ایجاد زمینه قاچاق مواد پتروشیمی با حذف سهمیه‌بندی و مبنای دلاری قیمت‌‎ها

موضوع حذف سهمیهبندی محصولات پتروشیمی این روزها به داغترین مساله در محافل تولیدکنندگان صنایع پلیمر تبدیل شده است. خبری که وزیر صمت از آن پردهبرداری کرد و هنوز فعالان صنعتی از جزئیات آن با خبر نیستند.

بر اساس خبرهای منتشر شده تا کنون قرار است حذف سهمیه بهینیاب کالاهای پتروشیمی از ابتدای آبان ماه آغاز شود و این طرح با حذف سهمیه چند کالا وارد فاز اجرایی خواهد شد.

آخرین اطلاعیه بورس کالا در این زمینه نشان میدهد که گریدهای پلیاتیلن سبک خطی، پلی اتیلن سبک فیلم، پلی اتیلن سنگین فیلم، پلی اتیلن سنگین تزریقی، پلیاتیلن سنگین بادی و پلیاستایرن انبساطی پتروشیمی تبریز از روز شنبه اول آبان ماه بدون احتساب سقف سهمیه به فروش خواهند رسید.

این اطلاعیه حاکی از آن است که برنامه توقف سهمیهبندیها در ابتدا برای کالاهای کم التهاب اجرا خواهد شد و بر اساس شنیدهها در کنار این جریان، نیاز به کالاهای پر تقاضا نیز از طریق واردات برطرف خواهد شد.

در این بین اما طرح دیگری که توسط وزیر صمت مطرح شده، حذف دلار از مبنای قیمت گذاری محصولات پتروشیمی است که نگرانی هایی را هم برای تولیدکنندگان بالادستی و هم تولیدکنندگان صنایع تکمیلی ایجاد کرده است.

شنیدهها در خصوص این طرح حاکی از آن است که کشف قیمتهای بورس کالا که با عرضه و تقاضا صورت میگیرد جایگزین مبنای دلاری در فرمول قیمتگذاری شود. این در شرایطی است که با حذف سهمیهبندی نمیتوان به صورت دقیق بر تقاضای موجود در بازار نظارت داشت. با این وجود وزارت صمت انتظار دارد که با تکمیل سامانه جامع تجارت و الزام واحدهای تولیدی به ثبت اطلاعات در این سامانه و سامانههای زیرمجموعه آن تقاضای کاذب و سوداگری از بازار حذف شود.

در این بین اما تولیدکنندگان صنایع تکمیلی به دلیل آن که ساز و کار اجرایی این طرحها هم چنان در ابهام قرار دارد دچار نگرانیهایی جدی شدهاند و حتی برخی بر این باورند که جریان کنونی میتواند التهابات بازار را به شدت افزایش دهد.

برمک قنبرپور، عضو هیات مدیره و رئیس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در این خصوص گفت: زمانی که سهمیهها حذف شود، گریدهایی که استعداد ملتهب شدن را دارند و مصرف آنها در داخل و کشورهای اطراف زیاد است، با افزایش تقاضا برای خرید و تمایل به صدور این محصولات رو به رو خواهیم شد که این موضوع در نهایت منجر به رشد قیمت آنها خواهد شد.

وی در ادامه گفت: مساله دیگر این است که چنین محصولاتی استعداد قاچاق دارند و از آنجایی که تجربه نشان داده که قاچاق چنین کالاهایی از طرق مختلف در کشور صورت میگیرد، ممکن است تقاضا در این زمینه نیز افزایش پیدا کند.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران توضیح داد: در گریدهایی که در حالت عادی التهاب وجود دارد باید نیاز به صورت واردات انجام شود و در شرایطی که تجارت با کشورهای دیگر به سختی انجام می گیرد و طبق قوانین موجود تنها شرکتهای پتروشیمی اجازه واردات دارند، میتوان دریافت که در صورت حذف سهمیهها، نیاز به این محصولات به سختی تامین خواهد شد و ممکن است التهاب برای این گریدها به شدت افزایش پیدا کند.

قنبرپور افزود: بنابراین چشم انداز مثبتی برای این طرح وجود ندارد و تولیدکنندگان صنایع تکمیلی نسبت به اجرای آن نگرانیهای بسیاری دارند.

وی در ادامه اظهار کرد: اما در این بین مهمترین نکته این است که چرا در طرحی با این ابعاد و با این ضریب بالای اثرگذاری از نظرات بخش خصوصی استفاده نشده است؟ آن هم در شرایطی که دولت طبق قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار، ملزم به استفاده از نظرات بخش خصوصی است و در این زمینه با فعالان صنعت پلاستیک که بیش از سایر کسب و کارها از این طرح تاثیر میپذیرند، هیچ مشورتی نشده است. سوال دیگری نیز در این مطرح میشود که چرا در اجرای این طرح با وجود ابهامات بسیار تا این حد تعجیل وجود دارد.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران گفت: بر این اساس میتوان دریافت که این طرح بدون کار کارشناسی دقیق و به صورت خلقالساعه در حال اجراست و به همین دلیل پیشبینی میشود که اثر مطلوبی بر کسب و کارها نداشته باشد.

وی همچنین در خصوص موضوع حذف دلار از مبنای قیمتگذاری محصولات پتروشیمی نیز اظهار کرد: تجربه نشان داده است که در سالهای گذشته قاچاق محصولات پتروشیمی به سادگی رخ میداد و اگر توازن نرخها با قیمتهای جهانی از بین برود و قیمت کالاها برای گروهی که این کار را انجام میشود، دارای جذابیت شود، احتمال وقوع قاچاق بسیار بالاست.

قنبرپور ادامه داد: این شرایط در نهایت منجر میشود که فضای بازار به صورت کلی دچار التهاب شود و این موضوع بدون شک به ضرر تولیدکنندگان واقعی خواهد بود.

عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران افزود: به نظر میرسد که استدلال تبیینکنندگان این طرح این باشد که چرا در زمانی که هزینه تولید صنایع پتروشیمی به صورت ریالی است، قیمت محصولات آنها باید دلاری باشد. این مساله ممکن است روی کاغذ جذاب به نظر بیاید، اما زوایای تاریکی دارد که در طرح مذکور دیده نشده است.

قنبرپور همچنین در خاتمه اظهار کرد: در نتیجه نمیتوان به این طرحها خوش بین بود و باید نظرات بخشهای مختلف در راستای تبیین هر چه دقیقتر چنین طرحهایی باید گرفته شود و سپس با انجام کار کارشناسی دقیق تصمیمگیری شود تا حوزههای مختلف به صورت واقعی کمک شود.