کاهش بهای ارز و طلا و شاهکــــــــــار بانک مرکزی !!

دیروز بهای سکه و ارز در بازار موازی تهران، شاهد روند کاهشی بیوقفهای تا پایان روز بود. در حالی که برای بسیاری این پرسش پیش آمده بود که دلیل این روند کاهشی در بها چیست، فعالان بازار میگفتند که در بازار همه فروشنده هستند. این اتفاق همراه شد با کاری که بانک مرکزی انجام داد و میتوان گفت یک شاهکار دیگر از خود به جای گذاشت!

روز گذشته در بازار ارز و طلا شاهد اتفاقی نادر و عجیب بودیم. در ساعات اولیه روز به تدریج کاهش بها در این بازار آغاز شد و در اواسط روز این کاهش به حدی تند و سریع بود که عملاً بازار را با یک شوک عجیب روبهرو ساخت. در پایان روز نیز دیدیم که در نهایت بازار با چیزی در حدود سیصد تومان کاهش در بهای دلار به کار خود پایان داد.

همین امر در خصوص بهای طلا نیز درست بود و هم طلا و هم سکه در بازار دیروز تهران با افت محسوس بها همراه بودند و روند کاهشی تا آخرین ساعات روز نیز ادامه داشت. دیروز در نهایت بهای دلار در بازار موازی تهران به رقم حدود ۳۳۱۵ تومان رسید و بهای یورو نیز رقم ۴۴۰۰ تومان را به ثبت رساند. در همین حال سکه تمام بهار نیز به رقم یک میلیون و ۲۸۵ هزار تومان سقوط کرد.

بسیاری در پی یافتن دلیل این سقوط یکباره بها در بازار ارز و سکه بودند. شروع روند کاهشی در بازار که از اوایل روز آغاز شده بود، منجر به ایجاد جوی در بازار شد که بر اساس آن تا اواسط روز به گفته فعالان بازار همه فروشنده بودند. دلیل اصلی این فروش اما چیز دیگری بود: شایعه لغو تحریمها و به ویژه شایعه لغو تحریم سوئیفت.

یک روز پیش از آن علی اکبر صالحی یکباره و در حالی که تقریباً هیچ کس انتظار آن را نداشت، اعلام کرد که به زودی شاهد کاهش تدریجی تحریمها خواهیم بود. وی در حاشیه حضور در همایش معاونین و فرماندهان مرزبانی ناجا با اشاره به بحث تحریمها، اظهار کرده بود: ما تحریمها و همچنین این موضوع را که از امروز تحریمها نه تنها تشدید نخواهد شد بلکه شاهد رفع تدریجی آنها خواهیم بود، تفأل به خیر میدانیم.

این جمله صالحی تیتر بسیاری از خبرهایی بود که آن روز به نقل سخنان وی پرداخته بودند؛ در حالی که این جمله دقیقاً جملهای به تمام معنی «دیپلماتیک» بود.

وی در ادامه سخنانش اشاره کرد: جمهوری اسلامی ایران با ابتکار و درایتی که به خرج داده، همه فشارهای وارده را دور زده و توانسته از سلبیات بکاهد و به گونهای رفتار کند که دشمن خسته شود. اگر تا به امروز دشمن صد دلار برای ایجاد تحریمها علیه ایران هزینه کرده باشد، حتی ده دلار نیز از آن سود نبرده است.

بیگمان بازار تهران دیروز واکنشی اساسی به این شایعات لغو تحریم نشان داد؛ واکنشی که به خوبی ماهیت متزلزل این بازار را نمایش داد و حاکمیت جو روانی در این بازار را به خوبی آشکار کرد. البته و مسلماً در پشت این جو روانی مکانیسم عرضه و تقاضا بود که باعث کاهش شدید و یکباره قیمتها شد.

هنوز مشخص نیست که آیا جمله صالحی مبنی بر رفع تحریمها «خبر» بوده است یا یک پیش بینی از زمینه مذاکرات و ابتکارات عمل ایران در خسته کردن دشمن. این در حالی است که هیچ کدام از خبرگزاریهای خارجی نیز پیرامون سخنان صالحی هیچ واکنشی نداشتند و تنها مایکلمان سخنگوی کاترین اشتون، اشاره کرده بود که ایران باید اقدام عملی در برنامه هستهای خود بردارد.

