دولت دست در جیب بانک مرکزی نکند تورم مهار می‌شود/آمریکا گرفتار همان چیزی شد که برای ما پیش‌بینی کرد

عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی امروز (سهشنبه 13 خرداد 99)، در صحن علنی مجلس با بیان اینکه با تدبیر مقتدرانه مقام معظم رهبری انشاءالله بتوانیم بر مشکلاتی که دشمنان پیشروی ما قرار دادهاند، فائق شویم و روز به روز بر قدرت استقلال کشور اضافه شود.

وی اظهار داشت: کشور به خاطر تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی دولت آمریکا و متحدانش ظرف دو سال گذشته در ایران شرایط ویژهای را ایجاد کرده است.

رئیس کل بانک مرکزی افزود: کشور در سال 97، با شرایط خیلی سختی روبهرو شد و سال 98 یکی از سختترین دوران ما در طول دوران انقلاب بود چرا که تحریمهایی که به ما تحمیل شد، در طول دو سال گذشته بیسابقه و هوشمندانه بود.

* هدف آمریکا فروپاشی اقتصاد ایران بود

همتی به توضیح تحریم هوشمندانه دشمن پرداخت و تصریح کرد: دولت آمریکا از همه ابزارهای خود استفاده کرد تا ما را از درآمدهای بینالمللیمان محروم کند بنابر این تمام منافذ بانکی ما را قطع کردند و فعالیتهای صادراتی ما را مختل کردند و همه اینها در چارچوب هدفی بود که آنان نتوانستند به آن دست پیدا کنند.

وی با تأکید بر اینکه هدف آمریکا فروپاشی اقتصادی ایران بود، گفت: آنان میخواستند که ایران چهلمین سال پیروزی انقلابش را جشن نگیرد اما الان در موقعیتی قرار داریم که هم دارای دست برتر در منطقه و جهان هستیم و هم دولت آمریکا اکنون گرفتار آن چیزی که برای ما پیشبینی کرده بود، شده است.

رئیس کل بانک مرکزی میگوید: شاخصها و فعالیتهای اقتصادی کشور ایران جدا از روند سیاسی و فشارهای بینالمللی نیست خیلیها در خوشبینانهترین حالت سال 97، میگفتند ما با یک ابرتورمی روبهرو خواهیم شد، گرفتاریها و نرخهای بسیار نجومی برای ارز پیشبینی میکردند که خوشبختانه با تدبیرهای مقام معظم رهبری، ایستادگی مردم و تدابیر مسؤولان، دشمنان موفق نشدند که به هدفشان برسند.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه در مورد شاخصها باید به این نکته توجه شود که ما ممکن بود که چیزی باشیم که نشد و انشاءالله ما باید به چه چیزی برسیم،گفت: ما باید این دو موضوع را در ظرف خود ببینیم.

وی درباره رشد اقتصادی گفت: تحریم و تأثیری که تحریم بر اقتصاد ما داشت سبب شد که از سال 90 صادرات نفتی که 107 میلیارد دلار بود، در سال 98 صادرات نفتی ما به شدت کاهش پیدا کرد وکمتر از 20 درصد این رقمی که گفتم، شد

* کاهش درآمد نفتی هم تهدید بود هم فرصت

وی افزود: واردات ایران در سال 90، 78 میلیارد دلار بود اما در سال 98 واردات ما به 42 میلیارد رسید بنابر این، این مسأله تأثیر بسیار زیادی بر اقتصاد خواهد گذاشت که البته هم میتواند تهدید و هم فرصت باشد.

وی میگوید:کاهش صادرات نفتی و وارداتی ایران از این حیث تهدید محسوب میشود که در کشور شوک تورمی ایجاد کرده و از این حیث که ما میتوانیم به سمت تولید ملی رفتهایم و وابستگی خود را از درآمدهای ناشی از نفت کاهش میدهیم خود یک فرصت است. بنابر این برای همین بود که در اواخر سال 98 قبل از مواجهه با کروناویروس در آخرین آماری که بانک مرکزی در خصوص رشد اقتصادی ارائه داده نشان میدهد که در فصل سوم سال 98 همه شاخصهای رشد اقتصادی ما مثبت شد.

* زمینه جهش تولید فراهم است

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص این ادعا میگوید:کشاورزی بالای 7.8 درصد، صنعت 7 درصد، خدمات 1.2 درصد مثبت شدند و حتی رشد اقتصادی با نفتما نیز 1.2 درصد مثبت شد بنابر این زمینه فراهم شده بود تا ما جهش را آغاز کنیم و به استناد همین اطلاعات نیز بود که مقام معظم رهبری به درستی سال 99 را جهش تولید اعلام فرمودند و ما هم معتقد هستیم که با افتی که در این یکی الی دو ماه (به علت شیوع و گسترش ویروس کرونا)، و احیای آن به هدفمان ( جهش تولید) در سال 99 خواهیم رسید.

