راه‌اندازی بورس‌های متعدد بر اساس کدام منطق و تجارت جهانی

دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد: بورس از جمله نهادهایی است که فعالیت آن در اقتصاد باعث می شود تا تبادل اطلاعات به صورت شفاف تر انجام شود و تعیین قیمت نیز بر اساس عملکرد مکانیسم بازار صورت گیرد. در ایران راه اندازی بورس در قوانین مورد توجه قرار گرفته است، اما برخی از این نهادها تاکنون تشکیل نشده اند.

این گزارش به دنبال تبیین این موضوع است که مرتفع کردن مشکلات مربوط به راه اندازی برخی از این بورس ها چگونه باید انجام شود؟ قبل از اصلاح اصل چهل و چهارم قانون اساسی، تصور غالب در کشور این بود که در اقتصاد ایران بسترهای لازم برای شکل گیری اقتصاد رقابتی وجود ندارد.

با رویکردهایی که در اقتصاد کشور پس از پایان جنگ تحمیلی اتخاذ شد، تصمیم گیری و سیاست گذاری در کشور (حداقل به صورت مصوبات قانونی و نه در عمل) به گونه ای انجام شد که نقش دولت در اقتصاد کشور کمرنگ تر شود و این رویکرد در قوانین برنامه های توسعه مورد توجه قرار گرفت.

سپس تلاش شد تا با حذف یک سلسله امتیازات و انحصارات، فضا برای ورود بخش خصوصی به عرصه رقابت های اقتصادی بیشتر شود تا اقتصاد رقابتی شکل گیرد و در سایه آن کارآیی افزایش یابد. گزارش مذکور می افزاید: بر این اساس سیاست های کلی اصل 44  قانون اساسی تصویب و ابلاغ و متعاقب آن، قانون اجرای سیاست های کلی تصویب شد.

با حرکت اقتصاد کشور به این سمت (رقابتی کردن اقتصاد) تشکیل برخی از نهادهایی که بسترساز اقتصاد رقابتی است مورد توجه قرار گرفت که تشکیل بورس از جمله آنها است. بدون شک تشکیل هر کدام از بورس ها نظیر بورس کالا، انرژی، نفت و ... به وجود بسترها و مکانیسم خاص خود نیاز دارد که در صورت نبود آنها، موفقیت این بورس ها عملا امکانپذیر نخواهد بود.

اینکه در ایران امکان راه اندازی بورس های متعدد نظیر برق، بورس نفت، بورس انرژی یا فعالیت آنها در قالب بورس کالایی وجود دارد یا اینکه چگونه می توان راه اندازی بورس انرژی را به صورت موفقیت آمیز پیگیری کرد موضوعی است که در این نوشتار به آن پاسخ داده می شود.