صنعت نفت ایران به آرزوی خود رسید

۶۵ درصد صنعت نفت، گاز و پتروشیمی دارای فناوری و تکنولوژی بومی بوده و ۲۰ درصد نیازهای این سه حوزه توسط سازندگان داخلی با انجام مهندسی معکوس و تکنولوژی بومی تامین شده است. در مجموع ظرفیت آن وجود دارد که ۸۵ درصد از نیازهای نفت و گاز و پتروشیمی در داخل کشور تولید شود.

۱۵ درصد باقیمانده به این دلیل است که احتمالا بخشی از تکنولوژی فنی و بخشی از مواد اولیه را در اختیار نداریم. البته هیچ کشوری وجود ندارد که صفر تا ۱۰۰ تجهیزات خود را در داخل تولید کند؛ چرا که تولید کنندگان به صورت یک زنجیره به یکدیگر متصل هستند و معنای خودکفایی نیز این نیست که تمام بخشها در داخل کشور تولید شود.

به طور میانگین نیازمندیها به مواد اولیه خارجی در بین سازندگان زیر ۳۰ درصد است؛ یعنی ۷۰ درصد از تولید کنندگان مواد اولیه خود را از طریق منابع داخلی تامین میکنند و باید گفت که در حوزه ساخت تجهیزات مورد نیاز صنایع نفت و گاز و پتروشیمی یک انقلاب صنعتی رخ داده است.

ظرفیت صادرات پنج میلیارد دلاری تجهیزات صنعت نفت در سال

در این باره سیروس تالاری، رییس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران گفت: با توجه به اینکه پنج میلیارد دلار در سال ظرفیت صادرات تجهیزات صنعت نفت در کشور وجود دارد، تقاضای ما از دولت این است که روی این موضوع سرمایهگذاری کند.

وی با اشاره به ظرفیت صادرات تولید کنندگان تجهیزات صنعت نفت در داخل کشور با بیان اینکه در شرایط فعلی کشور نیازمند تعاملات سازنده بین بخش خصوصی، اقتصاد کلان ملی و دولت هستیم، اظهار کرد: اکنون سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران به مرحلهای رسیدهاند که در دهه ۷۰ رسیدن به این نقطه تنها یک رویا بود.

تالاری با اشاره به اینکه جلوی واردات ۱۲۲ کالایی که در داخل کشور تولید میشود گرفته شده است، گفت: کیفیت محصولات ما در حد محصولات اروپایی است اما به دلیل اینکه استانداردهای جهانی را نداریم تاکنون نتوانستهایم در حوزه صادرات ورود پیدا کنیم.

ساخت دکل در ایران آرزوی صنعت نفت بود

در سال ۱۳۹۸ اتفاقات بسیار خوبی در حوزه صنعت داخل رخ داد؛ تا جایی که طبق گفته وزیر نفت، با توجه به ظرفیتهای کشور برای سالهای طولانی به تجهیزات حفاری و جنبی آن نیازمند هستیم و ساخت دکل در ایران یکی از آرزوهای صنعت نفت بود که امروز محقق شده است.

بیژن زنگنه با بیان اینکه دکل، یک کارخانه سیار است که میتوان آن را از جایی به جای دیگر انتقال داد گفت: هزینه ساخت بسیاری از کارخانهها کمتر از هزینه ساخت یک دکل است. وقتی بتوانیم دکل با استانداردهای بینالمللی بسازیم، در ادامه خواهیم توانست دکل و خدمات مرتبط با آن را صادر کنیم و باید از این فرصتها بهره ببریم.

دستاوردهای دیگر

از دیگر دستاوردهای صنعت پالایش نفت کشور در سال ۱۳۹۸ میتوان به بهرهبرداری کامل از فازهای ۱، ۲ و ۳ پالایشگاه ستاره خلیجفارس اشاره کرد که ۷۰ درصد تجهیزات آن با همت و توان نیروهای داخلی ساخته شده است. در ادامه به برخی از فعالیتهای پالایش نفت کشور در یک سال گذشته پرداخته میشود.