همتی با بیان اینکه از اسفند 98 به بعد به دلیل قطع شدن ما با همسایگان ورود ارز به کشور مختل شد، اظهار داشت: به خاطر مشکلاتی که در برگشت ارز داشتیم فشاری در بازار ارز ایجاد کرد که انشاءالله این مشکلات پیش آمده در حال رفع است و طی دو ماه و نیمی که از سال 99 گذشته ما حدود 4 میلیارد دلار در این شرایط سخت برای واردات کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه کارخانجات تأمین کنیم. این روند در حال احیا شدن و اما امیدواریم به تدریج با کمک صادرکنندگان غیرنفتی که اکنون تکیه عمده درآمدهای ارزی ما بر روی آنان است، تا به تدریج تکیه خود را بر روی درآمدهای نفت خام کاهش دهیم.

* واردات 43 میلیارد دلاری ما در سال قبل به معنای شکست سیاست آمریکا است

وی گفت: میانگین نرخ ارز بازار ما در سال 98 نزدیک به 12 و خردهای بود و میانگین نرخ ارز ما در سال 97 حدود 11 هزار تومان بود بین 12900 سال 98 و 11هزار تومان سال 97 با ادامه فشار حداکثری اما ما توانستیم سال گذشته 43 میلیارد دلار واردات داشته باشیم و این به معنای شکست سیاستهای آمریکا است.

رئیس کل بانک مرکزی با ذکر این نکته که درست است مردم ما دچار سختی شدهاند و طبقات جامعه به خاطر تورم آسیب دید،گفت: در این مبارزه یکطرفه تمام کشورهای دنیا به آمریکاییها کمک کردهاند و حتی کشورهایی که ادعای دوستی با ما دارند از کره گرفته تا عراق به خاطر فشار آمریکا به بانک مرکزیشان اجازه استفاده ما از منابع ارزیمان را نمیدهند.

* 4.5 میلیارد دلار در سال 98 فقط دارو برای کشور وارد شد

همتی میگوید: ما مشکل ارزی نداریم و ذخایر ارزی بانک مرکزی در حد کفایت و بسیار خوب است اما مشکل ما این است که اجازه دسترسی به ارزها را به ما نمیدهند و با مذاکره و فشار سعی داریم که از منابع ارزیمان استفاده کنیم کما اینکه سال گذشته توانستیم از بخشی از منابع ارزی استفاده کنیم به همین جهت ما در سال 98 هیچ مشکلی در تأمین کالاهای اساسی و دارو نداشتیم و 4.5 میلیارد دلار در سال 98 فقط دارو برای کشور وارد شد.

وی گفت: ما از لحاظ ارزی روند خوبی داریم و معتقدم بهتر خواهد شد بنابر این تدابیری به کار گرفتیم که بتوانیم کنترل کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه نرخ ارز برای ما کلیدی است، گفت: همه سیاستهای تجاری و غیره باید با سیاستهای ارزی هماهنگ باشند چرا که ارز اگر متلاطم شود همه سیستمهای اقتصادی را به هم میریزد.

* مجلس ما را در استفاده از منابع ارزی یاری کند

همتی از نمایندگان مجلس خواست: به دولت و بانک مرکزی در مسیرهایی که میتواند ما را در استفاده از منابع ارزی یاری دهد کمک کنند.

وی تورم را مهمترین وظیفه بانک مرکزی عنوان و تصریح کرد: بسیاری از دوستانی که در مجلس حضور دارند اقتصاددان و حتی برخیها سوابق اجرایی دارند و این مسائل را میدانند که ما راهی جز اصلاح رابطه بانک مرکزی با دولت نداریم؛ ما در طول 50 سال گذشته به طور میانگین تورم 20 درصدی را شاهد بودهایم یا نرخ رشد نقدینگی ما در 50 سال گذشته نیز متوسط 25 درصد بوده است. ما در یک دهه گذشته نرخ رشد 37 درصدی میانگین نقدینیگ را داشتهایم بنابر این علت کجاست؟ چرا رشد نقدینگی در کشور ما تا این حد زیاد است.

رئیس کل بانک مرکزی معتقد است:علت افزایش نقدینگی در کشور به رابطه بانک مرکزی با دولت و سیستم بانکی برمیگردد.

