فرش ایرانی به جای اروپا از افغانستان سر در می‌آورد؟

بر اساس آمارهایی که از وضعیت تجارت کشور در طول سالها و ماههای گذشته منتشر شده، میزان صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا نسبت به سالهای قبل به شدت کاهش یافته اما در مقابل، صادرات به برخی کشورهای همسایه افزایش قابل توجهی داشته است.
هرچند ایران در سالهای گذشته از برنامهریزی جدی برای افزایش سهم خود در بازار کشورهای همسایه و منطقه خبر داده اما در عین حال این سوال به وجود آمده که آیا با توجه به ظرفیت بازار کشورهای منطقه اساسا ایران نیاز به تجارت با کشورهای دور مانند اروپا دارد؟ این حرفها در روزهای اخیر در میان صحبتهای بعضی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نیز خود را نشان داده اما به نظر میرسد فعالان اقتصادی چندان با چنین رویکردی موافق نیستند.

سید رضی حاجی آقامیری – عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در این رابطه اظهار کرد: موضوع مدیریت صادراتی در نگاه کلان باید چند پیش فرض اصلی را در نظر داشته باشد و اگر فردی نگاهی جز این را مطرح کند نه تنها از صادرات که حتی از کل اقتصاد هیچ چیز نمیداند. نخستین موضوع، تولید بر اساس تقاضای موجود است. یعنی اگر ما یک مشتری داشتیم که میزان مشخصی از یک کالا را خریداری کرد اما اگر ما همچنان ظرفیت تولید بیشتر برای عرضه به سایر مشتریان را داشته باشیم، باید این کار را متوقف کنیم؟

وی با اشاره به وضعیت تولید نفت ایران، گفت: مثلا اگر یک مشتری نفت ایران از ما روزانه دو میلیون بشکه نفت بخرد اما همچنان ظرفیت تولید بیشتر داشته باشیم و بازار برای صادرات این تولید نیز وجود داشته باشد، ما باید کار خود را متوقف کنیم و به همان یک مشتری قانع شویم؟ قطعا این بر خلاف تمام اصول اقتصادی است.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه بازار محصولات ایرانی در کشورهای مختلف متفاوت است و نمیتوان وضعیت یک بازار را با دیگری مقایسه کرد، توضیح داد: برای مثال ما از دههها قبل و حتی در قرنهای گذشته به ایالات متحده آمریکا و اروپا، فرشهای دست باف ایرانی را صادر میکردیم، محصولی که برای ما ارزش افزوده و درآمد بسیار بالایی دارد. حضور طولانی ایران در بازار این کشورها باعث شده که ما ذائقه این بازار را به دست آوریم و با وجود آنکه فرش لزوما یک کالای اولویت دار در خانوار به شمار نمیرود اما این بازار همواره در اختیار ما بوده است.

آقامیری ادامه داد: سوال این است که اگر بر اساس این رویکرد ما بخواهیم برای به دست آوردن بازار کشورهای همسایه تمرکز خود را از بازارهای سنتی خود کم کنیم، اساسا برای فرش ایرانی مثلا در کشورهایی مانند افغانستان یا عراق یا دیگر کشورهای همسایه مشتری خواهیم داشت؟ آیا پیش از مطرح کردن این صحبتها سبد صادراتی خود به کشورهای مختلف را رصد کردهایم تا تفاوتها را ببنیم؟ حتی اگر کشورهای همسایه نیز برای محصولات ما مشتریان زیادی داشته باشند، وقتی با تولید بیشتر امکان صادرات به سایر کشورها نیز وجود دارد، چرا باید به این ظرفیت توجه نکنیم؟

وی با اشاره به نبود نگاه تخصصی در میان برخی دستگاههای تصمیم گیر در حوزه صادرات، بیان کرد: متاسفانه ما در سالهای گذشته با تحریمهای اقتصادی مواجه بودهایم و اگر میزان صادرات به اتحادیه اروپا کاهش یافته، بخش عمدهای از آن به همین تحریمها باز میگردد. ما در دولت آقای احمدی نژاد وقتی برای نخستین بار با تحریم فرش مواجه شدیم، در جلسه ای که شخصاً حضور داشتم مسئول سازمان توسعه صادرات وقت گفت بازار آمریکا و اروپا را با بازار چین جبران میکنیم و مشکل حل میشود. این نشاندهنده عدم شناخت از وضعیت بازار و اقتصاد است و همین تصمیمات غلط بعضا برای ما مشکلاتی جدیتر ایجاد میکند. اگر کشوری مانند آلمان در برابر فشارهای مختلف اقتصادی از جمله کرونا با قدرت میایستد به دلیل نبود محدودیت در مسیر صادرات و تجارت است که موجب شده با رشد اقتصادی قابل توجهی جزو سه قدرت اقتصادی اول جهان باشد و ما نیز اگر بخواهیم از بحرانها عبور کنیم، باید به جای نگاه غیر کارشناسی و به دور از واقعیت، فضا را به سمت کاهش محدودیتها و استفاده از ظرفیت صادرات منتهی به رشد اقتصادی و افزایش ذخیره ارزی سوق دهیم.