ضرورت شفاف‌سازی درباره اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی

رئیسکل بانک مرکزی اخیراً در نشست دورهای با مدیران عامل بانکها و مؤسسات اعتباری با تاکید بر ضرورت رعایت همه جانبه ضوابط مبارزه با پولشویی اعم از سقف مجاز تراکنشها و هویتسنجی مشتریان توسط بانکها، گفته بود: «در شرایط کنونی نظام پولی و ارزی کشور از طرف کسانی که تخلفهای تراکنشی دارند، مورد صدمه قرار گرفته است. رعایت ضوابط پولشویی امکان التهاب آفرینی در بازار ارز را نیز از سفتهبازان میگیرد.»

همتی ابراز امیدواری کرده بود: «با افزایش همکاری شبکه بانکی و نهادهای امنیتی و اطلاعاتی، تراکنشهای غیرمجاز بانکی شناسایی و از آنها جلوگیری شود.»

بررسی اظهارات اخیر رئیسکل بانک مرکزی نشان میدهد، بانکها با وضع مطلوب در حوزه رعایت ضوابط پولشویی و غربال تراکنشهای بانکی فاصله دارند و بانک مرکزی نسبت به بیتوجهی برخی بانکها نسبت به کیفیت گردشهای ریالی به عنوان یکی از ابزار شکلگیری تخلفات اقتصادی انتقاد جدی دارد.

یکی از بسترهای گردش ریال که در طول سالیان گذشته مورد استقبال فعالان اقتصادی قرار گرفته، دستگاههای کارتخوان است که مطابق قانون پایانههای فروشگاهی، بانک مرکزی با همکاری سازمان امور مالیاتی میبایست تا پایان آبانماه امسال نسبت به ساماندهی دستگاههای کارتخوان بانکی(POS) و درگاههای پرداخت الکترونیکی مبادرت میکرد.

کارتخوانهای خارج از کشور، عامل خروج ارز

همچنین بر اساس ارائه اطلاعات بانک مرکزی، بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه کارتخوان نیز در خارج از مرزهای کشور و یا در دستان اتباع بیگانه قرار دارد. کارشناسان ضمن هشدار نسبت به این مسئله، آن را ابزاری برای پولشویی و خروج ارز از کشور به ویژه در مقاطع جهش ارزی عنوان میکنند و اقدام بانک مرکزی در محدود کردن و تعیین سقف تراکنشهای کارتخوانهای سیار را عامل مهمی در کنترل بازار ارز در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ میدانند.

شناسه یکتا به درگاههای پذیرندگی اختصاص یافت

کاظم دهقان، مدیرعامل شرکت شاپرک (وابسته به بانک مرکزی) مدتی قبل با بیان اینکه شناسه یکتا برای درگاههای پذیرندگی پیش از این نیز وجود داشته است، گفت: ضروری است تناظر لازم میان شناسه یکتا و کد یکتای مودیان مالیاتی برقرار شود.

وی با بیان اینکه شناسه یکتا برای درگاههای پذیرندگی پیش از این نیز وجود داشته است، عنوان کرد: این بدین معناست که شرکت شاپرک همکاری و وظیفه خود را در عمل به ماده (۱۱) «قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان» انجام داده اما ضروری است تناظر لازم میان شناسه یکتا و کد یکتای مودیان مالیاتی برقرار شود و در حال حاضر در انتظار برقراریWeb- service از سمت سازمان امور مالیاتی هستیم.

وی درباره اقدامات شرکت شاپرک مرتبط با ماده (۱۱) «قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان» گفت: در حال حاضر شناسه یکتا برای هر درگاه پذیرندگی وجود دارد. براین اساس و با تفاهم به عمل آمده با سازمان امور مالیاتی، مقرر شده است تناظر لازم میان شناسه یکتا و کد سامانه مودیان مالیاتی برقرار شود. لذا شرکت شاپرک همکاری خود را در این زمینه انجام داده است. سازمان امور مالیاتی نیز همکاری لازم را در این زمینه با ما دارد و امیدواریم این مسأله طبق قاعده و زمانبندی انجام شود.

وی با بیان اینکه شناسه یکتا پیش از این نیز وجود داشته است، عنوان کرد: شناسه یکتا وجود دارد اما ضروری است با آنچه در سامانه مودیان امور مالیاتی وجود دارد تناظر ایجاد شود، که در انتظار برقراریWeb- service از سمت سازمان امور مالیاتی و ایجاد تناظر با سرویسی که از سوی این سازمان ایجاد میشود، هستیم.

به گفته این مقام مسئول، ماده (۱۱) «قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان» به منظور ساماندهی مالیاتی شبکه پرداخت طراحی شده است.

