مهمترین چالش پرورش میگو در کشور

عقیل دشتیان نسب با اشاره به مهمترین چالشهای پیش رو تکثیر و پرورش میگو عنوان کرد: بروز بیماریها بدون شک مهمترین چالشی است که در حال حاضر صنعت میگو در سطح جهانی با آن روبرو است. تاریخچه شیوع و آسیبهای ناشی از بروز بیماریها در صنعت میگو بر هیچکس پوشیده نیست و همچنان این صنعت از طریق بروز بیماریهای ویروسی قبلی مثل بیماری لکه سفید میگو و بیماریهای نوظهور غیر ویروسی از جمله EMS و EHP متحمل آسیب و ضرر اقتصادی میشود.

وی ادامه داد: از دید مدیریتی، همواره پیشگیری از بیماریها بهتر از تلاش برای مبارزه و درمان آنها بعد از وقوع است و این میسر نیست مگر از طریق اجرای تحقیقات کاربردی، مولفههای بهداشتی و الزامات ایمنی زیستی.

این مسئول تصریح کرد: پژوهشکده میگو در خصوص بهداشت و بیماریهای میگو تاکنون پروژههای متعددی اجرا نموده که هرکدام در مواقع مورد نظر مفید و مثمر ثمر بودهاند، هم اکنون نیز دو پروژه مهم در این خصوص در دست اجرا دارد که یکی تولید کیت بومی تشخیص بیماری لکه سفید میگو است که تولید تجاری این کیت صنعت میگو را از وابستگی به واردات پرهزینه و دشوار کیت تشخیصی وارداتی مشابه بینیاز خواهد کرد و امکانات تشخیصی ارزان و آسان در دسترس همگان قرار خواهد داد. از دیگر پروژههای مهم در این خصوص تولید مولدین عاری از بیماری خواهد بود که همچون سالهای گذشته بخشی از نیاز کشور به مولدین عاری از بیماری را رفع خواهد کرد، طرح تولید مولدین عاری از بیماری در اوایل دهه نود شمسی آغاز و دانش فنی آن به دست آمد، چند سالی است که دانش فنی آن توسط پژوهشکده به بخش اجرا واگذار شده است، هرچند که چند شرکت خصوصی مجوز اجرای طرح مذکور داشتهاند اما هنوز بخش خصوصی تولید مناسبی در این زمینه نداشته است، لذا در سال جاری پژوهشکده برای کمک به بخش خصوصی در حد ظرفیت خود بخشی از مولدین مورد نیاز صنعت را تامین خواهد کرد.

رئیس پژوهشکده میگو عنوان کرد: اما در کنار تولید میگوی عاری از بیماری (SPF)، توجه به بومی سازی و اصلاح نژاد میگو بسیار حائز اهمیت است. با توجه به توسعه برنامه جهانی پرورش میگو هر بازاری با سیستم های مختلفی کار میکند و با چالش های مختلفی روبرو است، لذا باید محصولی تولید شود که بتواند نیازهای بازار را برآورده سازد. از این رو هدف اصلی تولیدکنندگان میگو در همه مناطق دستیابی به محصولی است که از سرعت رشد بالایی برخوردار باشد. با این وجود در سالهای اخیر، پس از شیوع بیماری های مختلف در صنعت پرورش میگو محققین در صدد تولید میگوهایی با درصد بازماندگی بالا بودهاند. امروزه بسیاری از مراکز تجاری تولید مولد با ایجاد لاینهای مختلف برای صفاتی از قبیل سریع الرشد بودن، مقاوم نسبت شرایط مختلف محیطی، مقاوم نسبت به بیماریهای مختلف توانستهاند میگوهایی تولید کنند که با تمامی شرایط آب و هوایی جهان سازگار باشد.

دشتیان نسب اضافه کرد: در این خصوص هم پژوهشکده میگو چند سالی است که گامهایی برداشته ولی به دلیل کمبود ظرفیت مناسب و اعتبارات مورد نیاز هنوز نتایج مد نظر کسب نشده است و برای ملموس شدن نتایج و بهرهمندی پرورش دهندگان از نتایج بسیار جذاب اصلاح نژاد همکاری همه دست اندرکاران شامل بخش دولتی و خصوصی نیاز است.

