سهم هر ایرانی از یارانه انرژی چقدر است؟

به گزارش روز جمعه، پرداخت یارانه در ایران بعد از آنکه قیمت نفت در اوایل دهه ۵۰ شمسی صعودی شد، شدت گرفت و از نان گرفته تا سوخت مصرفی مردم را نیز شامل میشود.

تزریق پول نفت یا همان پرداخت یارانه اگرچه با هدف حمایت از معیشت مردم آغاز شد و ادامه پیدا کرد اما در عمل، به دامنزدن شکاف طبقاتی و تورم در جامعه منجر شد.

توزیع نامناسب یارانه به ویژه در بخش سوخت آنچنان شدید بود که اواخر دهه ۸۰ شمسی دولت تصمیم گرفت تا نظام یارانه کشور را تغییر دهد.

اینکار که به هدفمندی یارانهها معروف شد با آزادسازی بخشی از قیمت حاملهای سوخت و کاهش پرداخت یارانه آنها در مقابل منابعی را آزاد کرد به پرداخت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی به هر ایرانی اختصاص پیدا کرد.

هدف این بود که به تدریج قیمت حاملهای انرژی در ایران به قیمتهای جهانی نزدیک شود تا علاوه بر توزیع عادلانه یارانه، بهینهسازی مصرف نیز شکل بگیرد.

با این حال اگرچه بعد از آن چندین باز قیمت بنزین، برق و سایر حاملهای انرژی افزایش پیدا کرد اما به دلیل نوسان نرخ ارز و همچنین تغییرات قیمت نفت در بازارهای جهانی به جز بازه زمانی کوتاهی، قیمت این حاملها به قیمتهای جهانی نزدیک نشد.

افزایش قیمتهای جهانی حاملهای انرژی همچنین باعث شد تا دولت ایران هر سال سهم بزرگتری برای پرداخت یارانه به این بخش اختصاص دهد.

آمارهای آژانس بینالمللی انرژی، مجموع یارانه انرژی پرداخت شده در جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی، کمی بیش از ۱۸۱ میلیارد دلار بوده است.

این یارانهها در ۴ بخش گاز، نفت، برق و زغالسنگ پرداخت شده و بزرگترین سهم مربوط به نفت با ۹۰ میلیارد دلار است. بعد از آن برق با ۵۲ میلیارد دلار و گاز با ۳۷ میلیارد دلار در رتبههای بعدی قرار دارند.

شرایط البته در ایران با جهان متفاوت است. ایران در مجموع سال گذشته میلادی، ۲۹.۶ میلیارد دلار یارانه به بخش انرژی پرداخت کرده است که نشان میدهد بیش از ۱۶ درصد از یارانه انرژی پرداخت شده در جهان سهم ایران است.

با توجه به آنکه صندوق بینالمللی پول، جمعیت ایران در سال ۲۰۲۰ را ۸۴ میلیون نفر اعلام کرده، سهم هر ایرانی از یارانه انرژی پرداخت شده ۳۵۱.۵ دلار در سال است.

با توجه به قیمت ۲۷ هزار تومانی دلار در بازار آزاد، هر ایرانی در سال گذشته میلادی، معادل ۹.۵ میلیون تومان یارانه در بخش انرژی دریافت کرده است.

 ترازنامه انرژی کشور برای سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۹-۲۰۱۸) نشان میدهد که براساس تازهترین اطلاعات موجود، سرانه مصرف نهایی انرژی ایران به ۱.۷ برابر میانگین جهانی رسیده است. در سال ۲۰۲۱ میلادی با در نظر گرفتن رشد مصرف انرژی در ایران و روند معکوس سرانه مصرف انرژی در جهان، این نسبت بیشتر نیز شده است.

اما آخرین ترازنامه انرژی کشور شدت مصرف گاز را در ایران ۶.۴ برابر و نفت خام و فرآوردههای نفتی را ۱.۴ برابر میانگین سرانه مصرف جهانی گزارش میکند، تنها در سال ۱۳۹۷ میزان بهرهوری مصرف انرژی ۱۱.۱ درصد کاهش داشته که نشاندهنده اتلاف انرژی و همینطور یارانهها است.