رشد صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ محقق می‌شود

مرکز پژوهشهای اتاق ایران گزارش تحلیلی موسسه تحقیقاتی فیچسلوشنز از صنعت نفت و گاز کشور در فصل سوم سال ۲۰۲۱ را منتشر کرده که در آن با استفاده از پیش­بینی­های تعدیل شده با چشم­انداز به نتیجه رسیدن توافق هسته­ای میان ایران و آمریکا، وضعیت مؤلفه­های کلیدی صنعت نفت و گاز برای یک دوره ۱۰ ساله تا سال ۲۰۳۰ پیش­بینی شده است.

بر اساس این گزارش در حال حاضر، به دلیل کاهش تقاضای نفت و گاز داخلی تحت فشار تحریم­های ثانویه آمریکا و نیز به دلیل همه­گیری کووید- ۱۹، تمرکز هزینهای شرکت ملی نفت ایران، صرف ارتقا و مدرنسازی فعالیتهای جاری میشود، اما پیش­بینی­ها حاکی از بهبود شرایط و بیشتر شدن تقاضا در سالهای آینده است.

بررسی موسسه فیچسلوشنز در رابطه با اکتشافات بالادستی نشان میدهد ایران دارای بیش از ۱۸۰ میدان کشف شده است، اما تا کنون کمتر از نیمی از ذخایر کشفشده، توسعه یافتهاند. کشور با در اختیار داشتن ۱۶۳,۱ میلیارد بشکه نفت، پس از کانادا، ونزوئلا و عربستان سعودی دارای چهارمین ذخایر قابل استخراج نفت در جهان است. همچنین حجم منابع گاز طبیعی ایران ۳۳.۵ تریلیون مترمکعب است و ایران از این لحاظ پس از کانادا و روسیه در جایگاه سوم در جهان قرار دارد.

در رابطه با تولیدات بالادستی نفت نیز این موسسه پیشبینی کرده که در سال ۲۰۲۱، تولید نفت خام و میعانات گازی ۳,۹ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته باشد که بخش عمده آن به تقاضای نفت خام از سوی چین برمی­گردد. این رشد در سال ۲۰۲۲ به ۴.۹ درصد خواهد رسید. تولید، تحت تاثیر نرخ اندک استخراج نهایی، نرخ افت بالایی دارد. مدیریت ضعیف مخازن، فقدان زیرساختهای کافی و دسترسی محدود به فناوری خارجی به دلیل تحریم­های آمریکا از دلایل عمده این امر هستند. از طرفی، با توجه به افت صادرات و قیمت نفت به دلیل تحریم­ها و شیوع کووید-۱۹، توانایی محدود شرکت ملی نفت ایران برای سرمایهگذاری و تکیه صرف بر روی پیمانکاران داخلی و پیش­بینی به تعویق افتادن توافق هسته­ای تا اواخر سال ۲۰۲۲ و یا حتی سال ۲۰۲۳، انتظار می­رود بخش عمده رشد صادرات نفت ایران در سال ۲۴-۲۰۲۳ حاصل شود.

این موسسه درباره تولیدات بالادستی گاز هم پیش­بینی کرده که تولید گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل از آن ۵ درصد افزایش داشته باشد. اگرچه وجود منابع عظیم گاز، زمینه را برای پیش­بینی­های خوشبینانه­تر فراهم میسازد، اما رشد بلندمدت به میزان کسب سود سرمایهگذاران خارجی و ایجاد منابع جدید تقاضا و بهبود زیرساختهای صادرات بستگی خواهد داشت. همچنین قرار است کاهش سوزاندن گاز هم به میزان تولید کمک نماید. پیشبینی می­شود تولید از ۲۴۸ میلیارد متر مکعب برآورد شده در سال ۲۰۲۰، با افزایشی ۵ درصدی در سال ۲۰۲۱ به ۲۶۰,۴ میلیارد متر مکعب برسد.

افزون بر این فیچسلوشنز در بخش دیگری از این گزارش ضمن بررسی شرایط صنایع نفت و گاز در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به نتیجه رسیده است که با وجود فشار کاهش بهای نفت، کاهش داوطلبانه میزان تولید و تحریمهای آمریکا، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا همچنان یکی از عوامل پیشبرنده رشد عرضه جهانی در دهه پیش رو خواهد بود. نفت همچنان عضو اصلی عرضه است و بر سهم گاز نیز افزوده خواهد شد. بر اساس پیشبینی این موسسه تولید نفت در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا با افزایشی ۲۲,۵ درصدی در دوره ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰، معادل ۶.۷۵ میلیون بشکه در روز مواجه خواهد شد.

فیچسلوشنز پیشبینی کرده در ده سال آینده، میزان مصرف محصولات پالایششده ۲,۳۴ میلیون بشکه در روز (۲۸.۷ درصد) افزایش یابد و تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰.۵۲ میلیون بشکه در روز برسد. انتظار می­رود ظرفیت صنایع پالایشگاهی در منطقه نیز در پنج سال آینده رشد بالایی را تجربه کند و با افزایش حدود ۲.۴۱ میلیون بشکه در روز، در سال ۲۰۲۵ به ۱۴.۰۹ میلیون بشکه در روز برسد. علاوه بر این، پیشبینی می­شود که تولید گاز کشورهای مذکور از ۸۵۵ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۰ به ۱۰۷۱ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد (رشد ‏۲۵.۲ درصدی)‏. ​ تقاضای گاز منطقه نیز از ۶۹۳ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به ۸۷۸ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۳۰ (۲۶.۷ درصد رشد) افزایش خواهد یافت.