افزایش ۶۰ درصدی مصرف بنزین در فروردین ۱۴۰۰

به گزارش روز سه شنبه، از زمان شیوع کرونا در کشور مصرف بنزین با کاهش همراه شد. این موضوع بیش از هر چیز به دلیل اعمال محدودیتها و همچنین دورکاری کارمندان بود.

کاهش مصرف بنزین آنچنان چشمگیر بود که در برخی روزهای تعطیلات عید سال گذشته، مصرف بنزین تا ۴۰ میلیون لیتر در روز نیز پایین آمد. در مجموع ایرانیها بهطور میانگین در فروردین سال گذشته ۵۰ میلیون لیتر بنزین سوزاندند. این در حالی اتفاق افتاد که بهطور معمول فروردینماه به دلیل افزایش مسافرتها، مصرف بنزین نیز رکورد میزد.

بهطور مثال در سال ۹۸ که خبری از کرونا نبود، مصرف بنزین در فروردین به بیش از ۹۱ میلیون لیتر در روز رسیده بود.

با این حال در فروردین امسال، ایرانیها بهطور میانگین روزانه ۷۹.۶ میلیون لیتر بنزین سوزاندند.

این عدد از دو جنبه حائز اهمیت است. از یک سو نشاندهنده افزایش سفرها در فروردینماه است. مصرف بنزین در سال گذشته به میانگین روزانه ۷۵ میلیون لیتر رسید و در فروردینماه امسال اما جهش پیدا کرد.

افزایش سفرهای نوروزی آن هم در شرایط کرونا باعث شده تا موج چهارم این بیماری در کشور آغاز شود و تعداد فوتیها در روز به بالای ۴۰۰ نفر افزایش یابد.

نکته دیگری که مصرف بنزین در فروردینماه نشان میدهد این است که اثر سهمیهبندی بنزین به دلیل رشد قیمت دلار در کشور کاهش داشته و قیمت بنزین از قیمتهای واقعی فاصله معنیداری گرفته است. موضوعی که در کنار عدم بهینهسازی مصرف میتواند ایران را از صادرکننده بنزین به واردکننده این سوخت تبدیل کند.

ایران که تا ۲ سال پیش واردکننده بنزین بود و حتی در سال ۹۷ روزانه تا ۴.۵ میلیون لیتر بنزین به کشور وارد میکرد، حالا به عنوان صادرکننده این فرآورده استراتژیک در منطقه و جهان شناخته میشود. این در شرایطی است که در سال ۸۵، ایران روزانه بیش از ۲۷ میلیون لیتر بنزین وارد میکرد که موجب خروج ارز از کشور و وابستگی شدید برای تامین امنیت انرژی کشور بود.

همین وابستگی باعث شد تا در تحریمهایی که از ابتدای دهه ۹۰ شمسی آغاز شد، تحریم بنزین در صدر آنها قرار گرفت و ایران حتی در سالهایی مجبور شد تا با تغییر در فرآیندهای برخی پتروشیمیها، از ریفورمیت به جای بنزین استفاده کند تا خلایی در تامین این سوخت به وجود نیاید.

از همین رو با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، توجه به ظرفیتسازی برای تولید بنزین در کشور مورد توجه قرار گرفت و افزایش تولید و بهبود کیفیت پالایشگاههای قدیمی در این مسیر انجام شد.

اما مهمترین اقدام تکمیل پالایشگاه ستاره خلیجفارس بود که سابقه آن به آخرین سالهای دولت اصلاحات باز میگشت. با اولویتبندی توسعه این پالایشگاه، فازهای آن یکی به یک به مدار تولید آمدند و حالا پس از دو سال از بهرهبرداری فاز سوم و پایانی پالایشگاه ستاره خلیجفارس و ارتقاء کیفی واحدهای پالایشگاهی در تولید بنزین استاندارد و تبدیل شدن ایران به صادرکننده بنزین، ایران نه تنها وارد کننده بنزین نیست بلکه در هفت ماهه پارسال حدود ۱.۴ میلیارد دلار درآمد از محل صادرات بنزین داشته است.

