بازارها در سال ۹۸ چه وضعیتی داشتند؟

اگر بخواهیم نگاهی کلی به اقتصاد ایران در سال ۹۸ داشته باشیم خواهیم دید که بخشهای مختلف با تنشهایی همراه بودند و به گفته برخی از تحلیلگران اقتصاد در سال جاری اوضاع خوبی نداشت. این در حالی است که بازاری همانند بورس روزهای خوشی را سپری کرد. حال سال ۹۸ با همه فراز و نشیبها و چالشهای پرشمار اقتصادی خود در حالی به پایان میرسد که بسیاری از صاحبنظران سال آتی را دشوارتر از شرایط فعلی میدانند.

حال این روزهای اقتصاد کشور خوب نیست و در میان تمام دغدغهها شیوع ویروس کرونا نیز دلیل برای تعطیلی بسیاری از فعالیتهای اقتصادی و کسبوکارها شده است. پیش از این نیز فشار تحریمها، وضعیت اقتصاد را آشفته کرده بود اما مسئلهای که وجود دارد این است که اقتصاد کم و بیش در تلاش بود تا خود را با وضعیت پیش آمده وقف دهد که در این میان سروکله ویروسی به نام کرونا پیدا شد و بیش از پیش اقتصاد را به سمت سیاهی کشاند.

بخشهای مختلف اقتصاد این روزها با تنشهای بیشماری مواجه است. کسانی که کسب و کاری دارند، کارمندان دولتی، کارگران، دستفروشان، واردکنندهها و حتی کسانی که صرفا مصرفکننده هستند، همگی در انتظار بهبود شرایط به سر میبرند. اما به هر حال آنچه اتفاق افتاد رشد تورم سبد معیشت خانوارها تا ۴۰ درصد، کاهش شدید قدرت خرید خانوادهها، عدم توسعه و بهرهوری در تولید، افزایش ۹۲ درصدی قیمت مسکن، کاهش قابلتوجه نرخ رشد اقتصادی و تغییرات منفی بسیاری از شاخصهای اقتصادی کشور بود که میتوان آن را بهعنوان دستاوردهای اقتصادی سال ۹۸ قلمداد کرد.

به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران معتقدند سال ۹۸ سال سختی برای کشور بود و طرحهای حمایتی نیز نتوانسته دردی را برای خانوارها دوا کند. حال در این گزارش به بررسی وضعیت برخی از بازارهای اقتصادی در سال جاری میپردازیم.

بازار مسکن در سالی که گذشت
عدم توازن در عرضه و تقاضا و کاهش ۵۰ درصدی تولید از عواملی است که بازار مسکن در سال جاری را تحتالشعاع خود قرار داد. افزایش قیمت مسکن بهطور تقریبی از اواسط سال ۹۷ شروع شد و تا اوایل سال ۹۸ ادامه داشت، به شکلی که خرید خانه برای بسیاری از مصرفکنندگان واقعی به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شد.

البته در ماههای پایانی سال جاری ما شاهد کاهش قیمت در این بخش بودیم و آن طور که برخی از صاحبنظران میگویند اگر بخواهیم چشماندازی از بازار مسکن داشته باشیم، میتوانیم بگوییم که چون ما تا پیش از این یک دوره افزایش قیمت شدید را طی کردهایم اکنون بازار باید روندی متفاوت را در پیش بگیرد.

طبق آمار بانک مرکزی از قیمت مسکن در ماههای پایانی سال ۹۸ گویای این نکته است که قیمت مسکن در سال جاری، رشد ۹۲ درصد را تجربه کرد و همین امر خریداران واقعی مسکن را از خرید خانه منصرف کرد. از سوی دیگر باز شدن پای دلالان به بازار مسکن، سرعت رشد قیمت مسکن را افزایش داد و پس از آن مسکن را به یک کالای سرمایهای تبدیل کرد و موجب شد تا خریداران واقعی قدرت خرید ملک را نداشته باشند و بازار در شرایط رکود فعلی قرار بگیرد.

