شاخص بورس در یک سال اخیر چقدر رشد کرد؟

مهدی رضایی در زمینه دلایل رشد بازارسهام در ۶ ماهه نخست اضافه کرد: به نظر میرسد مواردی نظیر جاماندگی تاریخی نسبت به رشد ارزش سایر داراییها به ویژه ارز، چشمانداز افزایش بیشتر نرخ ارز و انتظارات تورمی شکل گرفته نزد آحاد اقتصادی، افزایش قابل ملاحظه سهامداران جدید و ایجاد جریان ورودی پرقدرت منابع جدید به بازار سهام، سهولت معامله در بازار سهام نسبت به سایر بازارهای دارایی و افزایش دشواری معامله در بازارهایی نظیر مسکن و خودرو پس از شیوع کرونا و همچنین صیانت دولت از بازار سهام، بخشی از علل رشد بازار در نیمه نخست ۹۹ بود.

رضایی افزود: همانگونه که از ابتدا نیز مشخص بود، رشد بازار سهام نتوانست برای همیشه تداوم یابد و بازار سرمایه پس از ثبت رکوردی بالاتر از ۲.۱ میلیون واحد در میانه تابستان، روند نزولی در پیش گرفت. این روند در دو ماه گذشته در بازار سهام وجود داشته و تاکنون کاهشی کمتر از ۳۰ درصد را در شاخص بورس تجربه کرد.

نوسان، جزء جداییناپذیر بازارهای مالی

وی نوسان را جزء جداییناپذیر بازارهای مالی مانند سهام دانست و افزود: ریزش از جنس حباب و یا از جنس تغییر شرایط بنیادین، به شکل تاریخی همواره در بازار سهام تجربه شده و آخرین مورد آن مربوط به ریزش ۳۲ درصدی شاخص کل در دیماه ۱۳۹۲ بود و بازگشت شاخص به نقطه اوج قبلی را پس از آن شاهد بودیم. البته در آن زمان، متغیرهای بنیادین به ویژه قیمت جهانی کالاهای پایه با کاهش چشمگیر همراه شده بود و همین موضوع از علل اصلی طولانی شدن دوره بازگشت بازار سهام بود.

سرمایهگذاری نهادی در سهام، همچنان گزینهای مناسب

رضایی توضیح داد: امروز در شرایط فعلی از منظر متغیرهای بنیادین بازار سرمایه شرایط به شکلی است که مجموع سود تقسیمی در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود ۴۸ درصد افزایش یافته و با توجه به تعویق برگزاری مجامع به دلیل محدودیتهای ناشی از کرونا و انتقال برخی مجامع به ماههای مهر و آبان، احتمالا در پایان سال این مبلغ نسبت به سال قبل رشدی بیش از این داشته باشد.

این کارشناس بازارسرمایه در زمینه دوره مالی پیشرو نیز گفت: اکنون با در نظر گرفتن برخی فرضیه ها برای قیمت جهانی کالاهای پایه، در یک برآورد اولیه میتوان انتظار داشت سودآوری بنگاههای بورسی به بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یابد، البته تغییرات نرخ دلار میتواند این برآورد را در هر دو جهت مثبت و منفی تعدیل سازد. براساس ارقام بالا به نظر میرسد سرمایهگذاری نهادی در سهام با سودآوری بالا میتواند در افقهای بیش از یکساله همچنان گزینه مناسبی تلقی شود.

کاهش قیمت سهام و جذابیت خرید

وی رشدهای اخیر قیمت ارز و همزمان افت قیمت در بازار سهام را دلیلی برای کاهش ارزش دلاری بازارسرمایه طی دو ماه گذشته بیان کرد و گفت: محاسبه شاخص ارزش دلاری بازار سهام نشان میدهد که این شاخص در شهریورماه به کمترین سطح در دوره پنج ماه گذشته رسیده است و همین موضوع، جذابیت محسوسی در قیمت سهام برای خرید ایجاد کرده است؛ البته باید توجه داشت که در دو ماه گذشته، مساله افزایش قیمت ارز بیش از کاهش قیمت سهام بر تغییرات ارزش دلاری بازار سرمایه موثر بوده است. در مجموع کاهش قیمت سهام بسیاری از سهمها را برای خریداران جذابتر کرده است.

رضایی اضافه کرد: با وجود این موارد، انجام اقدام هایی برای ثباتبخشی به بازار، بازگشت اطمینان به سهامداران، انجام وظایف حرفهای نهادهای مالی از جمله بازارگردانی و توسعه ابزارهای مشتقه، حمایتهایی است که میتواند در کوتاهمدت شرایط بازار را بهبود بخشد و در بلندمدت توسعه بازار را به دنبال داشته باشد.

حضور سه میلیون سهامدار فعال در بورس و پتانسیلهای پیش رو

این کارشناس بازارسرمایه تصریح کرد: اکنون با وجود آنکه قیمت دلاری برخی سهمها در سطوح بسیار جذاب و نزدیک به مقادیر ابتدای سال قرار دارد، تقاضایی برای آنها وجود ندارد. انجام اقدامهایی در سطح اقتصاد کلان جهت ایجاد اعتماد درونی برای سرمایهگذاران در خصوص تسهیل کسب و کار شرکتها و تداوم صادرات مناسب شرکتها ازجمله مهمترین موضوعهایی است که میتواند ثبات را در بازار و اطمینان را در سهامداران تقویت کند و مجددا نگاه بلندمدت نزد سهامداران را تقویت کند. فراموش نکنیم که در یک سال گذشته، بیش از سه میلیون سهامدار فعال وارد بازار سهام شدهاند و این موضوع پتانسیل بسیار خوبی برای رشد بلندمدت بازار ایجاد کرده است.

