دلایل رشد قاچاق پوشاک/ واردات غیرقانونی چطور جایگزین تولید داخل می‌شود؟

هرچند صنعت نساجی و پوشاک همواره یکی از صنایع مهم و دارای پتانسیل بالا در کشور محسوب میشده، اما عدم توجه کافی به این بخش باعث شده تا آن طور که انتظار میرود در اقتصاد کشور نقش آفرینی نداشته باشد. در این شرایط شاهد رونق قاچاق پوشاک به کشور نیز هستیم و شرایط نامساعد تولید مانعی برای رشد تولیدات داخلی و صادرات به حساب میآید.

مجید نامی، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک کشور در این مورد معتقد است: هزینه بالای تولید در کشور و رشد قیمت مواد اولیه جذابیت قاچاق پوشاک را افزایش داده است.

وی با تائید واردات پوشاک با وجود قیمت بالای دلار، گفت: یک زمانی به دلیل پایین بودن قیمت دلار و ارزش افزودهای که ورود کالای قاچاق به داخل کشور داشت، عمده کالاهایی که وارد میشد باکیفیتهایی بود که برای بازار داخلی ایران جذابیت داشته است.

وی افزود: اما از زمانی که قیمت دلار به شدت افزایش پیدا کرد، واردات پوشاک با کیفیت پایین افزایش یافت که عمدتاً از کشورهای آسیای جنوب شرقی افزایش یافته است، هرچند به طور کلی واردات کالای قاچاق با افزایش قیمت دلار کاهش یافته است.

نائب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک کشور با بیان اینکه میزان تولید داخلی پوشاک در سه سال گذشته افزایش چشمگیر داشته است، اظهار داشت: دلیل اصلی این موضوع افزایش قیمت دلار و مبارزه با کالای قاچاق پس از دستورالعمل ثبت برندهای خارجی است. به طور کل از سال 1397 به دلیل تحریم، واردات کالاهای تولید داخل از جمله پوشاک ممنوع شد.

وی درباره میزان کاهش قاچاق نیز گفت: اگر زمانی صحبت از 4 تا 5 میلیارد دلار قاچاق پوشاک میکردیم اما آخرین آمارها که مربوط به سال 1397 است، این رقم به یک میلیارد و 700 میلیون دلار رسیده است.

نامی در عین حال همین میزان قاچاق پوشاک را زیاد دانست و گفت: متأسفانه همچنان قاچاق پوشاک جذابیت دارد و طبیعتاً چون بازار بزرگی محسوب میشود، شاهد ورود قاچاق پوشاک هستیم.

نائب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک کشور تصریح کرد: متأسفانه هزینه تولید در داخل کشور بسیار بالا است و قیمت مواد اولیهای که برای تولید استفاده میشود، هم بسیار رشد داشته است.

سه مشکل اصلی تولیدکنندگان پوشاک

ابوالقاسم شیرازی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران نیز معتقد است: نوسانات نرخ ارز، کمبود مواد اولیه و مشکلات تامین سرمایه در گردش سه مشکل اصلی فعالان صنعت پوشاک است.

وی با بیان اینکه بخشی از مواد اولیه تولیدکنندگان پوشاک از بازار غیررسمی تامین میشود، گفت: البته با توجه به کمبود مواد اولیه و مشکلات ناشی از آن، تولیدکنندگان چارهای به جز تامین مواداولیه از بازارهای غیر رسمی را ندارند، اما این کار نیز با سختیهایی برای آنها مواجه است زیرا به علت ممنوعیت استفاده از کالاهای قاچاق در صورت کشف کالای آنها توسط ماموران و بازرسان مشمول جرایم قانونی میشوند و لذا ممکن است دچار ضرر و زیان فراوانی شوند.

