سرمایه گذاری خارجی دوباره اوج می‌گیرد

با شیوع جهانی ویروس کرونا، در کنار دغدغههای بهداشتی و اجتماعی، اقتصاد جهان نیز به شدت تحت تاثیر این ویروس قرار گرفت. دولتها در بسیاری از نقاط جهان برای کاهش سرعت شیوع این ویروس محدودیتهای جدی بر سر راه فعالیتهای اقتصادی وضع کردند و این موضوع در تجارت جهانی بیش از هر نقطه دیگری خود را نشان داد.

هرچند در پایان سال ۲۰۲۰، مشخص شد که بخشی از نگاه منفی به وضعیت اقتصاد جهان رخ نداده اما همچنان رشد اقتصادی بسیاری از کشورها منفی باقی ماند و میزان تجارت جهانی نیز نسبت به قبل افت کرد. در کنار آن، با توجه محدودیتهای تردد در مرزهای مشترک، رفت و آمد هیئتهای تجاری برای انجام سرمایه گذاری خارجی و تجارت مشترک کاهش یافت.

براوردهای اتاق بازرگانی ایران نشان میدهد، سرمایهگذاری مستقیم خارجی در کشورهای توسعهیافته جهان طی سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل از آن ۵۸ درصد کاهش یافته است، در حالی که اقتصادهای نوظهور و درحالتوسعه، در سال ۲۰۲۰ شاهد کاهش ۸ درصدی سرمایهگذاری مستقیم خارجی بودهاند. اقتصادهای نوظهور و درحالتوسعه در مجموع حدود دوسوم از سرمایهگذاریهای مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۰ را جذب کردهاند.

سرمایهگذاری مستقیم خارجی در اروپا طی سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۸۰ درصد کاهش یافته است و در آمریکای شمالی نیز سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل از آن ۴۰ درصد کاهش نشان میدهد. میزان کاهش سرمایهگذاری مستقیم خارجی در آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب ۴۵ درصد و در آفریقا نیز ۱۶ درصد گزارش شده است. در مقابل، اقتصادهای آسیایی شاهد رشد ۴ درصدی سرمایهگذاری مستقیم خارجی بودهاند و نیمی از سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سطح جهان را جذب کردهاند.

با وجود ثبت این آمار، براوردها نشان میدهد که در سال ۲۰۲۱ این روند تا حدی جبران خواهد شد. انتظار میرود که رقم سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان طی سال جاری میلادی ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد کند، اما این رقم به دلیل افت ۳۵ درصدی در سال ۲۰۲۰ همچنان فاصله زیادی تا رسیدن به ارقام قبل از همهگیری ویروس کرونا خواهد داشت. جیمز ژان، مدیر بخش مطالعات سرمایهگذاری و شرکتها در آنکتاد، در این خصوص تأکید میکند: «سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان حتی با وجود این رشد چشمگیر، در بهترین حالت ۲۵ درصد کمتر از رقم آن در سال ۲۰۱۹ خواهد بود.

روند بهبود سرمایهگذاری مستقیم خارجی، برای همه کشورها یکسان و یکنواخت نخواهد بود. انتظار میرود که اقتصادهای توسعهیافته جهان با تکیه بر فعالیتهای گسترده ادغام و خرید شرکتها در سطح بینالمللی و بهرهگیری از حمایتهای عمده دولتها برای سرمایهگذاریهای جدید، نقش اصلی را در بهبود سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان ایفا کنند.

علاوه بر این، پیشبینی میشود که ورود سرمایههای خارجی به کشورهای آسیایی -که حتی در اوج همهگیری ویروس کرونا نیز مقاصد جذابی برای سرمایهگذاران بینالمللی بودند- همچنان با قدرت ادامه پیدا کند. اما در کوتاهمدت بعید است که بهبود قابلتوجهی در سرمایهگذاری مستقیم خارجی در آفریقا، آمریکای لاتین و کشورهای حوزه دریای کارائیب رخ دهد.