ابهامات مسدود شدن حساب‌های بانکی افغان‌ها در ایران

"کد شهاب" شناسهای است که برای هر مشتری بانکی به صورت اختصاصی صادر و در تمام بانکها به صورت یکسان تعریف میشود. به عبارت دیگر، زمانی که شما برای افتتاح حساب به بانکی مراجعه و اطلاعات شخصی خود را به بانک ارائه میکنید، با تایید احراز هویت شما این کد برای شما صادر میشود و بنابراین، هر فردی که حساب بانکی دارد، دارای این کد است.

در این زمینه، بانک مرکزی اعلام کرد که از ۵ بهمن ماه، تراکنشهای بدون کد ملی یا شناسه ملی (کد شهاب) در سامانه ساتنا از سوی بانکها پذیرش نمیشوند.

اما چند روزی است که حساب و کارتهای بانکی افغانها در ایران بدون اطلاع پیشین مسدود شده است که شورای هماهنگی بانکها در واکنش به آن اعلام کرد که "تمامی بانکها موظف شدند از تاریخ ۶ بهمنماه سالجاری، حسابها و کارتهای فاقد کد شهاب را مسدود کنند."

همچنین، طبق گفته مدیر عامل بانک صادرات ایران در این زمینه، برای مسدود کردن کارتها "چند بار اخطار داده شده بود که برخی دریافت کرده بودند اخطار را و برخی دیگر نه؛ چون صاحب حساب، شماره همراه و آدرس را تغییر داده، ولی به بانکاطلاع نداده است."

مهلت یک ماهه به افغانها برای اعلام کد شهاب به بانکها

ماجرا به این برمیگردد که روش عملیاتی برای احراز اطمینان از کامل و صحیح بودن اطلاعات هویتی هر فرد، اخذ کد شهاب است که همان شناسه هویت الکترونیکی بانکی است و اتباع ایرانی برای اخذ کد شهاب به کد ملی نیاز دارند و اتباع غیر ایرانی به کد فراگیر که متولی آن وزارت کشور است. بدین منظور، اتباع غیرایرانی که این کد فراگیر را تاکنون دریافت نکرده و به بانک اعلام نکردند با مشکل مسدودی حساب مواجه شدند.

با شدت گرفتن انتقادات نسبت به نامه بانک مرکزی در این زمینه، مدیر عامل بانک صادرات دلیل مسدود شدن بعضی حسابهای مهاجران افغان را مبارزه با پولشویی ذکر کرد و با موافقت رییس کل بانک مرکزی به دارندگان حسابهای فاقد کد شهاب از جمله حسابهای مهاجران افغانستانی یک ماه فرصت داده شده تا کد شهاب دریافت و به بانک اعلام کنند.

ابهامات مسدودیت حسابهای بانکی افغانها

علاوه براین در این راستا، ابهامی دیگری نیز وجود دارد مبنی براینکه مهاجران افغانستانی که با مشکل مسدودی مواجه شدهاند، دارای حساب بانکی بودهاند و از آنجا که با افتتاح حساب آنها کد شهاب هم دریافت میکنند؛ بنابراین نداشتن کد شهاب استدلال محکمی برای مسدود شدن حسابهای بانکی آنها بدون اطلاع رسانی نیست.

یک کارشناس اقتصادی نیز معتقد است که ‏کدهای فراگیر اتباع بیشتر از یک سال است که اعلام شده است و همه صاحبان حسابها آن را به بانک اعلام کردهاند، زیرا بدون اعلام کد فراگیر امکان باز کردن حساب وجود ندارد. همچنین از آنجا که حسابهای اتباع هرسال بسته میشود و برای ارائه اسناد جدید به آنها فراخوان داده میشود، فرضیه قدیمی بودن حسابها منتفی است.

علی مروی افزود: ‏اینکه چرا بانک مرکزی بدون اطلاع رسانی، ناگهان چنین کاری کرده، عجیب است. نهادی که باید سیاستگذاری پولی و هدفگذاری تورم و تنظیمگری خلق پول بیضابطه بانکها را در دستور کار خودش قرار دهد، اینگونه ناشی گری میکند.

وی ادامه داد: با این اقدام بانک مرکزی، هزاران میلیارد تومان پول مهاجران از شبکه رسمی پولی کشور خارج و وارد چرخه غیررسمی و زیرزمینی میشود. همچنین، باعث میشود تا اتباع کارآفرین و نخبه در کشور نمانند و یکی از دلایل اصلی شکوفایی اقتصادها امکان رشد مهاجرین کارآفرین و نخبه است.

در این زمینه همتی در جدیدترین اظهارات خود بیان کرد که پس از بازگشت از سفر شیراز به محض اطلاع از ماجرایی که برای بعضی از مهاجران و مشتریان شبکه بانکی در خصوص اخذ کد شهاب اتفاق افتاده بود، دستور تمدید مهلت یک ماهه به بانکها داده شده است که این اظهارات ابهامی را در ذهن مطرح میکند که چگونه رئیس کل بانک مرکزی به عنوان نهادی ناظر بر بانکها، میتواند نامه تمدید مهلت به افغانیها برای اعلام کد شهاب افغانیها را بزند اما از اینکه حساب این افراد مسدود شده، بی اطلاع بوده است؟! آیا نباید پیش از وقوع این اتفاق، دلیل مستحکم و هدف بانکها در این زمینه برای اذهان عمومی توضیح داده میشد؟

بنابراین، کارشناسان حقوقی معتقدند موضوع مسدود شدن حساب افغانهای ایرانی برای اذهان عمومی ابهام دارد که چرا حقوق اتباع غیرایرانی در کشور به رسمیت شناخته نشده و آنها برای انجام سادهترین پرداختهای خود با مشکل روبرو شدهاند. در این زمینه بانک مرکزی باید پاسخگو باشد که چه قدر ادعای اینکه کد فراگیر اتباع بیش از یک سال است که به بانکها اعلام شده است، صحت دارد، زیرا بدون این کد امکان افتتاح حساب وجود ندارد.