خبرها حاکیست آنطور که مسئولان گمرک ایران میگویند با شرطی که عراق برای تخلیه و بارگیری کالای صادراتی ایران در گمرک عراق گذاشته، فرآیند به کندی پیش رفته و موجب توقف حدود ۱۵۰۰ کامیون در مرز شده است. در این شرایط از تجار ایرانی خواسته شده که فعلا به سمت این مرز کالا نفرستند.