مدیرعامل «شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت» (شاپرک) ضمن تأکید بر اینکه ساماندهی ابزارهای پذیرش، دستگاههای کارتخوان و درگاههای الکترونیکی همواره مدنظر این نهاد بوده است، تصریح کرد: به عنوان یک وظیفه «شرکت شاپرک» همواره این موضوع را مدنظر خود قرار داده است. طبیعتاً در این حوزه هر روز در تلاشیم موارد جدیدی را برای ساماندهی اضافه میکنیم. براین اساس و در راستای قانون مبارزه با پولشویی و عمل به تکالیف ماده (۱۱) «قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان»، شماره شبا حساب دارنده ابزار پذیرش کنترل و بررسی میشود که خوشبختانه با اقدامات انجام شده در این زمینه، تنها کمتر از سه درصد عدم تطابق وجود دارد که آن هم در دست اقدام و رفع مغایرت است.

دهقان یادآور شد: ابتدا مغایرت میان شماره شبای حساب پذیرنده با صاحب درگاه کنترل میشود و پس از آن با سرویسی که با سازمان امور مالیاتی برقرار میشود، این حساب در سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی بهروزرسانی میشود و به عنوان حساب بانکی مرتبط با فعالیت شغلی پذیرنده محسوب میشود.

وی درخصوص نحوه احراز هویت پذیرنده و کسب وکار عنوان کرد: برای این امر، اطلاعات دقیقی از پذیرنده و شرکت psp دریافت میشود و برای احراز هویت دقیق، موقعیت مکانی و هویت افراد از سازمان ثبت احوال و اداره پست، استعلام میشود.

اجرای قانون معطل چیست؟

علیرغم اقدامات انجام شده اما همچنان ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار کارتخوان بی هویت همچنان فعال است.

در همین رابطه، عبدالرضا ارسطو، کارشناس مرکز پژوهشهای مجلس کارتخوانهای فاقد پرونده مالیاتی و کد اقتصادی را ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه اعلام و عدم احراز هویت این درگاهها را عامل فرار مالیاتی، پولشویی و حتی نوسانات در بازارهای مختلف از جمله نرخ ارز و سکه معرفی کرد.

ارسطو معتقد است: تاکنون اطلاعرسانی عمومی مناسبی در جهت آگاهیبخشی به فعالان اقتصادی برای تشکیل پرونده مالیاتی و ایجاد تناظر و همسانسازی بین دستگاههای کارتخوان با کُد یکتا اقتصادی اشخاص، انجام نشده است.

در همین ارتباط، چند روز قبل در گزارشی با عنوان۳ میلیون و۸۰۰ هزار کارتخوان؛ همچنان بیهویت به جزئیات تعلل در اجرای قانون پایانههای فروشگاهی از سوی متولیان امر در معاونت فناوریهای نوین بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی پرداختیم. در واکنش به این گزارش، مهران محرمیان معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی در یادداشتی در فضای مجازی نوشت: «ماده ۱۱ قانون پایانههای فروشگاهی، پس از ماهها برنامهریزی با سازمان امور مالیاتی وارد فاز اجرایی شد.»

این مقام مسئول در بانک مرکزی در ادامه میافزاید: «برای کلیه صاحبان کارتخوان که مودی مالیاتی نیستند با تکمیل و صحتسنجی اطلاعات، پرونده مالیاتی تشکیل خواهد شد بانک مرکزی و سازمان مالیاتی برای جلوگیری از فرار مالیاتی هماهنگی کامل دارند.»

جزئیات اجرای قانون، شفاف شود!

بررسی جزئیات یادداشت اخیر معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی و تطبیق آن با کیفیت کارکرد ابزارهای پرداختی نظیر دستگاههای pos و درگاههای الکترونیکی نشان میدهد، کماکان پدیده کارتخوانهای فاقد هویت و اجارهای و همچنین درگاههایی که برای معاملات نامشروع نظیر شرط بندی و فروش کالای قاچاق به کارگیری میشوند، به قوت خود باقی هستند.

بر اساس آنچه مطرح شد، شفافسازی جزئیات اجرای ماده ۱۱ قانون پایانههای فروشگاهی از سوی متولیان امر ضروری به نظر میرسد. امری که علاوه بر آگاهسازی نسبت به جزئیات اجرای قانون مذکور برای صاحبان مشاغل و فعالان اقتصادی، پیامدهای عدم تمکین از قانون مذکور را به آنان گوشزد خواهد کرد؛ همچنین ابهامات پیرامون اظهارات اخیر معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی را از بین خواهد برد.