تولید نرمال هگزان برای نخستین بار در کشور

پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند از زمان تأسیس تاکنون برنامههای گوناگونی برای توسعه داشته که یکی از آنها دستیابی به دانش بومی نرمال هگزان برای نخستین بار در کشور است. آنچه در نرمال هگزان باید بدانیم این است که محصول مورد استفاده، صنایع پتروشیمی و غذایی است و پتروشیمیها را از واردات این محصول خودکفا میکند. پالایشگاه شازند همچنین با استفاده از تجهیزات مستهلک و بهرهمندی از امکانات موجود شرکت، برای نخستین بار موفق به ساخت دستگاه پایلوت ارزیابی عملکرد کاتالیست شده است. سیر تکامل این پالایشگاه تاکنون ادامه دارد، بهگونهای که سال ۱۳۹۸ بارگیری و ارسال نخستین محموله بنزین یورو ۵ شرکت پالایش نفت لاوان از پالایشگاه انجام شد. از دیگر دستاوردهای این پالایشگاه میتوان به ساخت دستگاه پایلوت کاتالیست برای نخستین بار در کشور با استفاده از تجهیزات مستهلک و بهرهمندی از امکانات موجود اشاره کرد.

ایجاد ۱۸ سکوی بارگیری

شرکت پالایش نفت اصفهان نیز همانند دیگر پالایشگاههای کشور طرحهای مختلفی در مسیر توسعه داشته است، بهگونهای که بهمنظور پیشبرد اهداف خود اجرای پروژه خط انتقال ۲۳۰ کیلوولت و پست فشار قوی ۳۳/۲۳۰ کیلوولت اختصاصی شرکت پالایش نفت اصفهان، احداث خط انتقال، ایستگاه پمپاژ و تصفیهخانه پساب شهری و احداث سکوهای بارگیری فرآوردههای سبک را در پنج ماه نخست امسال در دستور کار داشته و به سرانجام رسانده است، ضمن آنکه خط انتقال ایستگاه پمپاژ و تصفیهخانه پساب شهری برای نخستین بار در کشور از سوی این پالایشگاه افتتاح و بهصورت رسمی به بهرهبرداری رسید. این طرح پروژه ملی زیستمحیطی تصفیه و استفاده صنعتی از فاضلاب شهری در شرکت پالایش نفت اصفهان با رویکرد کاهش مصرف منابع آب شرب با ظرفیت ۷۵۰ مترمکعب است. این شرکت بهمنظور بارگیری فرآوردههای ویژه خود، ۱۸ سکوی بارگیری با هدف بارگیری محصولاتی همچون لوب کات، آیزوریسایکل، انواع حلالها و وکیوم باتوم (تهمانده برج خلأ) طراحی و در مساحت ۱.۵ هکتار با هزینهای افزون بر ۶۰ میلیارد تومان احداث کرده است. این سکوها بهصورت دونازله در ۹ ردیف در نظر گرفته شده است، بهطوری که سکوی بارگیری وظیفه ارائه فرآوردههای سبک (مانند انواع حلالها) و ۶ سکو نیز وظیفه بارگیری فرآوردههای سنگین (مانند لوبکات، وکیوم باتوم و آیزوریسایکل) را بهعهده دارد.