بازارگردانی و آثار آن بر بازارسرمایه

وی ضمن تاکید بر توجه به بازارگردانی گفت: انجام وظایف قانونی و حرفهای نهادهای مالی به ویژه مقوله بازارگردانی از دیگر مواردی است که باید در زمینه صیانت بازار سهام انجام شود. عملکرد بازارگردانی در نیمه نخست سال چه در زمان رشد بازار و چه در زمان ریزش بازار میتوانست قویتر باشد و اقدام های اخیر ارکان بازار سرمایه در زمینه فعالیت بازارگردانها در بازار سرمایه گام مهم و مفیدی برای حمایت از بازار و افزایش اعتماد سهامداران بود. در معاملات اوراق مشارکت و صکوک و به طور کل اوراق با درآمد ثابت بازارگردان حضور دارد، از این رو نقدشوندگی این اوراق در سطح مناسبی قرار دارد، اما در حوزه سهام این رکن کمتر مورد استفاده قرار گرفته بود.

رضایی افزود: با توجه به اینکه نقدشوندگی یکی از اصول مهم بازار کارا به حساب میآید اکنون بازارگردانی با هدف تنظیم عرضه و تقاضا، تحدید دامنۀ نوسان قیمت و افزایش نقدشوندگی ورقۀ بهادار یکی از الزامات ورود یک شرکت به بازار در برخی از بورسهای بین المللی است.

این کارشناس بازارسرمایه به فواید بازارگردانی اشاره کرد و توضیح داد: مواقعی که بازار کاهشی و منفی می شود، ایجاد صفهای فروش در نمادها و اقدام نکردن به موقع جهت کاهش فشار فروش سبب ایجاد ترس نزد سهامداران می شود و در صورت عدم مدیریت این جو روانی از طریق بازارگردانی به موقع، این صفها بزرگتر میشود. این شرایط میتواند بسیاری از سهامداران تازه وارد را به خروج از بازار ترغیب کند. بازارگردانی میتواند این وضعیت را مدیریت و اعتماد را در بازار تقویت کند. ذکر این نکته هم مهم است که بازارگردانی علاوه بر افزایش نقدشوندگی و افزایش کیفیت بازار سرمایه، برای بازارگردان فعالیتی سودآور نیز محسوب میشود.

صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردانی، تجربهای موفق

وی افزود: این فعالیت برای توسعه بازار سرمایه مناسب است و نیز برای توسعه نهادهای مالی. منبع اصلی درآمد بازارگردانها، اختلاف قیمتی بین سفارشهای خرید و فروش است. سایر منابع بازارگردانان شامل سود و افزایش قیمت اوراق بهاداری است که نگهداری می کنند. در بازار سرمایه، صندوق سرمایهگذاری اختصاصی بازارگردانی یکی از تجربههای موفق است که این روزها نقش با اهمیت آن بیش از پیش به چشم میآید و این نهادهای مالی باید توسعه یابند.

رضایی توجه بر نقش ابزارهای مشتقه جهت پوشش ریسک و تسهیل شرایط توسعه آنها در بازار سهام را منطقیترین و بهترین گزینه در اختیار سیاستگذاران بازار سرمایه عنوان کرد و افزود: هرچند که آثار مثبت ناشی از این ابزارها به دو دلیل ماهیت پیشگیرانه (و نه درمانی) و آشنایی نداشتن عامه سهامداران با آنها، احتمالا با کمی وقفه مشخص خواهد شد، اما باید توجه داشت که تجارب دنیا نشان میدهد که خود بازار میتواند از بازار حمایت کند و ابداع و توسعه ابزارهای مشتقه نیز بر همین اساس شکل گرفته است.

اوراق اختیار فروش تبعی از بهترین ابزارهای کنترل ریسک

رضایی اضافه کرد: اوراق اختیار فروش تبعی، از بهترین گزینههایی است که در بازار سهام کشور وجود دارد و میتواند با حداقل هزینه به شکل محسوسی ریسک سهامداران را کاهش دهد. ویژگی دوگانه این ابزار که می تواند امکان تامین مالی برای سهامداران عمده را فراهم آورد، اهمیت مضاعفی برای آن ایجاد کرده است و با توجه به انتشار مقادیر قابل ملاحظهای از این اوراق در هفته های اخیر میتوان خوشبین بود که با تداوم این روند در سالهای آتی، بازار سرمایه و نظام تامین مالی کشور تحول محسوسی را تجربه کند.

چند توصیه

وی برای توسعه این ابزار توصیه کرد: کاهش مراحل و فرآیندهای اداری و تولید محتوای آموزشی در مقیاس وسیع، از جمله اقدامهایی است که سیاستگذار باید برای توسعه این ابزار انجام دهد. در کنار این موضوع، تلاش جهت توسعه سایر ابزارهای مالی از جمله افزایش حضور غیرمستقیم مردم عادی در بازار سهام از طریق گزینههایی نظیر صندوقهای سرمایهگذاری نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

رضایی توضیح داد: هرگونه اقدام حمایتی از بازار سهام که بر خلاف مکانیزمهای بازار باشد، شاید در کوتاهمدت موفق به نظر برسد، اما در بلندمدت احتمال دارد با اتلاف منابع و تضعیف بازار سهام همراه خواهد شد. تجارب دنیا نشان میدهد حضور پررنگ نهادهای مالی و انجام اقدام های حرفه ای توسط آنها و توسعه ابزارهای مشتقه، بهترین گزینههایی است که علاوه بر صیانت از بازار میتواند توسعه بلندمدت آن را نیز به دنبال داشته باشد.