چرا عربستان باید به جنگ قیمت نفت خاتمه دهد؟

پافشاری عربستان سعودی برای اجرای چنین تاکتیکی در شرایطی که جهان با وضعیت اضطراری مواجه شده که وخیمترین اپیدمی از زمان اپیدمی آنفولانزای سال ۱۹۱۸ به شمار میرود و در آستانه یکی از عمیقترین رکودهای اقتصادی یک قرن گذشته قرار دارد، فوقالعاده خطرناک خواهد بود.

گاهی فضایی که یک سیاست بر مبنای آن اتخاذ میشود به قدری سریع تغییر پیدا میکند که سیاست مذکور دیگر مناسب نبوده و باید سریعا تغییر داده شود. اکنون یکی از آن زمانهاست و اعلام آتش بس در جنگ قیمت اقدام مسئولانهای از سوی سیاستگذاران عربستان سعودی خواهد بود.

راه انداختن جنگ قیمت در واکنش به از دست دادن سهم بازار به تولیدکنندگان شیل آمریکا در یک دهه گذشته و عدم موفقیت در توافق بر سر کاهش بیشتر تولید نفت با روسیه قابل درک بود. بمحض این که عربستان سعودی و روسیه در خصوص واکنش مناسب به شرایط بازار به تفاهم نرسیدند، ریاض استراتژی خود را از کاهش بیشتر تولید به سرازیر کردن نفت به بازار تغییر داد. در واقع عربستان سعودی با اعلام افزایش تولید، برداشت از ذخایر و افزایش ظرفیت برای تحمیل فشار حداکثری به متحد سابق خود، استراتژی خود را به گزینه تنبیه تغییر داد.

تاکتیکهای این کشور برای وادار کردن طرف مقابل به ازسرگیری مذاکرات طراحی شده است. قیمت نفت برنت در هفته پس از اعلام تصمیم عربستان سعودی برای افزایش عرضه به میزان بیش از دو میلیون بشکه در روز در آوریل، از ۵۰ دلار به حدود ۳۵ دلار در هر بشکه سقوط کرد.

با این حال از آن زمان وخامت اپیدمی ویروس کرونا باعث تشدیدهای محدودیتهای سفر و تعطیلی کسب و کارها در سراسر جهان شده و از جنگ قیمت تولیدکنندگان بزرگ پیشی گرفته است.

توقف ناگهانی عمده فعالیتها در برخی از بزرگترین صنایع جهان از جمله ایرلاینها، گردشگری، سرگرمی، خرده فروشی و رستورانها اقتصاد جهانی را به ورطه نخستین رکود خود از سال ۲۰۰۹-۲۰۰۸ خواهد کشاند.

کاهش مصرف جهانی نفت از حداکثر یک میلیون بشکه در روز در ابتدای ماه میلادی جاری به راحتی به ۱۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. به عنوان مثال سفرهای هواپیمایی ترانس آتلانتیک عامل مصرف حدود یک میلیون بشکه در روز نفت و بازار بنزین داخلی آمریکا ۱۰ میلیون بشکه در روز نفت محسوب میشود.

افت ناگهانی مصرف جهانی بود که قیمت نفت برنت را از ابتدای هفته گذشته ۱۰ دلار دیگر کاهش داد. بازار نفت که با جنگ قیمت از عرضه اشباع میشود، اکنون با رکود جهانی چند برابر بیشتر اشباع خواهد شد. در چنین شرایطی پافشاری روی مواضع خود و ادامه جنگ قیمت برای یک تامین کننده جهانی که اغلب خود را بانک مرکزی بازار نفت توصیف کرده است، اقدام مسئولانه ای نخواهد بود.

اصرار برای ادامه جنگ قیمت در شرایطی که اقتصاد جهانی در تنگنای شدیدی قرار گرفته و بانکهای مرکزی و دولتهای جهان تلاش میکنند هراس مردم را تخفیف دهند، به بی ثباتی اقتصادی و مالی می افزاید.

نفت یکی از بزرگترین صنایع جهان از نظر درآمد، سرمایه گذاری، اشتغال پردرآمد و تاثیر روی زنجیره تامین است. حداکثر کردن اختلال صنعت در چنین شرایطی به هیچ وجه اقدام مسئولانه ای نیست.

افت مصرف و قیمتهای پایین حتی اگر عربستان سعودی سرازیر کردن سیل نفت به بازار را متوقف کند و به سطح تولید قبلی خود برگردد، همچنان ادامه خواهد یافت. قیمتهای پایین تولیدکنندگان آمریکایی را وادار کرده است در برنامههای فعالیت خود تغییراتی دهند.

در جنگ قیمت قبلی که در فاصله سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ روی داد، تولیدکنندگان شیل آمریکا در ابتدا مدعی شدند که میتوانند در برابر سیل عرضه نفت عربستان سعودی و اوپک به بازار تاب بیاورند. تولیدکنندگان شیل در بازبینی برنامههای حفاری و کاهش تولید در مواجهه با افت شدید و پایدار قیمتهای نفت نسبتا عملکرد کندی داشتند. در مقابل عربستان سعودی و متحدانش در گروه اوپک پلاس در اواخر سال ۲۰۱۶ به سرعت وارد عمل شده و تولیدشان را در واکنش به افت قیمتها کاهش دادند. اگر آنها اجازه میدادند قیمتهای نفت برای مدت طولانیتری پایین بماند، ممکن بود به کاهش طولانی مدت ظرفیت زنجیره عرضه دست پیدا کرده و با افزایش دوباره تولید آمریکا مواجه نشوند.

اعلامیه همکاری اوپک پلاس و کاهش تولید متعاقب آن که در دسامبر ۲۰۱۶ اعلام شد زودهنگام بود و باعث شد تولیدکنندگان شیل آمریکا جان دوبارهای بگیرند و دومین موج رونق نفت شیل روی دهد.

اما این بار شرایط بازار متفاوت به نظر می رسد. شرکتهای شیل بسیار ضعیفتر شدهاند و بازارهای سرمایه به میزان فزاینده ای بسته شده اند.

قیمتهای پایین نفت باعث کاهش سریع برنامه های حفاری شده و ظهور رکود تحقق کاهش تولید نفت را تضمین میکند.

در شرایط اقتصادی و سلامتی اضطراری، رویکرد مسئولانه برای عربستان سعودی اعلام آتش بس در جنگ قیمت خواهد بود.

این اقدام قیمتهای نفت را به سطح پیش از نشست ماه جاری اوپک پلاس برنمیگرداند زیرا وضعیت مصرف وخیم شده است و نه شرکتهای شیل آمریکا نه سایر تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک از این وضعیت خلاصی پیدا نخواهد کرد.

آتش بس می تواند موقتی باشد و اگر عربستان سعودی نگران سطح تولید رقیبان است میتواند پس از مهار اپیدمی و تثبیت وضعیت اقتصادی، دوباره حجم تولیدش را بالا ببرد.

بر اساس گزارش رویترز، اگر بحران اقتصادی-نفتی و سلامت جهانی تشدید شود، دولت آمریکا عربستان سعودی را برای تغییر سیاست تولید خود تحت فشار قرار خواهد داد. اما عربستان سعودی میتواند از آمریکا درخواست کند اندکی همکاری اعتمادساز با روسیه داشته باشد و همکاری روسیه میتواند در قبال امتیازهای آمریکا در بخشهایی مانند خط لوله نورد استریم ۲ و تسهیل تحریمها صورت بگیرد.