نخستین برندینگ پالایشگاهی در کشور

شرکت پالایش نفت تبریز از دیگر پالایشگاههای کشور است که در مسیر توسعه گامهای بلندی برداشته است، مصداق این امر بهرهبرداری از سه طرح کلی پالایشی و پروژه وابسته به آن با ارزشی معادل ۵۴ هزار و ۱۵۰ میلیارد ریال در مردادماه ۱۳۹۸ با حضور رئیسجمهوری و وزیر نفت است. این پالایشگاه بهعنوان نخستین پالایشگاه در کشور به شمار میرود که در زمینه برندینگ فعالیت خود را آغاز کرد. پالایشگاه تبریز همسو با اهداف مسئولیت اجتماعی خدمات گوناگونی را در اختیار بومیان منطقه قرار داده که از آن جمله میتوان به جاده شهدای پالایشگاه تبریز اشاره کرد، ضمن آنکه در زمینه کاهش آلایندهها طرح کاشت ۲ هزار اصله نهال در حاشیه جنوبی پالایشگاه تبریز و همجوار با منطقه کجوار را در برنامه دارد. از دیگر اقدامهای این شرکت میتوان به انعقاد قرارداد پروژه احداث واحد گوگردسازی جدید شرکت پالایش نفت تبریز با هدف کاهش آلایندههای زیستمحیطی پالایشگاه با همکاری شرکت طراحی و ساختمان نفت اشاره کرد.

دستیابی به بنزین یورو ۵

شرکت پالایش نفت لاوان در سال ۱۳۵۵ با عنوان مجتمع تقطیر لاوان، زیر نظر پالایشگاه شیراز با ظرفیت ۲۰ هزار بشکه نفت خام در روز از سوی شرکت اینگرا از کشور یوگسلاوی پیشین و با نظارت شرکت ملی نفت ساخته شد و مورد بهرهبرداری قرار گرفت. سیر تکامل این پالایشگاه تاکنون ادامه دارد بهطوری که در سال ۱۳۹۸ بارگیری و ارسال نخستین محموله بنزین یورو ۵ شرکت پالایش نفت لاوان انجام شد. در توضیح این طرح باید گفت، پالایشگاه لاوان با اعمال تغییرات فرآیندی در واحدهای تقطیر و بنزین سازی و راهاندازی بخشی از واحد ایزومریزاسیون نفتای سبک، موفق به ارتقای استاندارد بنزین تولیدی از یورو ۲ به یورو ۵ شده است؛ بدون تردید بهبود کیفیت سوخت خودروها اعم از بنزین و نفت گاز در بهبود شرایط کیفی هوای کلانشهرها و در نتیجه سلامت ساکنان این شهرها نقش بسیار مهمی دارد.

بهرهمندی ۷۰ درصدی از تجهیزات داخلی

پالایشگاه ستاره خلیجفارس، ایرانیترین پالایشگاه کشور به شمار میآید. بیش از ۷۰ درصد تجهیزات این پالایشگاه از صنایع داخلی کشور تأمین شده و نزدیک به ۱۰۰ درصد این پروژه از سوی نیروهای داخلی انجام شده و ۹۵ درصد راهاندازی این طرح نیز داخلی بوده است. طراحی پالایشگاه ستاره خلیجفارس برای پالایش میعانات گازی در سه فاز ۱۲۰ هزار بشکهای انجام شد. سرمایه موردنیاز برای احداث فاز چهارم پالایشگاه ستاره خلیجفارس ۹۸۰ میلیون یورو برآورد شده بود که با اجرای طرح بهینهسازی و رفع تنگناهای فازهای موجود با هزینهای معادل ۹۰ میلیون یورو، ۹۰۰ میلیون یورو صرفهجویی ارزی محقق شد. این پالایشگاه پس از افتتاح فاز سوم و تثبیت تولید بنزین، فرایند افزایش ظرفیت در آن آغاز شد و اکنون سهم این پالایشگاه در تأمین بنزین کشور به حدود ۵۰ درصد میرسد. همچنین شرایطی در پالایشگاه ستاره خلیجفارس فراهم شده تا بنزین تولیدی این پالایشگاه در رینگ بینالمللی بورس انرژی سال ۱۳۹۸ قرار گیرد. این شرکت در زمینه مسئولیتهای اجتماعی خود، بهصورت داوطلبانه با امضای تفاهمنامهای حفاظت از ذخیرهگاه زیستکره «گنو» را بهعهده گرفته است. برنامهریزی برای تأسیس بیمارستان ۲۶۴ تختخوابی در هرمزگان و صادرات ۱۰۰ میلیون دلاری از دیگر اقدامهای در دست انجام برای خدماترسانی به بومیان منطقه همسو با مسئولیت اجتماعی به شمار میرود. اجرا و راهاندازی کمپرسور زیمنس ۵۲۵۱ بهعنوان قلب تپنده واحد بنزین سازی با کنار گذاشتن وندور مربوطه از پروژه، نوشتن logic کورهها و کمپرسورها از سوی گروه کنترل پالایشگاه بدون وندور خارجی، نصب تابلوهای کنترل در ساختمان SRR با توجه به حجم بالای کانکشن کابلها به تابلوهای کنترل، پایپینگ پروژه شامل ساخت و نصب اسپولها، هایدروتست، فلاشینگ و... در مدت پنج ماه (استاندارد جهانی ۳۰ ماه است)، لودینگ کاتالیست راکتورها در کوتاهترین زمان ممکن و... از شاهکارهای ثبتشده در اجرای این پروژه بوده است.