* رابطه دخل و خرج دولت با بانک مرکزی اصلاح شود

وی در همین رابطه تأکید دارد: باید رابطه دخل و خرج دولت با بانک مرکزی و ناترازی بانکها اصلاح شود.

* اگر دولت دست در جیب بانک مرکزی نکند بر تورم فائق می آییم

همتی در همین زمینه به اشاره حسن روحانی مبنی بر اینکه بنا نداریم دست در جیب بانک مرکزی کنیم پرداخت و تأکید کرد: اگر دولت به این نتیجه برسد که در جیب بانک مرکزی دست نکند و اگر بتوانیم ناترازی بانکها را اصلاح کنیم میتوانیم بر نقدینگی و تورم فائق آییم. بنابر این برنامه بانک مرکزی نیز همین است.

رئیس کل بانک مرکزی افزود: یکی از ویژگیهای سیاستگذاری جدید پول بانک مرکزی این بوده است که در طول سالهای گذشته ما از ابزار عملیاتی بازار باز استفاده نمیکردیم بنابر این اکنون سه دهه است که بانکهای مرکزی کشورهای مختلف از هدفگذاری تورمی استفاده میکنند. اگر بانک مرکزی بخواهد بنشیند و تورم اتفاق بیفتد که کاری ندارد اما ما به این نتیجه رسیدیم که باید تورم را هدفگذاری کنیم و به سمت کاهش تدریجی آن حرکت کنیم.

* آغاز عملیات بازار باز در بانک مرکزی

وی ادامه داد: بودجه سال 99 آغاز عملیات بازار باز را به بانک مرکزی داده است و البته ما قبلا از شورای هماهنگی اقتصادی و مقام معظم رهبری تأیید عملیات بازار باز را گرفته بودیم بنابر این کسری بودجه دولت نباید منجر به رشد پایه پولی کشور شود و ا ین تصمیمی است که دولت و بانک مرکزی گرفتهاند و ما این را آغاز کردهایم و اولین مرحله آن دو الی سه روز پیش با حراج اوراق خزانه شروع شد و به نظر من در شرایطی که دولت مشکل نقدینگی دارد بهترین روش است.

همتی گفت: نمایندگان مجلس و دولت باید هزینهها را کنترل کنند نباید در کشور هزینهها افزایش پیدا کند و نتوانیم درآمد را در مقابل آن تأمین کنیم بنابر این در کنار کنترل هزینه باید کنترل استقراض از بانک مرکزی به طور جدی دنبال شود.

* پیش بینی ما از تورم همان 24 درصد است

وی در ادامه با بیان اینکهدر کنار کنترل هزینه باید کنترل استقراض از بانک مرکزی را به طور جدی بگیریم گفت: ما امسال مصمم هستیم که عملیات بازار باز را با جدیت اجرا کنیم و بر اساس پیشبینی متغیرهای تأثیرگذار در تورم پیشبینی ما این است در صورت ادامه روند شرایط تورم در حد 24 درصد خواهد بود. صحبتهایی که در خصوص تورمهای بالا صورت میگیرد انتظارات تورمی در کشور ایجاد میکند و یک عده سودجو به دنبال افزایش قیمت کالاها هستند. بنابراین پیشبینی ما تورم در حد همان 24 درصد است البته هدفگذاری ما این است که این حد را نیز کاهش دهیم و تلاش میکنیم در میانمدت نرخ تورمی را از 22 درصد هم پایینتر بیاوریم.

* 80 درصد نقدینگی ما شبه پول است

رئیس کل بانک مرکزی یکی از دلایل تورم و نقدینگی در کشور مسأله شبهپول عنوان و تصریح کرد: 80 درصد از نقدینگی ما مربوط به شبه پول است و این موضوع از طریق سود بانکی بالا امکانپذیر است سود بانکی بالا نیز از طریق ناطرازی بانکها و ناطرازی بانکها از ضعف نظارت بانک مرکزی و تسهیلات تکمیلی که به بانکها تحمیل میشود ممکن خواهد بود یعنی در واقع وقتی ما تسهیلاتی را تحمیل میکنیم و دولت مجبور میشود از سیستم بانکی استقراض کند و سیستم بانکی از بانک مرکزی استقراض کند، و در صورت کمبود با نرخهای بالاتر به سراغ بازار برود این مسأله قابل دوام نخواهد بود و سبب میشود که نقدینگی با سرعت رشد بالایی در کشور اتفاق بیفتد.

