چرا نرخ ارز در سامانه نیما از بازار آزاد گران‌تر است؟

محمد لاهوتی، در پاسخ به این سوال که چرا با وجود کاهش نرخ دلار و یورو در بازار آزاد، نرخ ارز در سامانه نیما همچنان بالا مانده است؟ اظهار کرد: برای تحلیل این موضوع باید چند عامل را در نظر داشت. نخست آن که نرخ ارز اعلامی در صرافی و بازار معمولا برای معاملات خرد اعلام میشود، اما در سامانه نیما با توجه به اینکه صادرکنندگان و واردکنندگان در آن فعال هستند، معاملات به شکل کلانتر اتفاق میافتد. به عبارت دیگر، نرخ بازار آزاد که بر اساس اسکنانس اعلام میشود، با نرخ حواله بعضا متفاوت است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، تحولاتی که امروز در بازار آزاد رخ داده، تحت تاثیر تغییرات و تحولات سیاسی و امید به بازگشت برجام و کاهش تحریمها رخ داده و بیش از آنکه تحت تاثیر واقعیتهای اقتصادی باشد، ناشی از جو روانی و امید به بهبود شرایط در آینده است. در بازار آزاد فروشندگان خرد تحت تاثیر این شرایط اقدام به عرضه دلار میکنند اما صادرکنندگان شرایط اقتصادی و تحولات قطعی را رصد میکنند و در انتظار آن هستند که با آمدن جو بایدن و مشخص شدن سیاست دولت بعدی آمریکا، شرایط بازار روشنتر شود.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، با بیان اینکه بخش مهمی از ارزی که امروز در سامانه نیما عرضه میشود، مربوط به کالاهایی است که در ماههای گذشته صادر شدهاند، توضیح داد: وقتی صادرکنندهای برای تامین مواد اولیه خود، با نرخی بالاتر از اعداد امروز بازار، ارز خریده، قاعدتا کاهش ناگهانی قیمتها به متضرر شدنش منجر خواهد شد و از این رو شاید مقاومتی در فروش ارز با قیمتی پایینتر وجود داشته باشد تا از این زیان جلوگیری شود.

لاهوتی در پاسخ به این سوال که در صورت بالا باقی ماندن نرخ ارز نیما و کاهش قیمت ارز در بازار آزاد، آیا فلسفه این سامانه که عرضه ارز به واردکنندگان با قیمت پایینتر بود زیر سوال نمیرود؟ تشریح کرد: سامانه نیما بر اساس عرضه و تقاضا عمل میکند و آنطور که بانک مرکزی میگوید، قرار نیست یک نرخ دستوری در نیما حاکم شود. قطعا در صورتی که نرخ ارز در بازار آزاد برای مدت طولانیتری پایین بماند و تاثیرات روانی و دفعهای محدودتر شود، آنگاه واردکنندگان ترجیح می دهند ارز خود را در بازار و با قیمت پایینتر خریداری کنند.

وی ادامه داد: بر اساس ساز و کار بازار، وقتی تقاضا برای ارز نیمایی با نرخ فعلی کاهش پیدا کند، قطعا صادرکنندگان برای فروش ارز خود اقدام به کاهش نرخها میکنند که این موضوع در نهایت به تعدیل قیمتها در نیما و نزدیک شدن آنها به نرخ بازار آزاد منجر خواهد شد.

به گفته رییس کنفدارسیون صادرات ایران، برای تحلیل آینده قیمت ارز، باید عوامل مختلف را در کنار هم قرار داد و با عبور از شوکهای کوتاه مدت و ناگهانی، روند طولانیتر را بررسی کرد. آنطور که مقامات دولتی گفتهاند، هدف گذاری بر کاهش قیمت ارز است و در صورتی که تحولات بین المللی در رابطه با لغو تحریمها نیز رخ دهد، میتوان به این موضوع امیدوار بود و قطعا تاثیر این موضوع چه در نیما و چه در بازار آزاد خود را نشان می دهد اما در صورتی که این تحولات دیده نشود، بازار پس از روند کاهشی، دوباره به سمت افزایش قیمت حرکت میکند که این تلاطمها چه برای مردم و چه برای تولیدکننده و صادرکنندگان اثرات منفی جدیدی به بار میآورد.

 در روزهای گذشته با توجه به نزدیک شدن به پایان دولت ترامپ و آغاز دولت بایدن و وعده رییس جمهور جدید آمریکا برای بازگشت به برجام، نرخ ارز در بازار آزاد کاهشی شده و دلار حتی به کانال ۲۲ هزار تومان نیز رسیده است. با وجود این کاهش نرخ، در سامانه نیما همچنان قیمت ارز بالا باقی مانده و حتی گرانتر از بازار آزاد عرضه میشود. این سامانه که بناست در آن صادرکنندگان ارز حاصل از فروش محصولات خود را به واردکنندگان ارائه کنند با این هدف آغاز به کار کرده بود که ارز موردنیاز واردکنندگان را با سهولت و قیمتی معقولتر از بازار آزاد عرضه کند اما حالا قیمت ارز در بازار آزاد ارزانتر از سامانه نیما شده است.