وی تصریح کرد: این در حالی است که هدف تولیدکنندگان از تامین مواد اولیه از بازار غیر رسمی که به ناچار به سمت تامین مواداولیه از این بازار روی میآوردند، فقط ادامه فعالیت اقتصادی و جلوگیری از بیکار شدن کارگران است و با توجه به کمبود مواداولیه تولید داخلی چارهای جز این کار ندارند، اما به هر حال این اقدام نیز برای آنها پرریسک و پرمخاطره است.

پورشیرازی ادامه داد: در مجموع موضوع سرمایه در گردش برای تولیدکنندگان موضوعی جدی است، زیرا با کاهش ارزش پول ملی قدرت سرمایه تولیدکنندگان افت کرده و با گرانی حاکم بر بازار اصلا امکان فعالیت اقتصادی ندارند.

تدوین سند توسعه صنعت پوشاک و کفش

طبق بررسیها صنعت پوشاک و کفش در ایران از ارزش افزوده بالایی در مقایسه با سایر رشتههای صنعتی برخوردار است اما سرانه سرمایهگذاری در این بخش در مقایسه با سایر رشتههای صنعتی پایین است. به همین جهت به گفته مسئولان وزارت صنعت، در صورت ابلاغ یک برنامه عملیاتی، فرآیند جایگزینی محصولات داخلی به جای خارجی با سرعت بیشتری اتفاق خواهد افتاد.

در این راستا پیش نویس برنامه عملیاتی توسعه صنعت پوشاک و کفش در محورهایی شامل فراهمسازی زیرساخت مناسب جهت تجمیع و احداث واحدهای صنعتی در کشور و ساماندهی زنجیره ارزش ، لجستیک و تامین در حوزه کالا تهیه شده است.

در واقع وزارت صنعت تدوین برنامه توسعه ۴ زنجیره صنعتی لوازم خانگی، پوشاک و کفش، فلزات گرانبها و غذایی و آشامیدنی که ۴۰ درصد ارزش تولیدات صنعتی را شامل میشوند، را در دستور کار دارد و در این راستا سند عملیاتی پوشاک و کفش به تدوین رسیده و قرار است به عنوان نقشه راه این صنعت به تولیدکنندگان ابلاغ شود.

علیرضا رزم حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در این مورد با تاکید بر اینکه تمام اسناد و برنامهها باید مبتنی بر سند راهبردی صنعتی کشور باشد، تصریح کرد: سند توسعه صنعت کفش و پوشاک نیز باید به عنوان یک سند پایدار و چند ساله، ضمیمه سند راهبردی صنعتی کشور شود.

وی مشخص بودن مدیریت اجرایی این سند را یکی از شرایط توفیق اجرای آن دانست و افزود: در کنار مشخص کردن مدیریت اجرای سند توسعه صنعت کفش و پوشاک، تشکیل کارگروه نظارت بر حسن اجرای سند متشکل از بخش خصوصی و بخش دولتی و چگونگی اجرای آن نیز در موفقیت عملیاتی شدن این سند از اهمیت بالایی برخوردار است.

رزمحسینی، زمانبندی برای اجرای پروژه را از دیگر عوامل مهم در اجرای سند توسعه صنعت پوشاک و کفش عنوان کرد و افزود: برای ریلگذاری اجرای این سند میباید همه جوانب آن اعم از مدیریت، چگونگی اجرا و زمانبندی در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به حرکت جهان به سمت اقتصاد بزرگ مقیاس، بر لزوم استفاده از ظرفیتهای واحدهای کوچک و متوسط تولیدی با حمایت بنگاههای بزرگ تولیدی در کشور تاکید کرد و گفت: خرده فروشی و جزیرهای کار کردن واحدهای تولیدی در کشور به معنای افزایش آسیبپذیری این واحدها در مقابل تغییرات سیاستهای تجارت بینالمللی است.

در هر حال، صنعت نساجی و پوشاک از دیرباز یکی از صنایع دارای پتانسیل در ایران محسوب میشده که توجه به رشد آن و افزایش اشتغالزایی در این بخش میتواند زمینهای برای رشد شاخصهای اقتصادی کشور باشد.