وی اشاره کرده بود: توپ همچنان در زمین ایران است تا گام اولیه اعتمادسازی را بردارد و به جامعه جهانی اطمینان دهد که برنامه هستهای ایران برای اهداف صرفاً صلحجویانه است.
مان افزوده بود: هنگامی که دیگر دلیلی برای تحریمها نباشد، تحریمها هم دیگر نخواهند بود اما اکنون هنوز در جامعه جهانی درباره برنامه هستهای ایران نگرانی وجود دارد.

نکته جالب آن که فعالان بازار اغلب شایعه تحریم سوئیفت را در این افت شدید قیمتها موثر میدانستند. در حالی که شاید بتوان گفت تحریم سوئیفت کم خطرترین تحریم در میان سایر تحریمهای غرب علیه ایران است، زیرا بسیار و بسیار راههای جایگزین برای تحریم سوئیفت هست که حتی چندی پیش مقامات سوئیفت به آن اذعان کرده و گفته بودند که ایران از راههای جایگزین سوئیفت به خوبی بهره میبرد.

همه اینها نشان از آن دارد که بازار تهران در خصوص ارز و طلا به قدری متزلزل است که با یک جمله «دیپلماتیک» و چندین شایعه، میتوان به شدت جهت حرکتی آن را تغییر داد. شاید گفته شود که این امر حاکی از حبابی بودن بازار ارز و طلاست؛ اما این گونه نیست و بازار ارز و طلا در تهران توهمی است تا حبابی؛ به این معنا که بها را هنوز عرضه و تقاضا مشخص میکند، ولی این بر هم خوردن عرضه و تقاضا را توهمات!

شاهکار بانک مرکزی در برخورد با موضوع

در این میان، نحوه کارکرد بانک مرکزی در نوع خود بسیار جالب توجه است. چندی پیش که با اعلام رسمی پیش فروش سکه با رقم یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان آغاز شد، بهای سکه در بازار نزدیک یک میلیون و چهارصد هزار تومان بود و بسیاری از کارشناسان اذعان کردند که این بها برای سکه پیش فروش برابر با شکست هدف بانک مرکزی است.

در همان زمان بانک مرکزی اعلام کرد که در صورت سقوط قیمتها، بهای سکه پیش فروش مورد تجدید نظر واقع خواهد شد. دیروز در پی سقوط بهای طلا و ارز اعلام شد که بهای سکه پیش فروش بانک مرکزی پنجاه هزار تومان کاهش یافته است. چرا؟

در این مورد دو نکته وجود دارد: در همه دنیا رسم بر این است که بانک مرکزی بازار را هدایت میکند، اما در ایران گویا بازار بانک مرکزی را به دنبال خود میکشد. مقامات بانک مرکزی منتظر سیگنالهای بازار هستند تا تصمیم بگیرند و این درجه از انفعال در نهادی که باید سیاستگذاری پولی یک اقتصاد را صورت دهد، جای بسی تأسف است!

نکته بعدی آن که اگر بهای سکه در بازار آزاد با همین روند کاهشی باشد، آیا بانک مرکزی از کاهش بهای سکه قصد آن را دارد که افراد را به خرید سکه پیش فروش مجاب کند؟ بدون توجه به این که هنوز بهای بازار آزاد به صرفهتر از خرید سکه پیش فروش با تحویل شش ماهه است؟!

یا آن که این بانک تنها بهای سکه را کاهش داده تا مبادا بهای سکه پیش فروش از بهای بازار آزاد بیشتر باشد؟!

در هر حال شاهکار بانک مرکزی و بازار موازی ارز و طلا دیروز در نوع خود جالب توجه بود. هر دوی اینها ماهیت عملکرد خود را به خوبی نشان دادند و اکنون میتوان دقیقاً فهمید که بازار آزاد و بانک مرکزی هر دو بر اساس چه مکانیزمهایی تصمیمگیری و عمل میکنند!