یارانه نقدی از تیر ماه کم می‌شود / طرح احتمالی دولت برای حذف یارانه ۳ دهک چیست؟

شنیدهها حاکی از این است که در ماههای آینده موضوع حذف یارانه سه دهک مطرح خواهد شد.

این طرح در بودجه سال ۹۸ تصویب شد که در تیر ماه سال قبل هیات وزیران آییننامه اجرایی آن را تصویب کردند و مسئولیت شناسایی این سه دهک به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واگذار شد.

براساس گفته مهدی قمصریان، روابط عمومی سازمان برنامه و بودجه کشور، تا مهر ماه سال ۹۸ کمتر از یک میلیون نفر از جمعیت یارانهبگیران حذف شدهاند.

پس از این که در آبان ماه بنزین گران و دولت موظف به پرداخت یارانه معیشتی نیز شد، فرایند حذف یارانهبگیران متوقف شد.

بنابراین مصوبه حذف سه دهک از یارانهبگیران با حذف حدود یک میلیون نفر در سال قبل مختومه ماند و این مصوبه در قانون بودجه سال ۹۹ تکرار شد.

مژگان خانلو، سخنگو ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه در این خصوص در آذر ماه سال گذشته گفت: ۷۸ میلیون نفر یارانه نقدی دریافت میکنند، که به نظر میرسد طبق لایحه بودجه برآورد میشود اگر شناساییها صورت گیرد احتمالا یارانه ۲۰ میلیون نفر آن در سال آینده حذف شود، که از این طریق در حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع صرفهجویی میشود.

اگر دولت از فروردین ماه امسال اقدام به حذف این سه دهک میکرد باید ماهانه به طور میانگین یارانه حدود یک میلیون و ۶۶۶ هزار نفر حذف میشد اما به نظر میرسد از آنجایی که از اسفند گذشته کرونا بسیاری از مشاغل را برای چند ماه به تعطیلی کشانده است، این تبصره اجرایی نشد.

چه لزومی دارد سه دهک از دریافت یارانه حذف شوند؟

دولت دو سال است که با کسری بودجه شدید مواجه شده است، براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس در آذر ماه سال ۹۸ میزان کسری بودجه دولت در سال جاری معادل ۸۶ هزار میلیارد تومانی است.

این پیشبینی در حالی انجام شده که هنوز کرونا وارد ایران نشده و تاثیرات آن روی اقتصاد مشخص نشده بود، در این خصوص فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی در فروردین ماه امسال برآورد کرد که تولید ناخالص داخلی کشور تا ۱۵ درصد از کرونا متاثر شود.

همچنین پیشبینی دولت در بودجه ۹۹ از درآمدهای نفتی در سال جاری حدود ۷۸ هزار میلیارد تومان است.

در این خصوص در میانه آذر ماه سال ۹۸، رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: برای سال آینده رشد درآمد نفت منفی ۶۸ درصد بوده و قرار است یک میلیون بشکه در روز با نرخ ۵۰ دلار برای هر بشکه صادرات کنیم که در سال ۹۸ این رقم یک و نیم میلیون بشکه بوده است.

در حالی دولت قیمت هر بشکه نفت را برای سال جاری ۵۰ دلار پیشبینی کرده است که در ابتدای سال نفت با نوسانات کاهشی مواجه شد و در حال حاضر قیمت هر بشکه نفت برنت نزدیک به ۴۰ دلار است.

از سوی دیگر چند روز قبل مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی کشور را در سال ۹۸ اعلام کرد که براساس آن نرخ رشد با نفت منفی هفت درصد بوده است.

بنابراین کشور با حداقل ۸۶ هزار میلیارد تومان کسری بودجه، هزینههای تحمیل شده در اثر شیوع ویروس کرونا، نرخ رشد با نفت منفی هفت درصد در سال ۹۸ و درآمدهای نفتی پایین، به دنبال این است که کسری بودجه و درآمد خود را از راههای دیگر مثل مالیات، حذف یارانهها و… جبران کند.

بنابراین به نظر میرسد دولت به لحاظ تنگناهایی که دارد، حذف این سه دهک را به به دولت بعد موکول نکند.

طرح دولت برای حذف یارانهبگیران چیست؟

یکی از سیاستهای حمایتی دولت در دوره شیوع ویروس کرونا، پرداخت وام یک میلیون تومانی به ۲۴ میلیون خانوار یارانهبگیر بود که پرونده این واریزی در روز ۲۲ خرداد ماه بسته شد.

