فرابورس ایران بر فراز قله ۱۱ ساله ایستاد

در آخرین ماه سال 98، در حالی که جهان کمکم به اغمای کرونا دچار میشد، بازارهای فرابورس ایران پرالتهابتر از هر زمان دیگری شاهد دادوستدهایی بودند که شاخص کل را به شکستن رکورد تاریخیاش سوق میداد و صف عرضههای اولیه، پذیرهنویسی نخستین صندوق سرمایهگذاری خصوصی در بازار سرمایه، پذیرهنویسی نخستین اوراق مرابحه عام دولت و ... همگی نشان از سالی پرمنفعت در فرابورس داشتند.

به گزارش مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، در سال 98 و نخستین سال از دومین دهه حیات فرابورس، تعدد روزهای سبز بازار معاملاتی سهام باعث شد شاخص کل (آیفکس) نسبت به سال 97 با بازدهی 192 درصدی در ارتفاع تاریخی 6 هزار و 591 واحد بایستد و ارزش کل بازار نیز با رشد 170 درصدی و رسیدن به رقم شش میلیون و 955 هزار و 179 میلیارد ریال، سال تاریخسازی را برای فرابورس ایران فراهم کند.

حجم کل معاملات در بازارهای مختلف فرابورس ایران نیز با رسیدن به عدد 447 هزار و 979 میلیون ورقه بهادار طی 77 هزار و 201 نوبت معاملاتی موجب شد رکوردهایی که پیش از این و در سالهای گذشته به ثبت رسیده بود، جابهجا شوند و به ترتیب 163 و 212 درصد این دو متغیر نسبت به سال 97 افزایش یابند.

با توجه به پیام رهبر معظم انقلاب مبنی بر شفافسازی اقتصادی شرکتها و ادارههای دولتی، سال 98 سال پر رونق عرضههای اولیه در بازارهای فرابورس ایران بود و بدین ترتیب 17 شرکت روی تابلوهای بازارهای اول، دوم و SME فرابورس معاملات سهام خود را به روشهای ثبت سفارش، گشایش نماد و حراج آغاز کردند.

سهام شرکتهای کشت و صنعت شریفآباد، تولید ژلاتین کپسول ایران، دارویی رهآورد تامین، پخش هجرت، جنرال مکانیک، توسعه مولد نیروگاهی جهرم، توزیع داروپخش، سرمایهگذاری آوانوین، ذوب روی اصفهان، کلر پارس، گروه توسعه مالی مهر آیندگان، صنعتی دودهفام، پتروشیمی تندگویان و سیمان ساوه به روش ثبت سفارش و همگی در بازار دوم عرضه اولیه شدند. همچنین دو نماد «غویتا» متعلق به شرکت ویتانا و «فرابورس» متعلق به فرابورس ایران نیز به روش گشایش نماد به ترتیب در بازار دوم و اول عرضه شدند. تنها نمادی که به روش حراج عرضه شد «غنیلی» متعلق به مجتمع تولیدی نیلی صنعت کرمان بود که روی تابلوی معاملاتی شرکتهای کوچک و متوسط درج و سپس به روش حراج عرضه اولیه شد.

بدین ترتیب در آخرین روز معاملاتی سال 98 تعداد نمادهای اصلی شرکتها در بازار اول به 24 شرکت، در بازار دوم به 99 شرکت، در بازار شرکتهای کوچک و متوسط به 4 شرکت و 176 شرکت در بازار پایه رسید. همچنین در بازار ابزارهای نوین مالی نیز تعداد نماد اوراق با درآمد ثابت به 87 نماد، اوراق گواهی استفاده از تسهیلات مسکن به 45 نماد، اسناد خزانه اسلامی به 32 نماد و صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت یا ETF به 23 نماد رسید.

