حذف دلار از اقتصاد ایران امکان‌پذیر است؟

این اولین باری نیست که موضوع حذف دلار از مراودات اقتصادی ایران در دستور کار قرار میگیرد. پیش از این تلاش برای امضا موافقنامههایی برای تبادل کالا با ارز دو کشور و ... در دستور کار قرار گرفت اما در نهایت توفیق چندانی حاصل نشد.

دولت احمدی‎نژاد بیشتری مانور را بر این مساله داشت اما در نهایت بحران وابستگی اقتصاد ایران به دلار در دو دهه اخیر افزایش یافت و برخی معتقدند دلاریزه بودن اقتصاد ایران، یکی از نقاط ضعف در دوران تحریم تلقی میشود .

تحریم و افایتیاف ، دو بال برای یک بحران

در سالهای اخیر، تحت تاثیر تشدید تحریمها و قرار گیری ایران در لیست سیاه FATF ، مشکلات تجار ایرانی افزایش یافته است. حالا بسیاری از تاجران، حتی در بخش خصوصی میگویند بانکهای بینالمللی حاضر به همکاری با ایران نیستند و همین امر هزینه مبادله را به شدت بالا برده است.

تجربه مکرر حذف دلار از اقتصاد در دولتهای مختلف

یک فعال اقتصادی بخش خصوصی درباره طرح مجدد لزوم حذف دلار از اقتصاد ایران و امکان اجرای این مساله به خبرآنلاین گفت: در ابتدا باید بررسی کرد سهم دلار از مبادلات تجاری در جهان چقدر است و پس از آن می توان پاسخ داد آیا میتوان دلار را از اقتصاد ایران حذف کرد یا خیر؟

مسعود دانشمند افزود: در اقتصادهای بزرگ مانند اتحادیه اروپا که یورو را دارند؛ هنوز نتوانستهاند دلار را از مبادلات حذف کنند؛ حتی چین با وجود حجم گسترده اقتصاد خود نتوانسته دلار را حذف کند. باید توجه داشت بیش از ۵۰ درصد از مبادلات دنیا با دلار انجام میشود.

وی یادآور شد: تاکنون چند بار موضوع حذف دلار از اقتصاد ایران را تجربه کردهایم و پیشنهاد شده که مبادلات را با یورو انجام دهیم در حالی که باید توجه داشت فروش نفت در تمام دنیا بر مبنای دلار است و اگر قرار بر حذف دلار باشد با ارز حاصل از فروش نفت( دلار) را با پرداخت هزینه به یورو تبدیل کنیم . به عبارت دیگر هزینه تسعیر ارز یعنی تبدیل دلار به یورو یا هر از دیگری نیز به هزینههای کنونی اضافه میشود چرا که حتی خرید و فروش نهادههای دامی و روغن نیز در بازارهای جهانی با دلار انجام میشود.

وی ادامه داد: خرید فلزات نیز در بازارهای جهانی بر پایه دلار انجام میشود ، به این ترتیب با حذف دلار باید هزینهای برای تبدیل این ارز به یورو پرداخت کنیم که همانطور که اعلام شد، این اقدام هزینه بیشتری به اقتصاد کشور و همچنین فعالان اقتصادی وارد خواهد کرد.

دانشمند تاکید کرد: حذف دلار از مبادلات تجاری ایران، نتیجهای جز ضرر ندارد، تصور کنید قرار باشد ما با چین تجارتمان بر اساس یوان باشد، این اتفاق وقتی می تواند رخ دهد که چین نیز ریال ایران را قبول کند . در ضمن اینکه با هر کشوری به ارز رایح آن کشور مبادلات صورت گیرد، امری هزینه زا و سنگین است. در ضمن وقتی سیستم بانکی کشورهای دیگر با ما کار نمی کنند چطور می توان این مهم را پیش برد.

حذف دلار از اقتصاد جنبه شعاری دارد

دانشمند گفت: اظهارات وزیر صمت درباره حذف دلار از اقتصاد بیشتر جنبه شعاری دارد و به نظر نمیرسد جنبه واقعی و عملی داشته باشد.

وی تصریح کرد: در زمان آقایان احمدینژاد و روحانی و به عبارت بهتر تاکنون چندبار این موضوع را تجربه کردهایم و هر دفعه موفق نبودهایم و دوباره به سمت استفاده از دلار در اقتصاد و مبادلات تجاری بازگشتهایم. نتیجه این اقدامات واضح و روشن است. البته در این سالها کسی عدد و رقمی از میزان ضرر و زیان ناشی از این اقدامات اعلام نکرده است .

وی در توضیح این مطلب افزود: البته فرض کنید در تبدیل ارزها نوسانات را نادیده بگیریم اما بی‎ تردید زیان یک ردصدی هم در حجم تجارت کشور زیانی هنگفت است.

وی عنوان کرد: در بورس نفت، بورس فلزات ، بورس مواد غذایی مانند گندم، جو، نهادههای دامی و ... همه مبادلات با دلار انجام میشود بنابراین به راحتی نمیتوان این ارز را از اقتصاد کشور حذف کرد.

به گفته وی این اقدام نیز مانند دیگر طرح ها با هدف دور زدن میز مذاکره و تحریم مطرح می شود اما گزارشی از میزان هزینه تحمیلی آن بر اقتصاد تدوین نشده است.