سال سیاهِ طلای سیاه

سال گذشته در این روزها کمتر کسی فکر میکرد که این حجم از تغییرات در تمام بخشهای زندگی بشر تجربه شود. این تغییرات که بیش از هر چیز به دلیل شیوع کرونا در جهان به وجود آمد تمام ارکان زندگی را دستخوش تحول کرد. اقتصاد نیز از این قاعده مستثنی نبود و شرایط اقتصادی جهان به دلیل کرونا، اعمال محدودیتها و کاهش فعالیتها در ماههای اول سال ۲۰۲۰ میلادی به کما رفت.

اگرچه به مرور اقتصاد جهانی سعی کرد تا این صدمات را بیاثر کند اما سوغات کرونا برای اقتصاد دنیا در سال ۲۰۲۰ چیزی جز رشد اقتصادی منفی نبود.

منفیشدن رشد اقتصادی بیش از هر چیز بر بازار نفت اثر گذاشت تا بیسابقهترین سقوط در این بازار رقم بخورد. در کنار آن کاهش تقاضا برای نفت به دلیل توقف مسافرتها در جهان و خاموششدن خطوط تولید نیز بر سقوط قیمت نفت تاثیرگذار بود. بنابراین پر بیراه نیست که بگوییم سرنوشت نفت و کرونا تا زمان پایان این همهگیری به هم گره خورده و نفت نمیتواند از سایه این ویروس بیرون بیآید.

نگاهی بر اتفاقات بازار نفت در سال ۲۰۲۰ میلادی نیز این ادعا را تایید میکند.

آغاز یکهتازی کرونا در بازار نفت

طلای سیاه سال میلادی را در حالی آغاز کرد که هنوز کشورهای زیادی درگیر ویروس کرونا نشده بودند با این حال چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا محدودیتهای سختی برای تردد اجرا کرده بود و همین موضوع قیمت نفت را با کاهش همراه کرده بود.

قیمت نفت برنت در نخستین روز سال ۲۰۲۰ در هر بشکه ۶۶ دلار قیمت خورده بود. همچنان توافق فریز نفتی اجرا میشد و قرار بود اوپک پلاس در اسفند ماه برای تمدید این توافق تصمیمگیری کند.

اما در دومین روز سال شهادت سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و ابومهدی المهندس، معاون حشدالشعبی، در فرودگاه بغداد قیمت نفت را بالا برد. این موضوع باعث شد تا نگرانیها نسبت به درگیری نظامی بین ایران و آمریکا افزایش پیدا کند و قیمت نفت با نزدیک شده به ۷۲ دلار در هر بشکه بالاترین قیمت خود را در سال ۲۰۲۰ به ثبت برساند.

اما سال ۲۰۲۰ هر چقدر که جلوتر میرفت، شرایط برای بازار نفت نیز سختتر میشد. کرونا کم کم به تمام نقاط دنیا سرایت کرد و قرنطینه به عنوان اولین راه حل در دستور قرار گرفت.

نشست اوپک پلاس بینتیجه باقی ماند و همین موضوع قیمتهای شکننده نفت را به حدود ۴۰ دلار در هر بشکه رساند.

بینتیجه ماندن نشست اوپک پلاس باعث شد تا قیمتها بیش از پیش کاهش پیدا کند. کشورهای تولیدکننده نفت وارد رقابت سرسامآور تولید شده بودند تا جهان را در نفت غرق کنند. رقابتی که با دامپینگ (قیمتشکنی) تولیدکنندگان همراه بود تا آنجا که پیدا کردن مخازن خالی برای نفت در جهان مشکل شد. این افت تاریخی قیمتها باعث شد تا اعضای اوپک پلاس دوباره دور هم جمع شوند و اینبار پیش از برگزاری نشست فوقالعاده حتی روسای جمهوری آمریکا و روسیه برای تعادل در بازار نفت با هم گفت و گو کردند.

اگرچه اولین جلسه برای رسیدن به توافقی برای کاهش ۱۰ میلیون بشکه در روز به دلیل عدم اجماع با شکست رو به بور شد اما سرانجام در روز ۱۲ آوریل اوپک پلاس کاهش تولید ۹.۷ میلیون بشکهای را تصویب کرد و قرار شد تا این کاهش تولید از اول ماه می میلادی (اواسط اردیبهشت) اجرایی شود.

نفتی که مفت گران بود

با این حال آوریل سیاه ادامهدار بود و از آنجا که تولیدکنندگان نفت میخواستند از فرصت باقیمانده تا اجرای توافق برای تولید بیشتر استفاده کنند، قیمت نفت بیش از پیش کاهش پیدا کرد زیرا با وجود افزایش عرضه اما تقاضای نفت به دلیل شیوع کرونا ۹ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده بود.

رقابت تولید، قیمت نفت شاخص آمریکا را در روز استثنایی ۲۰ آوریل (اول اردیبهشت) به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت در هر بشکه رساند. این در حالی بود که اول ژانویه ۲۰۲۰ قیمت این نفت ۶۱ دلار و ۶ سنت در هر بشکه بود.

نفت برنت نیز در روز ۲۲ آوریل کف قیمتی سال ۲۰۲۰ را تجربه کرد و ۲۰ دلار و ۳۷ سنت در هر بشکه قیمت خورد.

با اجرای توافق کاهش تولید، قیمتها آرام آرام افزایش پیدا کرد و تاثیر مثبت این توافق باعث شد تا اوپک پلاس در هشتمین نشست خود، این توافق را برای سال ۲۰۲۱ نیز تمدید کند زیرا قیمت نفت همچنان در بازار شکننده است و از همین رو تولیدکنندگان تصمیم گرفتهاند تا با تصمیم عقلانی جلوی عرضه مازاد را در بازار نفت بگیرند.

در مجموع نفت برنت با توجه به این اتفاقات، در سال ۲۰۲۰ با کاهشی ۲۸ درصدی به پایان میبرد. نفت برنت که با قیمت ۶۶ دلار در هر بشکه پا به سال ۲۰۲۰ گذاشت حالا با قیمت ۵۱ دلار در هر بشکه با این سال سیاه برای نفت خداحافظی میکند.

نفت شاخص آمریکا نیز ۲۶ درصد از ارزش خود را در سال جاری میلادی از دست داد و از ۶۱ دلار و ۶ سنت تا ۴۸ دلار و ۴۰ سنت سقوط کرد.

سال ۲۰۲۱ در حالی از فردا آغاز میشود که با آغاز واکسیناسیون کرونا و امید به موفقیت آن، چشمانداز رشد اقتصادی در جهان مثبت خواهد بود اما همچنان برای رسیدن به سطح تقاضا در سال ۲۰۱۹ باید منتظر ماند.