همکاری تجاری ایران و اوراسیا، موتور محرک اقتصاد غیرنفتی

با توجه به سیاست ایران برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، رویکرد افزایش صادرات غیر نفتی و یافتن بازارهای جدید منطقه ای در دستور کار قرار گرفته است.

در این راستا، از جمله، بازارهایی که در ماه های اخیر و به ویژه دوران شیوع کرونا مورد توجه قرار گرفته، بازار اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که در سال گذشته، تهران با آن، موافقتنامه همکاری امضا کرد.

ایران در سال ۱۳۹۵ پیشنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان کشورمان و این اتحادیه را به کمیسیون اقتصادی اتحادیه اوراسیا ارائه کرد، پیشنهادی که مورد استقبال اعضای این اتحادیه قرار گرفت و پس از ۲ سال مذاکرات متعدد و ارزیابی کمی و کیفی اقلام و میزان تعرفه ترجیحی آنها، بالاخره این موافقتنامه در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ در شهر آستانه قزاقستان به امضا رسید.

سرانجام در اوایل آبان ماه سال ۱۳۹۸ تجارت ۸۶۲ قلم کالا با تعرفه ترجیحی میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا آغاز شد.

به عبارت دیگر اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از همین ائتلافهای منطقهای است که با حضور روسیه، قزاقستان و بلاروس از سال ۲۰۱۴ میلادی به جای اتحادیه گمرکی اوراسیا تشکیل شد و سپس قرقیزستان و ارمنستان را نیز در خود جای داد.

اگرچه هماکنون تنها پنج کشور عضو این اتحادیه هستند، اما بیش از ۴۰ کشور و سازمان بینالمللی از جمله چین، اندونزی، کره جنوبی، هند، مصر، صربستان و حتی برخی کشورهای حوزه آمریکایی لاتین برای فعالیت در چارچوب این اتحادیه اعلام آمادگی کردهاند.

اکنون کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا ۲۰ میلیون کیلومتر مربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان را شامل میشود. جمهوری اسلامی ایران، ویتنام و سنگاپور با توافقنامههای موقت به آن متصل شدهاند و رایزنیها برای حضور صربستان، مصر، آرژانتین، اردن و تایلند نیز ادامه دارد.

به باور مقامات ایران عقد موافقتنامه میان ایران با اتحادیه اوراسیا، آزمونی برای بررسی آمادگی زیرساخت تجارت با جهان است و سبب می شود تا زیرساختهای مبادلات تجاری مورد ارزیابی قرار گیرد و برای رفع مشکلات آن برنامهریزی شود.

ایران با ارمنستان از طریق منطقه ارس دارای مرز خاکی بوده و با اتصال خطآهن جلفا- اصلاندوز، مسیر ریلی آن در امتداد شاهراه بینالمللی شمال- جنوب و شرق- غرب تکمیل میشود.

از سوی دیگر کشور ما با روسیه میتواند از طریق برقراری خطوط کشتیرانی و هواپیمایی ارتباط داشته باشد.

گفتنی است در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران تحت تحریمهای ظالمانه غرب قرار دارد و اروپا نیز نتوانسته به تعهداتش جامه عمل بپوشاند، همکاری همهجانبه با اوراسیا فرصتهای فراوانی را برای توسعه مبادلات منطقهای و افزایش صادرات غیرنفتی این کشور فراهم خواهد ساخت.

با عقد موافقتنامه میان ایران با اتحادیه اوراسیا تا کنون هر روز به میزان همکاریهای همهجانبه میان دو طرف افزوده شده است تا حدی که بیماری مرگبار کرونا که تا کنون اقتصاد اکثر قدرتهای بزرگ جهانی را فلج کرده، نتوانست از این مبادلات بکاهد که این مساله از پایداری تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و قابلیت توسعه روابط تجاری و اقتصادی با اتحادیه حکایت دارد.

بنابر اعلام سازمان توسعه تجارت حجم کل تجارت با اتحادیه اوراسیا از زمان آغاز همکاری با این اتحادیه (از ۵ آبان ۱۳۹۸) تا ۳۰ خرداد سال جاری به ۲ میلیارد و ۴۱۷ میلیون دلار رسیده که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۴ درصد رشد داشته که این میزان رشد علی رغم شیوع ویروس کرونا و کاهش حجم مبادلات در سطح بین المللی رخ داده است.

کل صادرات ایران به اوراسیا پس از اجرایی شدن موافقتنامه تا ۳۰ خرداد ۹۹ بالغ بر ۶۸۱ میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۷ درصد رشد داشته و کل واردات نیز بالغ بر یک میلیارد و ۷۳۶ میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل با رشد ۱۳ درصدی مواجه شده است.

گفتنی است مرزهای سه گانه آستارا در حاشیه دریای خزر و همسایگی جمهوری آذربایجان بدون تاثیر از تحریمها و بیماری کرونا، از سرحدات فعال و شبانهروزی ایران است، چنانکه طبق اعلام گمرک این شهرستان، افزایش ۲۳ درصدی صادرات کالاهای غیرنفتی در سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال خود دلیلی بر رونق و جهش تجارت برونمرزی و نقشآفرینی تولیدکنندگان و بازرگانان داخلی در بازارهای اوراسیاست.