وی گفت:یکی از مهمترین کارهایی که ما در طول سال گذشته و امسال صورت دادیم رسیدگی به بانکهای ناهمتراز بوده است. اولاً بانکهای وابسته به نیروهای مسلح را ظرف دو سال گذشته با یک کار بسیار پیچیده شروع به ادغام کردیم که خوشبختانه دو بانک در بانک سپه ادغام شد و بقیه بانکها نیز در ظرف ماه جاری و ماه آینده ادغام خواهد شد.

همتی گفت: برخی از مؤسسات ناتراز وجود داشت که با مجوزی که قانونی از شورای عالی هماهنگی اقتصادی گرفتیم اینها را تحت سرپرستی قرار دادیم و بعضی از بانکهای بزرگی که مشکل ایجاد میکردند و نرخ بهره و سود را در بازار به هم میزدند مدیریت آنان را از سهامداران جدا کردیم و افراد مورد تأیید را قرار دادیم تا بتوانند طراز آنها را درست کنند.

رئیس کل بانک مرکزی گفت:این اقدامات باعث شد که بدون اینکه بانک مرکزی در بازار دخالتی داشته باشد اکنون نرخ سود به سمت کاهنده حرکت کند بنابر این مطمئن باشید که رشد شبه پول در آینده کمتر خواهد بود و به همین سبب رشد نقدینگی نیز کاهش خواهد یافت. بنابر این تراز بانکها را به تدریج بهتر خواهیم کرد.

* مدیریت سه بانک ناتراز باقی مانده را بانک مرکزی در دست گرفته است

وی با بیان اینکه اضافه برداشت بانکها یکی از دلایلی بود که سبب رشد پایه پولی کشور میشد، تصریح کرد: از سال گذشته (98 ) تا الان (99) تقریبا اضافه برداشت نصف شده است و مبلغ باقیمانده مربوط به دو الی سه بانک ناتراز است که آنها را نیز تحت مدیریت گرفتهایم بنابراین بدهی بانکها به بانک مرکزی نزدیک به 40 درصد کاهش پیدا کرده است و تمام هدف ما این است که بانکها را از فشار رشد نقدینگی خلاص کنیم و بتوانیم نقدینگی را در کشور به کنترل درآوریم.

همتی در خصوص کنترل بازار ارز اظهار داشت: اکنون در حال اجرای مدیریت جدید علمی در بازار ارز هستیم و این مسائل که مطرح میشود گله از رؤسای اجرای سابق نیست اما کلاً سیستم اجرای ما اینگونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم بنابراین 280 میلیارد دلار در ظرف 15 سال گذشته به عبارتی به طور میانگین سالی 18 میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کردهایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم.بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به صورت سرمایه از کشور خارج شده است. این همه امکاناتی که در خارج از کشور خریداری شده به خاطر همین ارزها بوده است، یعنی ارزهای ارزان و رانت.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: ما وقتی جلوی این موضوع (تزریق ارز به بازار)، را گرفتیم خیلیها گفتند ما نمیتوانیم اقساطمان را در کانادا و جاهای دیگر پرداخت کنیم چرا که با سود بالای 25 درصدی با ارز 4200 و 3500 تومان در سالهای قبل با 1500 یا هزار تومان میگرفتیم و اقساط خانههای خریداری شده پرداخت میکردند. بنابر این ما به کسانی که در خارج از کشور خانه میخریدند عملاً سوبسید میدادیم بنابر این از سال 97، در حاشیه بازار مداخله و روش را عوض کردیم.

* در دو سال گذشته یک دلار هم ارز به بازار تزریق نکردیم

وی گفت:بانک مرکزی در طول دو سال گذشته نه تنها یک دلار به بازار ارز تزریق نکرده بلکه یک میلیارد دلار هم ارز از بازار خریدهایم.

همتی تأکید کرد: ما سیاستهای ارزی را اصلاح کردهایم و به سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفتهایم سیاستهای اعتباری را در جهت تأمین تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کردهایم تا به تولید مستقیم برسد و در سیاستهای نظارتی کنترل بر بانکها و کاهش ناطرازی آنها را هدف قرار دادیم و انشاءالله سیاستهای احتمالی را ترمیم میبخشیم و در سیستمهای فناوری کنترلهای بسیار جدی را بر روی تراکنشها گذاشتهایم و با پولشویی به طور جدی مبارزه میکنیم.

وی تأکید کرد: اکنون هیچکس نمیتواند مبلغهای بزرگ را بدون اطلاع سیستم بانکی و بانک مرکزی جابهجا کند و یکی از دلایل توفیق ما در کنترل ارز همین کنترل ریال بود و اقدامات خوبی در این زمینه صورت دادهایم.

همتی گفت: در سیاستهای پولی قطعا به سمت ثبات اقتصادی و مهار تورم حرکت خواهیم کرد.