رعایت نکردن «کف عرضه» عامل ایجاد انحصار در بازار

«کف عرضه محصولات در بورس کالا رعایت نمیشود» این عبارت گلایه عموم فعالان بازار مواد اولیه است.

یعنی هرچند تولیدکنندگان تعهد دادهاند بخشی از تولیدشان را در بورس عرضه کنند، اما از چند هفته قبل در برخی محصولات، عرضهها کاهش یافته و همین امر بر رشد قیمتها نیز اثر گذاشته است.

این در حالی است که براساس مصوبات ستاد تنظیم بازار نیز باید ۶۰ درصد تولیدات شرکتها در بورس کالا انجام شود و حتی روز گذشته نیز رییس جمهور بر لزوم تقویت بورس کالا و عرضه محصولات با قیمتهای منطقی در بورس کالا تاکید کرد، اما در این یک سوال بزرگ این روزهای بازار، چرایی عدم نظارت وزارت صمت بر میزان عرضهها در بورس است.

در همین زمینه امیرمسعود پرور اظهار کرد: تمایل به حفظ انحصار و سهم بازار، تمایل به صادرات و گاهی انگیزههای قیمتی باعث عدم رعایت کف عرضه در بورس شده است.

کارشناس بازار سرمایه گفت: طی سالیان گذشته، همواره شاهد گذاشتن سقف قیمتها در بورس بودیم که همواره تصمیم درستی نبوده، اما اینکه حجم عرضهها کم باشد نیز روندی منطقی نیست و با توجه به شرایط بازارها، باید کف عرضهها رعایت شود.

وی اضافه کرد: امسال در قیاس با سالهای پیشین، ضرورت رعایت کف عرضهها باید جدیتری دنبال شود. زمان پذیرش کالای یک شرکت، در هیات پذیرش بورس کالا مشخص میشد که چه مقدار از کالای مورد معامله باید به بورس عرضه شود. این مکانیسم، اما در گذشته خیلی جدی پیگیری نمیشد و معامله گران بر اساس اعداد موردنظر خود، حجم معاملات را تعیین میکردند. در ادامه به دلیل وسعت گرفتن محدودیتهای عرضه و عرضههای قطرهچکانی از طرف تولیدکنندگان، نظارت بر عرضه کالا بهصورت جدیتری در دستور کار قرار گرفت و الزاماتی برای کف عرضه در بورس تعیین شد که قیمتها به شکل مناسبتری کشف شود.

پرور توضیح داد: در حال حاضر با توجه به وضعیتی که وجود دارد اگرچه سقف قیمت برداشتهشده، اما با شرایطی که بازار دارد در بحث تأیید معاملات، سازمان تنظیم بازار ورود کرده و برخی قیمتها از کانال آنها تأیید و مدیریت میشود. او تصریح کرد: اصولاً، دستکاری کردن بازار و هدایت قیمتها به سمتوسوی خاص، پسندیده نیست و بالا بردن یا پایین بردن قیمتها تبعات خوبی در بورس ندارد.

کارشناس بازار سرمایه تأکید کرد: امسال برای کنترل قیمتها در هیات پذیرش بورس درصد محصولاتی که تولیدکنندگان باید به بورس عرضه کنند یعنی حداقل عرضه تولیدکنندگان بزرگ مشخصشده و تولیدکنندگان باید طبق دستورالعمل اعلامی بخشی از محصولات تولیدشدهشان را عرضه کنند که با تحقق این عرضهها، قیمتها نیز به تعادل نسبی میرسد.

پرور در پاسخ به این پرسش که آیا اختلاف قیمت بورس با بازار سنتی باعث شده تولیدکنندگان کف عرضه را رعایت نکنند؟ گفت: الزاماً در همه محصولات بحث قیمت مطرح نیست. یکی از انگیزههایی که سبب میشود افراد از عرضه بورسی خودداری کنند مسئله صادرات بوده و یکی دیگر از مسائل تأثیرگذار هم تمایل به داشتن انحصار در بازار است.

وی افزود: یکسری ترجیحات و تمایلات وجود دارد به خاطر بحث سنتی بودن بازار و بحث حفظ بازار هم برای تولیدکنندگان بسیار مهم است. در واقع نمیتوان گفت در همه محصولات انگیزه اختلاف قیمت و بازار سیاه سبب میشود که تمایل به ورود به بورس نداشته باشند بلکه در محصولات مختلف انگیزههای مختلفی وجود دارد. مثلاً در برخی محصولات پتروشیمی قیمتی که در بورس معامله میشود همانند بازار سنتی است، بنابراین، انگیزههای عدم رعایت کف عرضه در کالاهای مختلف متفاوت است.

کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در حال حاضر تولید و تقاضا به شکل محسوسی تحت تأثیر کرونا قرار گرفته است خاطرنشان کرد: عرضه برخی محصولات به دلیل شرایط موجود، کاسته شده، اما تقاضا به خصوص در محصولات فولادی در حال افزایش است که لزوم تنظیم عرضه و تقاضا به نظارت نهادهای متولی احساس میشود.