وی اظهار کرد: ظرف دهههای اخیر، همگام با پیشرفتهای علمی و فن آوری مرتبط با آبزی پروری موجب تنوع سیستم ها و روش های تولید گردیده و این صنعت را تا حد زیادی دگرگون ساخته است. از جمله ملزوماتی که پایه گذار به کارگیری این تنوع سیستمی شده، محدودیت در منابع آبی، محدودیت اراضی مناسب، چالشهای زیست محیطی، بروز بیماریها، مشکلات اقتصادی و... بوده است.

به گفته رئیس پژوهشکده میگو این رویکرد در زمینه پرورش میگوی کشور در مقایسه با سایر کشورهای پیشرو، چندان چشمگیر نبوده و نیازمند برنامهریزی مدون دولتی و اتحادیههای پرورش میگو است، از طریق پژوهشکده آموزشهای ترویجی متعددی تاکنون انجام شده و تعدادی از پرورشدهندگان پیشرو نیز با رعایت دستورالعملهای مد نظر توانستهاند پیشرفتهای بسیار خوبی داشته باشند و تولید خود را به بیش از دو برابر ارتقادهند که میتوانند الگوی خوبی برای سایر بهرهبرداران باشند.

وی می افزاید: این موارد شامل استفاده از سازه ها و روشهایی همچون استخر(حوضچه) نوزادگاهی، استفاده از حوضچههای ذخیره (رزروار)، توالت میگو، خروجی مرکزی، لاینر، غذادهی اتوماتیک و... قادر خواهد بود علاوه بر افزایش بهرهوری (به عنوان مثال پرورش بیش از یک دوره در سال)، سلامت و امنیت تولید را نیز تضمین نماید.

عقیل دشتیان نسب با اشاره به تکثیر میگو گفت: مهمترین چالش مراکز تکثیر میگو وابستگی به تکنسینهای بیگانه و تامین نهادههای تولید از خارج کشور است. اگرچه به دلیل تعهدات کوتاه مدت و کمتر صاحبان مراکز به کارکنان خارجی و سهولت تامین این کارکنان تاکنون مشکلی از این نظر به وجود نیامده، اما نفس این وابستگی بالقوه میتواند مشکلساز باشد که رفع آن در گرو ثبات نیروی انسانی شاغل در مراکز تکثیر و آموزش آنها است و از طرفی بایستی برای تامین نهادههای مورد نظر در داخل کشور کوشش شود.

وی افزود: یکی از مهمترین این نهادهها تامین غذای زنده برای مولدین و مراحل اولیه لاروی است، پژوهشکده هم اکنون طرح تولید کرم دریایی نرییس که سالانه دهها تن و با مشقات فراوان به کشور وارد میشود را در دستور کار دارد و امید است با همکاری بخش خصوصی در سالهای آینده وابسته به واردات این قلم جنس به کشور نباشیم، در زمینه تامین استوک اولیه جلبکهای تک سلوای دریایی سالهاست که پژوهشکده با حفظ و نگهداری و خالص سازی استوک اولیه ریز جلبکها مامنی برای تکثیر کنندگان میگو میباشد.

رئیس پژوهشکده میگو با اشاره به نقش تحقیقات در زمینه پویائی بخشهای اجرایی بر کسی پوشیده نیست. در این زمینه، لازم است در کشور ایران نیز این نقش جدی گرفته شده و هزینههای تحقیقات کاربردی و در پی آن، انتقال یافتهها در قالب کارگاههای آموزشی و برنامههای مختلف ترویجی توسط بخش دولتی تأمین گردیده و به این ترتیب حضور محققین و کارشناسان بخش های نظارتی برای احصاء مشکلات و ارائه راهکارها، پررنگتر گردد و ان شاءالله شاهد کارآفرینان نخبه دانش بنیان در حل برخی از مشکلات صنعت میگو باشیم.