رشد 206 درصدی تامین مالی فرابورس

در سالی که گذشت، زنجیره عرضههای اولیه، عرضه اسناد خزانه اسلامی، پذیرهنویسی و افزایش سرمایه شرکتها سبب شدند تا تامین مالی یک میلیون و 89 هزار و 44 میلیارد ریالی در فرابورس ایران صورت بگیرد که این رقم نشان از رشد 206 درصدی تامین مالی فرابورس در سالی که گذشت نسبت به سال 97 دارد. از این میزان، 22 هزار و 972 میلیارد ریال متعلق به عرضههای اولیه، 348 هزار و 653 میلیارد ریال متعلق به اسناد خزانه اسلامی، 376 هزار و 570 میلیارد ریال متعلق به پذیرهنویسی و 340 هزار و 849 میلیارد ریال متعلق به افزایش سرمایه شرکتها است.

در 238 روز معاملاتی سال 98، حجم کل معاملات نیز از رد و بدل شدن 447 هزار و 979 میلیون ورقه بهادار خبر میدهد که ارزش کل دادوستدها را به رکورد سه میلیون و 241 هزار و 971 میلیارد ریال رساند. در این میان در بهمنماه 53 هزار و 613 میلیون ورقه بهادار خرید و فروش شد تا بیشترین حجم معاملاتی در میان 12 ماه سال، در این ماه صورت بگیرد. پس از آن بیشترین حجم معاملات در ماههای اسفند، خرداد و دی رقم خورد.

در جدول ارزش و حجم کل معاملات به تفکیک صنایع مختلف نیز اوراق تامین مالی با حجم معاملات یک هزار و 20 میلیون ورقه به ارزش 910 هزار و 758 میلیارد ریال صدرنشین سایر صنایع شد. پس از آن گروه فلزات اساسی با ارزش معاملاتی 234 هزار و 433 میلیارد ریال و حجم معاملات 72 هزار و 184 میلیون ورقهای در جایگاه دوم قرار گرفت.

رقابت بازارهای فرابورس

سال 98، سال شکوفایی و درخشش بازار دوم فرابورس ایران بود؛ به طوری که با ارزش معاملات یک میلیون و 161 هزار و 385 میلیارد ریال بیشترین ارزش معاملات را در میان سایر بازارهای فرابورس به نام خود زد و 36 درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص داد. همچنین ارزش معاملات در این بازار به رشد 409 درصدی نسبت به سال 97 دست یافت. این بازار سال گذشته بیشتر عرضههای اولیه فرابورس را دربرگرفته بود.

بازار اول فرابورس با در اختیار گرفتن 253 هزار و 65 میلیارد ریال ارزش معاملات و با خرید و فروش 39 هزار و 710 میلیون ورقه سهم طی پنج هزار و 608 هزار نوبت معاملاتی توانست ارزش معاملات خود را نسبت به سال 97 به رشد 327 درصدی برساند و 8 درصد از ارزش کل معاملات فرابورس را تصاحب کند. بازار پایه هم در مجموع سه تابلوی خود، با ارزش معاملات 726 هزار و 930 میلیارد ریال همین میزان افزایش را کسب کرد و توانست 22 درصد از ارزش کل معاملات را به نام خود ثبت کند.

ارزش معاملات بازار شرکتهای کوچک و متوسط نیز به یک هزار 470 میلیارد ریال رسید و صعود 222 درصدی را برای خود رقم زد. همچنین بازار ابزارهای نوین مالی با رشد 97 درصدی نسبت به سال گذشته به ارزش معاملات یک میلیون و 97 هزار و یک میلیارد ریال رسید. بدین ترتیب، 34 درصد از ارزش کل معاملات فرابورس در اختیار این بازار در سال 98 قرار گرفت.

از ارزش کل بازار فرابورس که در آخرین روز کاری سال 98 رقم شش میلیون و 955 هزار و 179 میلیارد ریال بود، 48 درصد در اختیار بازار دوم، 26 درصد در اختیار بازار پایه، 16 درصد در اختیار ابزارهای نوین مالی، 10 درصد در اختیار بازار اول و 0.2 درصد در اختیار بازار شرکتهای کوچک و متوسط است.

رونق بازار ابزارهای نوین مالی

در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس که مجموع معاملات صکوک، صندوقهای سرمایهگذاری، اوراق مشتقه و تامین مالی جمعی است شاهد سپری شدن سال پرباری برای این بازار بودیم.

