کلاف سردرگم قیمت گذاری فولاد باز می شود؟

با افزایش قیمت فولاد در روزهای اخیر، کشمکش بر سر نرخ گذاری و نحوه عرضه این کالا در بازارها کماکان ادامه دارد و به نظر می رسد هر بخش بر اساس منافع، چالشها و تجربیاتی که چرخه عرضه این کالا با آن مواجه بوده، به آن می نگرد. این واکنشها پس از تعیین قیمت عرضه شمش فولادی در بورس کالا بر اساس ۷۰ درصد قیمت CIS که روز ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ از سوی رزم حسینی ـ وزیر صمت ـ اعلام شد، شدت گرفت.

بورسی ها که بیشتر از منظر منافع سهامداران به فولاد نگاه می کنند معتقدند نهادهای بالادستی نباید در فرآیندهای بازار رقابتی دخالت کنند. اما سازندگان با این استدلال که بخش ساختمان ۳۵ درصد اقتصاد را دربرمی گیرد و مسکن یکی از مهمترین نیازهای خانوارها محسوب می شود، می گویند که با دمیدن به تنور رشد قیمت فولاد، قیمت تمام شده مسکن را بالا نبریم.

در این بین، مجلس و دولت هم به دنبال چاره جویی هستند و به نظر می رسد اتخاذ تصمیم بینابینی مشکل شده است! سازندگان، عرضه مصالح ساختمانی در بورس، صادرات، دپوی محصولات در کارخانجات تولیدی و فضای دلالی در بازار آزاد را در رشد قیمت فولاد موثر می دانند.

طی ماه های اخیر برای کنترل بازار مصالح ساختمانی، جلسات متعدد کارشناسی در کمیسیونهای مجلس برگزار شده و عوامل مختلف اثرگذار بر بازار فولاد بررسی شده است. برآورد جلسات این بود که اولا مازاد بر مصرف داخلی، صادر شود، دوما صادرات منوط به عرضه در بورس باشد و قیمت فولاد بیش از ۸۵۰۰ تومان نباشد. در نهایت پارلمانی ها طی روزهای اخیر پیشنهاد کرده اند که صادرات تمام زنجیره فولاد، مشروط به عرضه در بورس باشد. فعالان صنعت ساختمان هم می گویند که مازاد نیاز داخلی باید صادر شود. البته بنا به گفته مسئولان ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید می شود که ۲۰ میلیون تن به مصرف داخلی و ۱۰ میلیون تن صادر می شود. بنابراین مقادیر قابل توجهی فولاد بیش از نیاز مصرف داخلی در کشور وجود دارد.

داریوش اسماعیلی ـ معاون امور معدن و صنایع معدنی وزارت صمت ـ با بیان اینکه در این شرایط مردم انتظار قیمت پایین برای فولاد دارند و در این راستا قیمت فولاد بهویژه از خرداد ماه به بعد، قیمتهای قابل قبولی نداشته است، گفت: واقعیت به گونهای بود که قیمت ها قابل قبول نبود. ستاد اقتصادی دولت در هفتم مرداد سال جاری یک مصوبه ۵ بندی در ارتباط با کاهش قیمت محصولات فولادی صادر کرد؛ تمام اینها در این راستا بود تا محصولات فولادی با قیمت مناسب به دست مردم برسد.

بهرام سبحانی- رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران- هم معتقد است: تا دو سال گذشته بورس کالا همچون ساعت کار میکرد اما از دو سال گذشته تاکنون بورس بازیچه دست سیاستگذاران شده است. بورس با دستورالعمل رقابت به قیمت عادلانه نمیرسد؛ لذا به نوعی قیمتسازی صورت میگیرد. زمانی که قیمت پایه را مشخص میکنیم و همزمان قیمت جهانی بالا میرود و ما قیمت پایه را کاهش میدهیم، در حقیقت به نوعی قیمتسازی میکنیم. از یک سو میگوییم کالا بایستی به دست مردم برسد اما از سوی دیگر قیمت شمش را پایین آورده و سپس آن را رها میکنیم.

سه روز قبل هم رسول خلیفه سلطانی ـ دبیر انجمن فولاد ـ اعلام کرد که فولادسازان برای اجرای کامل شیوهنامه دولت به میدان آمدهاند.

اما حسن قالیباف اصل ـ رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ـ چندی پیش با یادآوری پیامدهای منفی قیمتگذاری دستوری در عرضههای بورسی، نتیجه این اقدام را متضرر شدن سهامداران، عرضه این محصولات در بازار آزاد به قیمتهای گزاف و نیز سرازیر شدن درآمدهای کلان به جیب واسطه ها و به زیان مردم دانست و از «نهادهای بالادستی» خواست برای مقابله با چنین پیامدهای ناخواستهای، در فرآیندهای بازار رقابتی دخالت نکنند.

از طرف دیگر، سازندگان که صادرات، دپوی کالا، دلال بازی وعرضه فولاد در بورس را از عوامل رشد قیمت عنوان می کنند، معتقدند اگر قرار است صادرات داشته باشیم باید تولید را افزایش دهیم. ایرج رهبر ـ نایب رییس انجمن انبوه سازان استان تهران ـ در این خصوص گفت: ­در تصمیم گیری برای فولاد باید منافع همه مردم و متقاضیان مسکن که از رشد قیمتها متضرر شده اند را در نظر بگیریم؛ نه اینکه منافع عده ای سهامدار. اینکه دائما فولاد را صادر کنیم تا شرکتهای فولادی سود بیشتری ببرند و قیمت این کالا در بورس رشد کند راه حل مناسبی نیست.

وی با بیان اینکه تولیدکنندگان فولاد از انرژی ارزان قیمت بر اساس نرخ ریال استفاده می کنند و محصولات خود را با دلار می فروشند افزود: طبق جلساتی که در کمیسیون عمران مجلس داشتیم بر اساس محاسبات تمامی هزینه های تولید، فولاد باید کیلویی ۸۵۰۰ تومان به دست مصرف کننده برسد؛ تازه ما دست بالا را گرفتیم. اما می بینیم که در یک حرکت انتقالی به بورس، قیمتها دو برابر می شود تا جایی که هر کیلو فولاد در بازار آزاد طی روزهای اخیر به ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان رسیده و البته هرکس هرچقدر دلش می خواهد می فروشد.

رهبر گفت: ابتدای صبح از فروشندگان فولاد قیمتها را می پرسیم و عنوان می کنند بگذارید ساعت ۱۱ به بعد قیمت می دهیم. یعنی می خواهند ببینند قیمت فولاد در بورس چگونه است و بر اساس آن نرخ بدهند. قبلا فقط طلا به طور روزانه قیمت گذاری می شد اما حالا می بینیم که مصالح ساختمانی هم به این گرفتاری دچار است.