تغییرات یارانه‌ای در راه است

سالهاست که مبحث مهم جدایی نفت از بودجه در محافل کارشناسی و تخصصی مطرح میشود. یکی از این محافل دیدارهای رهبر انقلاب و تاکید ایشان به قطع وجودی درآمد نفتی از بودجه رسمی کشور است.

تحریم ها و افزایش تنش های جهانی بر سر تحریم های ناجوانمردانه علیه ایران، کشور را بر لزوم اجرایی شدن بودجه بدون نفت واداشته است. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در این بار توضیحاتی داده که در ادامه میخوانید.

رهبر انقلاب بارها درباره لزوم اصلاح نظام ساختار بودجه و بودجه تاکید کردند و اینکه قانون بودجه باید مطابق با جنگ اقتصادی باشد ارائه شود. اما نمایندگان مجلس نوپای یازدهم مدعی هستند که بودجه نوشته شده، هیچ شباهتی به بودجهای منطبق با جنگ اقتصادی ندارد. تفاوت بودجه امسال با لایحه بودجه ۱۴۰۰ چه خواهد بود؟

رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور درباره تفاوت بودجه امسال با لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: درباره اینکه بودجه ۱۳۹۹ پس از ماهها انتظار در مجلس به جای اینکه متناسب با فضای جنگ اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد؛ با چنین سرنوشتی روبرو شده است؛ باید افکار عمومی قضاوت کند. سازمان برنامه و بودجه، لایحه بودجه ۱۳۹۹ را بر اساس پیشبینی واقع بینانه جنگ اقتصادی به مجلس ارائه کرد. موضوعاتی که امروزه در خصوص کسری بودجه و .. مطرح میشود؛ نشاندهنده شفافسازی سازمان برنامه بودجه است که راسا این موضوع را مطرح کرد؛ اما متاسفانه بعضی از عزیزان بدون داشتن اطلاعات کافی در خصوص اعداد و ارقام واقعی، از کسری بودجه صحبت میکنند!

وی ادامه داد: اصلاح ساختار بودجه» پس از آنکه از سوی مقام معظم رهبری در سال ۹۷ مطالبه شد، از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور در وقت معین شده، تدوین و به رهبری و شورای عالی هماهنگی سه قوه ارائه شد. رهبری تصریح فرموده بودند که اصلاح ساختار باید در همان شورای عالی مورد تایید قرار بگیرد و قرار نبود به مجلس راه پیدا کند. حتما ایشان مصلحتی داشتند که که این موضوع در شورای عالی تایید شود. البته ما کوشیدیم از همه ظرفیتهای کشور برای تدوین آن استفاده کنیم.

نوبخت اظهار کرد: ما روی ۴ محور و ۱۰ بسته متمرکز شدیم؛ اینکه «چگونه درآمدهایمان پایدار شود»؛ «چگونه هزینهها بهینه شوند»؛ «چگونه در بودجههای سنواتی ثبات، عدالت اجتماعی و اقتصادی اعمال شود» و «چگونگی اصلاح روش بودجهریزی کنونی در دولت و مجلس». برنامه اصلاح ساختار بودجه را هم به مجلس و هم به همه اعضای آن شورا (روسای سه قوه) تقدیم کردیم و انتظارمان این بود که اجماعی در میان سران، منطبق با نظر مقام معظم رهبری ایجاد شود.

وی افزود: تا این لحظه با وجود آنکه برای بررسی برنامه اصلاح ساختار، زمان مشخصی تعیین شده بود؛ به جمع بندی بین سه قوه در شورای عالی، دست پیدا نکردهایم. البته ما مدعی نیستیم که آنچه ارائه دادیم؛ بهترین است، اما به هر دلیلی در شورای عالی تصویب نشد و ما همان برنامه را به مجلس جدید ارائه دادیم.
حرف زدن درباره «اصلاح ساختار بودجه» بسیار آسان است

رئیس سازمان برنامه و بودجه بیان کرد: چون مجلس، امکان قانونگذاری دارد و میتواند برنامه اصلاح ساختار را بررسی کنند. ما برای تمامی محورها و پروژههای تعیین شده در این برنامه، تفصیلا پاسخ داریم. البته حرف زدن درباره «اصلاح ساختار بودجه» بسیار آسان است، اما همینکه بخواهند این شیر را خالکوبی کنند میبینید که چه شیر بی یال و کوپالی میشود.