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی در بازار فرابورس شامل اوراق اسناد خزانه اسلامی، اجاره، مشارکت، مرابحه، منفعت و رهنی است. در رقابت میان این اوراق اوراق منفعت با ارزش معاملاتی 475 هزار و 74 میلیارد ریال و اوراق اسناد خزانه اسلامی با ارزش معاملاتی 284 هزار و 966 میلیارد ریال از سایر اوراق پیشی گرفتند و بیشترین رشد را نسبت به سال 97 به ترتیب با 1324 و 14 درصد کسب کردند.

همچنین، سال 98 سال پررونقی برای صندوقهای سرمایهگذاری رقم خورد. صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله با ارزش معاملاتی 174 هزار و 709 میلیارد ریال، صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه با ارزش معاملاتی 69 میلیارد ریال و صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی با ارزش معاملاتی 123 میلیارد ریال به ترتیب ترکیب معاملاتی صندوقهای سرمایهگذاری را در سال 98 تشکیل دادند.

از سوی دیگر، در پاسخ به نیاز تازهواردان به بازار سرمایه و تشویق به سرمایهگذاری غیرمستقیم، از اواخر سال 98 صندوقها نیز توانستند در عرضههای اولیه مشارکت کنند. این اقدام که در جهت حفاظت از سرمایه تازهواردان به بازار سرمایه صورت گرفته، امکانی را برای سرمایهگذاران فراهم میکند که ضمن منتفع شدن از مزایای خرید صندوقهای سرمایهگذاری از ظرفیت محبوب عرضههای اولیه نیز بهرهبرداری کنند.

اما اتفاق مهم دیگر سال گذشته که در اسفندماه روی داد، پذیرهنویسی صندوق سرمایهگذاری خصوصی «اعتبار سرمایه نوآفرین» در روز ششم آخرین ماه سال به عنوان نخستین صندوق سرمایهگذاری خصوصی بازار سرمایه ایران آغاز شد تا به مدد راهاندازی این ابزار جدید مالی، پازل تامین مالی بنگاههای اقتصادی و چرخه عرضه اولیه سهام شرکتهای خارج از بورس بیش از گذشته تکمیل شود.

فرابورس نایبرئیس کمیته کاری فیاس باقی ماند

از دیگر اتفاقات مهمی که در فرابورس ایران روی داد، تداوم دوره نایبرئیسی فرابورس در مجمع سالانه فدراسیون بورسهای آسیایی و اروپایی بود که طی برگزاری بیستوهشتمین مجمع سالانه آن اتفاق افتاد. همچنین فرابورس ایران به عنوان یکی از اعضای فعال بورسهای آسیایی و اروپایی، شهریورماه امسال از هفتمین دوره آموزشی ویژه اعضای این فدراسیون تحت عنوان Onsite Training میزبانی کرد. هدف از این دوره، انتقال دانش میان بورسها و نهادهای مالی منطقه و آشنایی کارکنان بازار سرمایه با دستاوردهای نهادهای متناظر خود بود.

همه علیه کرونا

اما صرفنظر از هر آمار و ارقامی، در نخستین روزهای اسفندماه که به گسترش ویروس کرونا در سراسر جهان گره خورده بود، فرابورس ایران آستینهایش را بالا زد تا با ابزار تامین مالی جمعی در امر خیر تامین مالی مقابله با کرونا به کمک اهالی بازار سرمایه اقدامی انجام دهد. در همین راستا با فروش اوراق کرونا در دو نماد «کرونا1» و «کرونا2» تلاش شد گام بزرگی در راستای پشتیبانی از جامعه پزشکی و درمانی برای مقابله با این ویروس جهانشمول برداشته شود. طی این تامین مالی جمعی و تنها در دو روز کاری پایان اسفندماه در مجموع حدود 11 میلیون ورقه کرونا 1 و 2 به قیمت هر ورقه ده هزار ریال به فروش رفت که ارزش آن 113 میلیارد ریال بود. پذیرهنویسی این اوراق تا پایان فروردینماه ادامه خواهد داشت تا یک بار دیگر با پویش مردمی در بازار سرمایه، جان عزیز آدمی مقدم شمرده شود.