تاثیر آزادسازی پول‌های بلوکه شده بر اقتصاد ایران

این روزها از زبان بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی میشنویم که یکی از مهمترین راههای حل مشکل اقتصادی ایران توافقات بینالمللی، ارتباط با جهان و به طور کلی بازگشت به برجام(توافقات هستهای) است.

اما دلیل این اهمیت در چیست؟ طی یک دهه گذشته، به بهانه فعالیتهای هستهای، تحریمهای بینالمللی چندجانبه و یکجانبه گستردهای علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت که تنها به بخش اقتصادی محدود نمیشود، اما در این قسمت تاثیرات قابل توجهی برجای گذارد. قطع گلوگاههای مالی و پولی میان بانک مرکزی و سایر بانکها و نهادهای مالی با خارج از کشور، بلوکه شدن مقادیر زیادی از درآمدهای حاصل از فروش نفت و قطع بخش عمدهای از صادرات این منبع تامینکننده بودجه سالیانه کاهش شدید رشد اقتصادی را به دنبال آورد که بر زندگی تک تک ایرانیان موثر واقع شد.

پس از روی کارآمدن دولت حسن روحانی براساس شعارهای انتخاباتی اولین اقدامی که در دستور قرار گرفت، مذاکرات بینالمللی بود که دستیابی به برجام و ورود کشور به جامعه بین‎الملل برای ایجاد فرصتهای جدید اقتصادی را به همراه داشت. نتیجه این مسئله رفع موانع سرمایهگذاری و گشوده شدن دروازههای ورود تکنولوژی به روی دیگر کشورها بود به طوری که شرکتهای فراوانی وارد ایران شدند و قرار بر آن بود اقدامات بسیار مطلوبی به سرانجام برسد. از طرفی تورم هم به کمتر از ۱۰ درصد رسید و نرخ ارز، مدتها در قیمت حدود ۴ هزار تومان ثابت ماند.

این شرایط با روی کارآمدن دولت دونالد ترامپ در آمریکا تغییر یافت. خروج از توافق بینالمللی برجام از اولین اقدامات این تازه وارد کاخ سفید بود که در نتیجه آن آسیب جدی به اقتصاد کشور ایران وارد آورد. ترامپ در اعمال تحریمهای ایران عملا از دستاورد دولت اوباما در پیریزی ساختار تحریمهای علیه ایران بهرهبرداری کرد و در اولین قدم بانکهای بینالمللی از ارائه خدمات بانکی به ایران منع شدند، نتیجه این رفتار بلوکه شدن بخشی از دلارهایی بود که باید در نتیجه فروش نفت وارد کشور میشد، رقمی که مبلغ دقیق آن مشخص نیست، اما برخی از منابع خبری حجم آن را ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد کردند که به صورت قابل توجه در کره جنوبی، چین، عراق، عمان و ژاپن بلوکه شده است.

برخی دیگر هم اعلام کردند که با تحریمهای اولیه و ثانویهای که آمریکا علیه ایران اعمال کرده، حدود ۴۰ میلیارد دلار منابع ارزی ایران در کشورهای دیگر مسدود شده، در این میان تنها میتوان درباره بدهی ۷ میلیارد دلاری کره جنوبی با قاطعیت صحبت به میان آورد.

اما این روزها که مجدد اخبار احیای برجام به گوش میرسد، سوال این است که از بلوکه در آمدن ارزهای ایران در دیگر کشورها، اقتصاد ایران چه سودی خواهد برد؟ آیا به روزهای قبل خود بازمیگردد؟

واقعیت این است چنانچه برجام احیا شود و دیگر کشورها تعهدات خود را بدون ترس از تهدیدات طرف آمریکایی به درستی اجرایی سازند و پولهای بلوکه شدن را آزاد کنند، منابع پولی از طرق مختلف به ایران تزریق خواهد شد که بر کاهنده شدن تورم در ایران موثر واقع میشود زیرا حجم نقدینگی به دلیل کاهش تولید پول از سوی بانکها کاهش مییابد. افزایش خرید نفت هم مسئله پراهمیتی خواهد بود که سبب سرازیر شدن پول به داخل میشود. رفع این موانع میتواند شکست تحریمها و چشمانداز روشن اقتصادی برای کشور ایران را به دنبال داشته باشد.

ضمن آنکه کسری بودجه سال آینده هم با آزاد شدن پولهای بلوکه شدن جبران خواهد شد و تا حدودی خلأ درآمدها و هزینههای بودجه به شکل غیر تورمی پر میشود. از طرفی دیگر وصول ارزهای ایران در کشورهای مختلف به دلیل تحریمهای آمریکا کمک خوبی برای افزایش عرضه ارز در کشور و کاهش قیمت آن خواهد بود که اگر بر کاهش قیمت کالاها هم موثر واقع نشود، حداقل جلوی افزایشهای بیرویه آن را خواهد گرفت زیرا سختی واردات کالا رفع میشود. به طور کلی آزاد شدن پولهای بلوکه شده، این توانایی را دارد که رشد اقتصادی کشور را مجدد احیا سازد و برکیفیت آن بیافزاید.