میرزایی، سخنگو ستاد تسهیلات کرونا اعلام کرد که در مجموع به ۲۱ میلیون و ۵۱ هزار و ۳۹۳ خانوار، معادل ۸۷ درصد از خانوارهای یارانهبگیر تسهیلات یک میلیون تومانی پرداخت شده است.

اقساط این وام ۳۵ هزار و ۱۵۰ تومان است و از ماه آینده(تیر ماه) به مدت ۳۰ ماه (دو سال و نیم) از یارانه خانوار کسر خواهد شد.

بنابراین تعداد یارانهبگیران ۷۸ میلیون نفر معادل ۲۴ میلیون خانوار است که ۲۱ میلیون خانوار آن وام یک میلیون تومانی را دریافت کردهاند.

با حذف ۲۰ میلیون از ۷۸ میلیون نفر یارانهبگیر، یعنی بیش از ۲۵ درصد یارانهبگیران از دریافت آن منع میشوند؛ ۲۵ درصد کل خانوارهای یارانهبگیر معادل شش میلیون خانوار است.

بنابراین در صورت اجرای تبصره ۱۴ مبنی بر حذف سه دهک از یارانهبگیران، معادل شش میلیون خانوار از لیست یارانهبگیران حذف میشوند.

از آنجایی که احتمالا تعداد زیادی از این شش میلیون خانوار وام یک میلیون تومانی را دریافت کردهاند و قرار است اقساط آن از تیر ماه از یارانه آنها کسر شود، اگر این خانوارها از دریافت یارانه منع شوند دیگر یارانهای ندارند که اقساط وام را از طریق آن پرداخت کنند، با وجود این آیا اقساط وام از آنها گرفته خواهد شد؟

این احتمال وجود دارد که دولت با حذف یارانه این خانوارها، آنها را از پرداخت اقساط وام یک میلیون تومانی معاف کند که در واقع دولت با این کار به نوعی اعتراضات از حذف یارانه را کمتر میکند.

حذف یارانه در دوره بیکاری و شیوع کرونا

از سوی دیگر وضعیت معیشت خانوارها رضایتبخش نیست، آخرین اطلاعات درباره نرخ بیکاری که توسط مرکز آمار ایران منتشر شده نشان میدهد که نرخ بیکاری در سال ۹۸ معادل ۱۰٫۷ درصد است.

برای محاسبه این نرخ بیکاری نیز تاثیرات کرونا بر مشاغل در نظر گرفته نشده است.

نتایج بررسیهای مطالعه مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد درنتیجه شیوع ویروس کرونا بین دو میلیون ۸۷۰ تا شش میلیون و ۴۳۱ هزار نفر از شاغلان فعلی، متأثر از شیوع ویروس شغل خود را از دست خواهند داد.

موسسه مطالعات بازرگانی وابسته به وزارت صنعت نیز کاهش اشتغال موقتی در حدود سه میلیون نفر در اصناف را پیشبینی کرده است.

همچنین عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز اعلام کرد: شش میلیون شاغل و دو میلیون بنگاه تحتتاثیر شیوع ویروس کرونا آسیبدیدهاند که از این تعداد ۴۷ درصد بیمه نشده بودند. براساس اینکه حدود ۲۴ میلیون شاغل در کشور داریم، در واقع یک چهارم آنها بهدلیل شیوع این بیماری دچار مشکل شدهاند.

از سوی دیگر مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره میزان بیکاری ثبت شده برای دریافت بیمه بیکاری طی چند ماه اخیر گفته است: تعداد افرادی که تا به امروز(۱۹ خرداد ماه سال ۹۸) در سامانه درخواست بیمه بیکاری وارد و ثبت نام کردهاند، ۸۴۰ هزار و ۹۴۴ نفر است که از این تعداد ۷۰۳ هزار و ۴۳۰ نفر مشمول دریافت بیمه بیکاری شدهاند.

در نتیجه و تاثیر شیوع ویروس کرونا بر مشاغل، در کمترین حد حدود سه میلیون نفر بیکار میشوند.

بنابراین از یک سو دولت با کسری بودجه و کاهش درآمدها مواجه است که دولت را در حذف یارانهبگیران مجاب میکند، اما از سوی دیگر به لحاظ وضعیت اقتصادی که حتی پیش از شیوع ویروس کرونا نیز معیشت را برای خانوارها سخت کرده بود و با کرونا این سختی بیشتر هم شده است، در نتیجه حذف یارانهبگیران ممکن است گروههایی را از جمعیت کشور تحت تاثیر قرار دهد و موجب اعتراض بسیاری از خانوراها شود.