تولید کک اسفنجی و سوزنی

همزمان با دهه فجر سال ۱۳۹۸ تفاهمنامه تولید کک اسفنجی در پالایشگاه نفت بندرعباس با حضور وزیر نفت و وزیر صنعت، معدن و تجارت امضا شد. کک اسفنجی و سوزنی نقش اساسی در تولید فولاد و صنایع آلومینیوم دارد که پیش از این از خارج کشور تأمین میشد. خوراک موردنیاز برای تولید این دو مدل کک، نفت کوره است که در شرکت پالایش نفت بندرعباس که یکی از فرآوردههای اصلی این پالایشگاه به شمار میرود، تولید میشود. این شرکت همچنین در زمینه خودکفایی گامهای مؤثری برداشته و همسو با هدف حمایت از توان تولیدکنندگان داخلی و همچنین استفاده از امکانات داخلی شرکت بیش از ۴ هزار و ۹۰۰ قلم انواع کالای موردنیاز پالایشگاه با همت و توان متخصصان داخلی ساخته است. از دیگر موفقیتهای این پالایشگاه میتوان به دریافت گواهینامه بنیاد جهانی انرژی سال ۲۰۱۹، کسب رتبه دوم صادرات و رتبه سوم فروش و عنوان شرکت پیشرو در بیست و دومین همایش ملی معرفی شرکتهای برتر اقتصاد ایران موسوم به IMI-۱۰۰ اشاره کرد. همچنین این شرکت در سومین دوره جایزه مسئولیتهای اجتماعی و توسعه پایدار بنگاههای اقتصادی کشور، موفق به کسب جایزه سه ستاره در سال ۱۳۹۸ شد. سامانه پایش لحظهای (آنلاین) پساب پالایشگاه نفت بندرعباس نیز با هدف صیانت از محیطزیست، امسال نصب و راهاندازی شد.

پیشروی پالایشگاه آبادان

پالایشگاه آبادان، نخستین پالایشگاه در کشور به شمار میرود که سال ۱۲۹۱ (۱۹۱۲ میلادی) با تولید ۲۵۰۰ بشکه در روز بهعنوان نخستین تصفیهخانه نفت کشور آغاز بهکار کرد. از آن زمان تاکنون این پالایشگاه افتوخیزهای زیادی داشته، بهگونهای که سال ۱۳۹۸ بهعنوان یکی از نخستین شرکتهای پالایش نفت کشور اقدام به راهاندازی سامانه IPCMMS کرده است. این سامانه مکانیزه نگهداری و تعمیرات است که متعلق به شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران و شامل ۲۲ ماژول در سه کلاس تعلق دارد و هماکنون در بیش از ۴۰ شرکت زیرمجموعه وزارت نفت در حال استفاده است.