۹۸ سال نفسگیر برای صنعت خودرو
صنعت خودرو سال ۹۸ را در حالی پشتسر میگذارد که در رویارویی با سختترین تحریمها، تورم بالای و البته قیمتگذاری دستوری، سنگینترین زیانهای تاریخ خود را به چشم دیده است. در این سال پراید خودروی پرطرفدار در میان دهکهای پایین به مرز ۷۰ میلیون تومان نزدیک شد و بازار را با شوک مواجه کرد.

در این میان کارشناسان و صاحبنظران راهکارهای متفاوتی را برای نجات بازار خودرو در سال آتی مطرح میکنند. از آزادسازی قیمتگذاریها گرفته تا واردات خودروهای کارکرده، اما باید دید که کلید حل مشکلات بازار کدام یک از راهکارهای پیشنهاد شده از سوی کارشناسان است. صنعت خودرو مدتهاست که با مشکلات بیشماری دست به گریبان شده است، البته در سال گذشته کارشناسان نسبت به وضعیت بازار خودرو هشدارهایی را داده بودند و با گذراندن سال ۹۸ شاهد بودیم که این بازار مطابق پیشبینیها عمل کرد و در سال جاری حرفی برای گفتن نداشت.

اما صنعت خودرو در سال ۹۹ چه سرنوشتی خواهد داشت؟ پرسشی که کارشناسان جوابهای مشابهای را برای آن مطرح میکنند. برخی از صاحبنظران بر این باورند که طبق مولفههای اقتصادی نباید منتظر روزهای روشن برای این صنعت در سال آتی بود. عدهای دیگر از کارشناسان از سیاستگذاریهای غلط گلهمند هستند و آنها نیز معتقدند تا زمانی که قیمتگذاری دستوری در بازار وجود داشته باشد بازار توان نفس کشیدن نخواهد داشت.

در این میان نیز کارشناسان معتقدند که فرصت نجات صنعت خودروسازی در سال جاری به پایان رسیده و باید به دنبال برنامهای دقیق و کاربردی برای رهایی از مشکلات پیشروی بازار در سال آتی بود.

آرامش نسبی ارز در سال جاری
بررسی کلی از نرخ دلار در سال جاری نشان میدهد که به رغم تحریمهای بینالمللی بازار ارز با یک ثبات نسبی همراه بود.

البته در مقاطعی نوسانات جزئی رخ داد، اما پس از زمانی کوتاه ثبات همچنان مهمان این بخش شد. به گفته این کارشناسان با توجه به شرایط بازار ارز در سال جاری میتوان با برنامهای مشخص نرخ ارز در سال آتی را کنترل کرد. در سال ۹۷ به دنبال جو روانی ناشی از تحریم، فشار دشمن و سیاستهای اشتباه دولت، نرخ ارز جهش پیدا کرد و اعداد و ارقام عجیب و غریب زیادی را به ثبت رساند و بازارهای اقتصادی را با شوک بزرگی روبهرو کرد.

این افزایش تا محدوده ۱۹ هزار تومان ادامه داشت و با پیش آمدن چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان نوسان شدید در بازار ارز را در سال ۹۸ پیشبینی میکردند. اما بالاخره با تمام نظرات ضد و نقیض شاهد بودیم که بازار ارز در سال جاری شرایط باثباتتری را به نسبت سال ۹۷ پشت سر گذاشت.

روزهای خوش بورس در سال ۹۸
سال ۹۸ را میتوان به عنوان یکی از بهترین سالهای بورس شناخت. آنطور که دیده میشود دلایل مختلفی در سال جاری زمینهساز رشد قیمت سهامها شد. در این میان هنگامی که از چگونگی وضعیت بازار در سال آتی میپرسیم بسیاری از کارشناسان از امن بودن بازار و پس از آن، تمایل سرمایهگذاران برای ادامه فعالیت در این بازار میگویند. یکی از دلایل مهمی که کارشناسان برای رشد بازار در سال ۹۸ مطرح میکنند نبود بازار مطمئن برای ورود نقدینگی سرگردان در جامعه است.

بهگفته این کارشناسان رکود در بازارهای موازی بهانه خوبی برای هدایت نقدینگی به سمت این بازار شد. به طور کلی بازار بورس روزهای خوشی را در سال ۹۸ سپری کرد و بسیاری از کارشناسان معتقدند با مدیریت شرایط میتوان شاهد رشد در سال آتی باشیم.