مختومهشدن پرونده واردات بنزین از مهرماه سال ۹۷ برگ جدیدی پیش روی صنعت پالایش کشور باز کرد. بدین ترتیب واحدهای پالایشی علاوه بر تامین نیاز داخلی بتواند پاسخگوی درخواستهای صادراتی بنزین از کشورهای خارجی نیز باشد.

امروز با توسعه صنعت پالایش کشور و تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی به رقم ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است و دیگر خبری از کنار گذاشتن هزینه به منظور واردات بنزین به کشور نیست.

با توجه به مصرف افسار گسیخته بنزین در سالهای گذشته بیم آن می رفت که میزان تولیدات پالایشگاهها کفاف نیازهای داخلی را ندهد و در نتیجه به افزایش واردات بنزین منجر شود. این اتفاق میتوانست در شرایط تحریم، صنعت نفت که به شدت در تنگنا قرار گرفته را دچار بحران عمیقتری کند.

اگر نگاهی به وضعیت کشور ونزوئلا انداخته شود میتوان وخامت اوضاع را در این خصوص بهتر و عمیقتر درک کرد. فلج شدن پالایشگاه های کشور ونزوئلا و در نتیجه کمبود سوخت بحران سختی را پیش روی این کشور قرار داده است، اما ایران با برگ برنده خود یعنی ستاره خلیج فارس توانست از عهده این مسوولیت به خوبی برآید و حتی با ارسال محمولههای بنزین به ونزوئلا قدرت و اقتدار خود را مقابل سایر کشورها گوشزد کند.

بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۸، با توجه به افزایش تولید و کاهش مصرف بنزین، کشور که تا سال ۹۷ واردکننده بنزین بود و بهطور متوسط در سال ۹۷ روزانه ۴.۵ میلیون لیتر بنزین وارد میکرد، به صادرکننده بنزین تبدیل شد و در سال ۹۸ بهصورت میانگین سه میلیون لیتر در روز صادرات بنزین داشته است که افزون بر جلوگیری از خروج ارز بابت واردات بنزین، موجب ورود ارز حاصل از صادرات بنزین در سال ۹۸ و هفت ماهه سال ۹۹ به ترتیب حدود ۴۹۰ میلیون دلار و ۱.۴ میلیارد دلار شده است.

 با این حال همچنان منتقدان و مخالفان وزیر نفت وی را دشمن پالایشگاهسازی میدانند. این در شرایطی است که ظرفیت پالایشی ایران از سال ۹۲ که ۱.۸ میلیون بشکه در روز برآورد میشد حالا به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی به ۲.۳ میلیون بشکه افزایش پیدا کرده است.

همچنین ظرفیت تولید بنزین ایران در طول دولت تدبیر و امید با رشد بیش از ۱۰۰ درصدی همراه بوده و از ۵۲ میلیون لیتر در روز در سال ۹۲ به ۱۰۷ میلیون لیتر در پایان سال ۹۹ رسید.

با این حال ادامه روند کنونی مصرف در صورت رفع محدودیتهای کرونا میتواند مصرف بنزین در کشور را به شدت افزایش دهد.

موضوعی که ایران را از دایره صادرکنندگان بنزین خارج کرده و حتی تا دو سال آینده دوباره واردکننده بنزین خواهیم شد.

البته با اصلاح الگوی مصرف و افزایش بهینهسازی مصرف سوخت میتوان از این اتفاق جلوگیری کرد. با این حال در کنار اصلاح الگوی مصرف باید افزایش مصرف سی. ان. جی را نیز در دستور کار قرار داد.

ایران در شرایط فعلی ۴۰ میلیون متر مکعب ظرفیت توزیع روزانه سی. ان. جی را دارد که میتوان با توجه به ظرفیت خالی موجود که حدود ۲۰ میلیون متر مکعب میشود، افزایش مصرف بنزین را کنترل کرد.

همچنین ایران که دومین دارنده ذخایر گاز جهان به شمار میرود، میتواند با تکیه بر این سوخت ملی، در مصرف سوخت مایع صرفهجویی کند.