وی اظهار کرد: اصلاح ساختار بودجه یک عمل جراحی بزرگ است. ما سالیانه ۱۳۴ هزار میلیارد تومان یارانه میدهیم. این عدد چند برابر بودجه کشور است که در شرایط کنونی پرداخت میشود؟ اما آیا به همینگونه باید پرداخت شود؟ آیا شیوه اخذ مالیات ما صحیح است؟ چرا هم موعدیان و هم مجریان ناراضیاند… و هم از سوی دیگر مجریان مالیاتی معتقدند که درصد مالیات کشور ما نسبت به شاخص کشورهای توسعه یافته و صنعتی بسیار پایینتر است که نشان دهنده استفاده اندک از این ظرفیت است.
نظام یارانه و مالیات محتاج اصلاح

نوبخت افزود: این نشاندهنده ضرورت اصلاح است. به جای آنکه مالیات را عمدتا متوجه حقوق و مصرف کنیم آن را به سمت درآمد و سرمایهها بردیم؛ به عبارتی نظام مالیاتی را با نظام تامین اجتماعی گره زدیم و مشخص کردیم هر کسی در ماه و در سال چقدر میتواند درآمد داشته باشد و اگر بیشتر از آن درآمد دارد؛ باید مالیات بدهد و اگر درآمد کمتری دارد، باید یارانه بگیرد.

وی گفت: در خصوص بحث هزینهها در قوانین بودجه نیز، مراکز تحقیقاتی، فرهنگی و مذهبی مشابهی داریم و میتوانیم برخی از اینها را به جهت کار مشابه، در یک ردیف تجمیع کنیم. اما این کار آسانی نیست. امیدواریم مجلس برنامه اصلاح ساختار بودجه را مصوب کند تا آن را اجرا کنیم. البته اعمال کوچکترین تغییر، اعتراضات بسیاری را برخواهد انگیخت. اما لازم است که این جراحی در اقتصاد کشور صورت بگیرد.
۵۰ هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی داریم

رئیس سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: با اصلاح قیمت بنزین؛ منابع حاصل از افزایش نرخ بنزین را به عنوان یارانه به مردم برگرداندیم. اما در ماههای اخیر درآمدهای ناشی از افزایش قیمت بنزین، به جهت کاهش میزان مصرف بنزین در داخل و کاهش صادرات بنزین؛ کاهش یافته، اما دولت همچنان همان میزان یارانه را به مردم پرداخت میکند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر پنجاه هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی داریم؛ کدام بخش آن را اصلاح کنیم که داد کسی در نیاید؟ و خساراتی را به ما تحمیل نکند. دولت به لزوم اصلاح ساختار بودجه، معتقد است و منتظر نظر مجلس هستیم تا پس از تصویب آن از سوی نمایندههای با انگیزه مجلس؛ آن را اجرا کنیم.
اصلاح ساختار بودجه نتوانست در بودجه امسال کاملا اعمال شود

نوبخت بیان کرد: از آنجا که برنامه اصلاح ساختار، در مجلس یا از سوی شورای عالی سران سه قوه، تصویب نشده بود، بودجه سال ۹۹ در چارچوب آن تدوین نشده است. به عبارت دیگر اصلاح ساختار، نتوانست در بودجه کاملا اعمال شود حتی بندهایی که به آن مربوط بود را کلا حذف کردند!

وی افزود: در پاسخ به اینکه میگویید آیا بودجه سال ۹۹ متناسب با جنگ اقتصادی و واقعیت امروز کشور نوشته شده است یا نه؟؛ سوالی از شما میپرسم؛ آیا قانون بودجهای را در کشورمان سراغ دارید که از بودجه ۵۷۰ هزار میلیارد تومانی منابع عمومی، کمتر از ۴۸ هزار میلیارد تومان آن مربوط به درآمدهای نفتی باشد؟ یعنی کمتر از ۱۰ درصد کل بدجه متکی به درآمدهای نفتی باشد؟ ما چنین بودجهای را برای سال ۹۹ ارائه دادیم. اگر هم درباره کسری بودجه، سخن گفتیم؛ این ناشی از شفافسازی سازمان برنامه و بودجه بود که آن را مطرح کرد ولی افرادی، بدون اطلاع کافی از آن، به این موضوع میپردازند.

رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: درباره اینکه چطور با وجود قلت منابع مالی، با معضلاتی همچون تورم و گرانی روبرو شویم و حتی حقوق کارمندان و بازنشستگان را اضافه کنیم؛ باید بگویم که این کار را حتی بدون افزایش سقف بودجه، انجام دادیم. منابع عمومی بودجه ۹۸، تغییری نکرد ولی کوشیدیم ۵۰ درصد، حقوق کارکنان را در اسفند ماه اضافه کنیم و بدون افزایش سقف بودجه عمومی در سال ۹۹، ۱۵ درصد هم در فروردین ماه حقوق کارکنان دولت را اضافه کردیم. حقوق بازنشستگان را هم ۲۰ درصد اضافه کردیم و همسان سازی حقوق آنان با افراد شاغل هم رده خودشان را هم از اول مهرماه اجرا میکنیم.
افزایش حقوقها از کجا تامین میشود؟

وی اظهار کرد: ما از همین میزان بودجه عمومی مصوب در بودجه سال ۹۹، هزینه این افزایش حقوقها را تامین میکنیم. از ابتدای سال تا کنون، فقط ۸۵ درصد از بودجه جاریای که باید مصرف میشد؛ مصرف شده است. یعنی حتی با وجود افزایش حقوقها؛ ۱۵ درصد صرفهجویی داشتهایم. جالب است بدانید که میزان پرداختهای بند «و» که مربوط به حقوق است؛ به ۱۵۲ درصد رسیده است. یعنی ۵۲ درصد نسبت به حقوقهای سال گذشته کارکنان دولت و ۱۳۹ درصد نسبت به حقوق بازنشستگان در سال گذشته، اضافه کردهایم که از مهر ماه هم حقوق بازنشستگان بیشتر میشود.

نوبخت ادامه داد: چنانکه میدانید «بودجه جاری»، شامل دو بخش «پرسنلی» و «سایر» است. تا کنون فقط ۶۰ درصد از بودجه «سایر» در سال ۹۹ را پرداخت کردهایم. یعنی بودجه «پرسنلی» را افزایش دادهایم، اما در بخش بودجه «سایر»، ضمن افزایش بهرهوری، صرفهجویی هم کردهایم تا در شرایط جنگ اقتصادی و شیوع ویروس کرونا بتوانیم بودجه کشور را مدیریت کنیم. خوب است بدانید که ۸۵ درصد بودجه عمرانی کشور نیز از ابتدالی سال تا کنون، تخصیص یافته و مبلغی از بودجه عمرانی، در محل بودجههای جاری خرج نکردهایم.
۵۸ هزار میلیارد تومان اوراق فروختهایم

وی بیان کرد: کل اوراقی که ما فروختیم در حال حاضر ۵۸ هزار میلیارد تومان است در صورتی که درآمدهای ناشی از مالیات به بیش از ۷۲ هزار میلیارد تومان رسیده و اینطور نیست که تامین بودجه، همه از محل فروش اوراق باشد.

رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره نظام یارانهای، سال گذشته یک ردیف با توجه به تغییر نرخ بنزین، اضافه شد. اما بارها شنیدهایم که پرداخت این یارانهها عادلانه نبوده و همه نیازمندان، یارانه معیشتی دریافت نمیکنند. تلاش سازمان برنامه برای عدالت محور بودن یارانه نقدی به مردم با توجه به همکاری با وزارت کار چگونه است؟ آیا شما خودتان رضایتی از این نحوه پرداخت دارید؟ و آیا مردم را راضی میدانید؟ به نظر میرسد که علی رغم تلاشهای شما، رضایت عمومی از دریافت یارانهها وجود ندارد.
نظام یارانه اصلاح میشود

وی گفت: نحوه پرداخت یارانهها میتواند اصلاح و هدفمند شود. یارانه حمایت معیشتی ناشی از افزایش نرخ بنزین را به ۶۰ میلیون نفری که فکر میکردیم نیازمندتر هستند تا کنون دادهایم و امیدواریم که هدفمند پرداخت شود. قطعا ۲۰-۲۲ میلیون نفری که این یارانه را دریافت نمیکنند، قطعا گلایه دارند. اگر هم یارانه را به همه بدهیم که یعنی آن را هدفمند توزیع نکردهایم.

نوبخت افزود: در برنامه اصلاح ساختار بودجه هم موضوع اصلاح پرداخت یارانهها را گنجاندهایم. انشالله با تصویب این برنامه از سوی مجلس، حتی لایحه بودجه ۱۴۰۰ را هم بر مبنای همین اصلاح ساختار، ارائه میدهیم. به میزانی که برنامه اصلاح ساختار بودجه در مجلس، تصویب شود؛ آن را در لایحه بودجه سال بعد لحاظ خواهیم کرد و در جهت اصلاح اعداد و ارقام عمل میکنیم.