کدام دولت رکورددار گرانی بنزین است؟

قیمت بنزین نه تنها در ایران که در سراسر دنیا اهمیت دارد. برای دانستن اهمیت آن کافی است وعدههای انتخاباتی نامزدهای رئیسجمهوری آمریکا را مرور کنیم. در بیشتر موارد نامزدهای انتخاباتی وعده بنزین ارزان را به مردم آمریکا میدهند.

در ایران هم قیمت بنزین همواره اهمیت زیادی داشته و این اهمیت در ۱۰ سال گذشته حتی بیشتر از قبل نیز شده است. بیش از ۱۰ سال از زمان نخستین سهمیهبندی بنزین در ایران میگذرد. در آن زمان رشد مصرف بنزین در کشور شتابی بالا داشت و برای جلوگیری از افزایش مصرف بنزین و همچنین کاهش واردات، سهمیهبندی بنزین در دستور کار قرار گرفت.

با نزدیک شدن قیمت واقعی بنزین به قیمتهای اعلام شده از سوی دولت در سال ۹۳، عملا سهمیهبندی بنزین بیاثر شد و بنزین تک نرخی به جایگاههای سوخت بازگشت.

با این حال روند صعودی قیمت دلار و همچنین افزایش قیمت نفت، دوباره بین قیمت بنزین داخلی و قیمت فوب خلیج فارس فاصله انداخت و دولت ناگزیر سال گذشته برای جلوگیری از قاچاق سوخت و همچنین کاهش بدمصرفی مردم، نظام سهمیهبندی را احیا کرد و تلاش مرد قیمت بنزین واقعی شود.

نگاهی به ۴۰ سال گذشته البته نشان میدهد که افزایش قیمت بنزین تنها مربوط به این دولت نیست و همواره روند افزایشی قیمت بنزین وجود داشته است. با این حال برخی از دولتها در این بین رکوردار رشد قیمت هستند.

آمارهای سازمان برنامه و بودجه کشور نشان میدهد که قیمت بنزین در سال ۱۳۵۹ یعنی در سال اول جنگ، ۳ تومان در هر لیتر بوده است. بنزین اما ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۶۹، به قیمت ۵ تومان در هر لیتر به فروش میرسید که نشان میدهد در ۱۰ سال قیمت این سوخت استراتژیک ۶۶ درصد رشد کرده است.

در سالهای ۶۹ تا ۷۶، یعنی در دولت سازندگی، بنزین ۵ تومانی در هر لیتر با رشدی ۲۲۰ درصدی به ۱۶ تومان افزایش پیدا کرد. از همان زمان دولت تلاش کرد تا قیمت بنزین واقعی شود زیرا روند مصرف آن در کشور نگرانکننده بود.

این در حالی بود که ایران در آن سالها واردکننده بنزین به شمار میرفت و مصرف بیشتر به معنای خروج ارز و یارانه بیشتر دولت به این سوخت بود.

با روی کار آمدن دولت اصلاحات، واقعیکردن قیمت بنزین جدیتر دنبال شد. تا آنجا که قیمت بنزین به تدریج و هر سال با توجه به نرخ تورم، بالا میرفت و از همین رو اگرچه قیمت بنزین از ۱۶ تومان سال ۷۶ با رشدی ۴۰۰ درصدی به ۸۰ تومان در سال ۸۴ رسید اما جامعه نسبت به آن حساس نشد.

قیمت ۸۰ تومانی بنزین اما بیشتر از ۲ سال در دولت نهم دوام نیاورد و این دولت در سال ۸۶ با شعار جراحی اقتصادی و هدفمند کردن یارانه، قیمت این سوخت را دو نرخی کرد. بنزین سهمیهای ۱۰۰ تومان و بنزین آزاد ۴۰۰ تومان به فروش رسید. در دولت دهم نیز افزایش یک باره قیمت بنزین در سال ۸۹ اتفاق افتاد و بنزین سهمیهای ۴۰۰ تومان و قیمت بنزین آزاد نیز ۷۰۰ تومان اعلام شد.

مقایسه قیمتهای نهایی در پایان دولت دهم در مقایسه با ابتدای دولت نهم نشان میدهد که قیمت بنزین سهمیهای ۴۰۰ درصد و قیمت بنزین آزاد اما ۷۷۵ درصد افزایش را طی این ۸ سال (۸۴ تا ۹۲) تجربه کرده که بیشترین میزان افزایش قیمت بنزین در سالهای بعد از انقلاب به شمار میرود.

دولت یازدهم اما در حالی روی کار آمد که قیمت نفت رو به کاهش بود و همین موضوع در کنار سیاست های دولت برای کنترل نرخ ارز، قیمت بنزین را به قیمتهای بینالمللی نزدیک کرد. موضوعی که باعث شد در سال ۹۳، قیمت بنزین تک نرخی شده و هزار تومان اعلام شود.

قیمت بنزین در سالهای ۹۳ تا ۹۸ هزار تومان باقی ماند اما با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و همچنین رشد قیت دلار در ایران، قیمت بنزین از قیمتهای جهانی فاصله گرفت و دولت دوازدهم ناگزیر شد تا با هدف کنترل مصرف، نظام سهمیهبندی را دوباره احیا کند. اینبار بنزین سهمیهای لیتری ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد نیز ۳ هزار تومان قیمت خورد.

مقایسه اعداد ابتدای دولت یازدهم با قیمت های کنونی نشان میدهد، قیمت بنزین سهمیهای در ۷ سال گذشته ۲۷۵ درصد و بنزین آزاد نیز ۳۲۵ درصد رشد داشته است.