اصلاح قیمت حامل‌های انرژی روی میز مرکز پژوهش‌های مجلس

معاونت مطالعات تولیدی این مرکز روز دوشنبه در گزارشی به بررسی مسئله اصلاح حاملهای انرژی و تابآوری صنعت فولاد کشور پرداخت.

در این گزارش آمده است: ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا و اولین تولیدکننده آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان است. تولید فولاد ایران در سال ۱۳۹۸ به میزان ۲/۲۷ میلیون تن بوده و پیشبینی میشود که این میزان تا پایان سال جاری به مرز ۳۰ میلیون تن برسد. در حال حاضر، زنجیره ارزش فولاد حدود ۱۲ درصد ارزش صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است به طوری که علاوه بر تأمین نیاز داخل کشور به محصولات زنجیره فولاد، امکان توسعه بازارهای صادراتی نیز به وجود آمده است.

معاونت مطالعات تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس تصریح کرد: ایران در دهه ۸۰ شمسی، یکی از واردکنندگان شمش فولاد و محصولات فولادی نظیر میلگرد ساختمانی بود. پایش طرحهای در دست احداث و قابل تحقق زنجیره ارزش فولاد نشان میدهد که اهداف کمّی این صنعت (ایجاد ۵۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد خام در چشمانداز ۱۴۰۴) محقق خواهد شد. تلاش چند نسل از مدیران و متخصصان صنعتی کشور موجب شده است که امروزه زنجیره ارزش فولاد کشور به سطحی از بلوغ صنعتی و مدیریتی برسد.

این گزارش اضافه کرد: دسترسی به گاز طبیعی و انرژی برق با نرخهای یارانهای، همواره یکی از مشوقهای سرمایهگذاری در بخش فولاد کشور بوده است اما مشوقهای سرمایهگذاری در هیچ بخشی از اقتصاد نمیتواند بدون محدودیت زمانی و همیشگی باشد زیرا موجب افت پیوسته بهرهوری و در نتیجه کاهش رقابتپذیری در سطح بینالمللی میشود. با توجه به گذار بخش فولاد کشور از دوره رشد و نمو اولیه و دستیابی به بلوغ صنعتی و مدیریتی، انتظار میرود استمرار توسعه و تداوم تولید در این بخش بدون نیاز به مشوقها و حمایتهای دولتی نیز امکانپذیر باشد.

معاونت مطالعات تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس خاطرنشان کرد: یافتههای این گزارش نشان میدهد که با افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت انرژی برق و گاز طبیعی، نسبت سود ناخالص به بهای تمام شده اغلب شرکتهای فولادی پس از اصلاح قیمت حاملهای انرژی در بازه ۱۵ تا ۲۰ درصد قرار میگیرد که حاشیه سود مطلوبی برای این صنعت است.

این گزارش افزود: حاشیه سود ناخالص صنایع فولادی فاقد زنجیره ارزش کامل به خصوص شرکتهای فولادی بخش خصوصی (با فناوری کوره القایی) که تنها روی مرحله فولادسازی سرمایهگذاری کردهاند، احتمالاً به زیر ۱۰ درصد کاهش مییابد که با توجه به هزینه سربار پایین آنها، تداوم تولید تهدید نخواهد شد.

معاونت مطالعات تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس تاکید کرد: مصارف انرژی شرکتهای معدنی بالادستی زنجیره ارزش نسبتاً پایین است و اصلاح قیمت حاملهای انرژی تأثیر چندانی در وضعیت سوددهی آنها نخواهد داشت. رکود بخش ساخت و ساز در کشور و عدم دسترسی به بازارهای صادراتی جذاب موجب میشود که شرکتهای نوردی پس از اصلاح نرخ حاملهای انرژی رکود شدیدتری را تجربه کنند.

این گزارش می افزاید: مدل کسب و کاری که بر مبنای آن واحدهای متعدد نوردی در دهه ۸۰ شمسی ایجاد شدند، امروزه منقضی شده است و تعطیلی بسیاری از این واحدها در میان مدت اجتنابناپذیر است. راهکارهایی نظیر انتقال خطوط تولید به کشورهای منطقه و تجمیع واحدهای صنعتی و افزایش مقیاس تولید ازجمله راهکارهایی است که در مجموع موجب توسعه صنعت فولاد کشور خواهد شد.

در ادامه گزارش آمده است: اصلاح قیمت حاملهای انرژی تأثیری بر قیمت فولاد و محصولات فولادی در بازار و در نتیجه قدرت خرید مردم نخواهد داشت چراکه قیمت نهایی شمش و محصولات فولادی براساس مکانیسمهای بازار (عرضه و تقاضا) و متناسب با قیمتهای جهانی (و بعضاً بالاتر از قیمتهای جهانی) تعیین میشود.

معاونت مطالعات تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس عنوان کرد: اصلاح قیمت حاملهای انرژی زنجیره فولاد یکی از مراحلی است که باید در بسته جامع اصلاح ساختار زنجیره فولاد کشور انجام شود. اصلاح نظام عرضه و تقاضا، آزادسازی قیمتهای محصولات کل زنجیره (از طریق عرضه در بورس کالا و کشف قیمت) و اصلاح عوارض و تعرفههای صادرات و واردات از دیگر اقدامهایی است که باید بهطور همزمان عملیاتی شود تا آسیبپذیری صنعت فولاد کشور به حداقل برسد.