هشدار رشد قیمت گوشت با افزایش عرضه دام به کشتارگاه‌‌/ تهدید امنیت غذایی مردم از سوی دلالان خوراک دام‌

رشد 40 درصدی عرضه دام به کشتارگاههای کشور زنگ خطر برای افزایش قیمت دام در ماههای آینده را از هم اکنون به صدا در آورده مگر اینکه دولت به فکر باشد و راهکار مقابله با آن را اجرا کند، قیمت گوشت سال گذشته هم به گواه مرکز آمار 50 درصد رشد قیمت داشته و افزایش بیشتر، این محصول اساسی و ضروری را در سبد خانوار کمرنگتر خواهد کرد.

در نگاه نخست شاید اینطور تلقی شود که افزایش عرضه دام به کشتارگاه به دلیل زیاد شدن تولید است، اما اینطور نیست و عمدتا به دلیل افزایش هزینههای تولید و بالا رفتن قیمت نهادهها و خوراک دام و طیور است که از دو سال پیش گریبانگیر دامداران و مرغداران کشور شده و اعتراض های زیادی از سوی آنها وجود داشته که موجب ضرر و زیان آنها شده و برای تامین خوراک مجبور می شوند بخشی از دام را بفروشند و یا دامداری خود را تعطیل کنند.

قیمت گوشت افزایش می یابد اگر امروز فکری نکنیم

احتمال افزایش قیمت گوشت در ماه های آینده به این دلیل مطرح است که بسیاری از دامداران، دام مولد و آبستن را روانه کشتارگاهها میکنند که اینها می توانست در آینده نزدیک گوساله جدید به دنیا بیاورد و یا زنجیره تولید را تداوم بخشد؛ گرچه آمار مشخصی وجود ندارد که چه میزان دام مولد و آبستن به کشتارگاهها روانه میشود اما گزارش های مختلفی از استانها وجود دارد که مدیران دامپزشکی هر گونه کشتار دام آبستن را ممنوع کردهاند.

مدیرکل دامپزشکی لرستان در اینباره میگوید: بر اساس ماده ۱۸ قانون سازمان دامپزشکی کشور، کشتار هرگونه دام آبستن در کشتارگاههای دام به دلیل جلوگیری از کاهش ذخایر ژنتیکی دام ممنوع است.

به گفته وی اداره کل دامپزشکی استان موضوع را به نحو مناسب به اطلاع همه عوامل رسانده و در صورت مشاهده کشتار دام آبستن متخلفان به مراجع قضایی معرفی میشوند.

کشتار دام 40 درصد بیشتر شد

مرکز آمار چند روز پیش، از افزایش 40 درصدی عرضه دام در کشتارگاهها خبر داده و اعلام کرده است، مقایسه عملکرد کشتارگاه های رسمی کشور در شهریور 1400 با ماه مشابه سال 1399 نشان دهنده افزایش 40 درصدی مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاههای رسمی کشور است.

بر اساس نتایج این طرح، وزن گوشت قرمز عرضه شده انواع دامهای ذبحشده در کشتارگاههای رسمی کشور در شهریور ۱۴۰۰ جمعاً ۵۵٬۸۷۵ تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است.

مقایسه عملکرد کشتارگاههای رسمی کشور در شهریور ۱۴۰۰ با ماه مشابه سال ۱۳۹۹ نشاندهنده افزایش ۴۰ درصدی مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاههای رسمی کشور است، مقدار عرضه گوشت در شهریور ۱۴۰۰ نسبت به ماه مشابه سال ۱۳۹۹ برای گوسفند و بره ۷۱ درصد، برای بز و بزغاله ۳۷ درصد، برای گاو و گوساله ۲۳ درصد، برای گاومیش و بچهگاومیش ۳۰ درصد، و برای شتر و بچهشتر ۳۹ درصد افزایش داشته است.

 تهدید از بین رفتن ذخایر ژنتیکی کشور با عرضه دام مولد به کشتارگاهها

از بین رفتن ذخایر ژنتیکی دامها از دیگر عواقب افزایش عرضه بیش از اندازه دام به کشتارگاهها و آن هم از نوع مولد و آبستن است، ژنتیک دام به اندازهای مهم است که هر گونه تحقیق و پژوهش و اصلاح دام ها بر اساس بانک ژن انجام می شود و کشور ها همیشه مراقب اختلاط ژنی و حفظ ژنهای بومی هستند هر چه بانک ژن غنیتر و متنوعتر باشد امکان اصلاح دامهای پربازده و با عملکرد بالا بیشتر خواهد بود.

تحقیق و اصلاح ژنتیک به اندازهای در بخش دام و کشاورزی مهم است که سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد، اعلام کرده است که در 40 سال آینده تامین امنیت غذایی دنیا متکی به پژوهش خواهد بود.

 برنامه اشتباه آزادسازی صادرات

وزارت جهاد کشاورزی اخیرا صادرات دام زنده را برای متعادل کردن عرضه و تقاضای دام آزاد کرده است، اشتباهی که رخ داده این است که عرضه دام را به عنوان دام مازاد تلقی کرده اما به این مفهوم نیست و افزایش تولید در کشور رخ نداده است و کارشناسان معتقدند که صادرات می تواند به بازار گوشت بیشتر ضربه بزند.

کشور در شرایط عادی سالانه 100 هزار تن باید واردات انجام دهد تا نیاز تامین شود. افزایش عرضه دام که اکنون شکل گرفته ناشی از افزایش تولید نیست بلکه حالت اضطرار و فشاری است که دامداران را مجبور کرده هر چه دام دستشان هست را به بازار عرضه کند که ادامه این کار شکاف عرضه و تقاضا را در ماههای آینده بیشتر خواهد کرد.

چه باید کرد؟

فشار منتقدان موجب شد که وزارت جهاد کشاورزی این بار تصمیم مناسبی بگیرد و شرکت پشتیبانی امور دام کشور را مکلف کرد که دام روستائیان و عشایر را خریداری کند.

شورای قیمتگذاری و اتخاذ سیاستهای حمایتی محصولات اساسی کشاورزی در جلسه مورخ سوم آبان قیمت خرید حمایتی دام روستایی تولید شده را تصویب کرد، بر این اساس قیمت هر کیلوگرم بره زنده نر پرواری 62 هزار تومان و گوساله زنده پرواری 59 هزار تومان تعیین شد.همچنین شرکت پشتیبانی امور دام کشور هم مکلف به خرید دام مازاد دامداران شد. لازمه این کار این است که این شرکت دولتی پول دامداران را به موقع بپردازد و گرنه به سرنوشت خرید تضمینی گندم دچار خواهد شد که کشاورز ترجیح می دهد به جای تحویل به سیلوی دولتی به دلال بفروشد.

مزیتی که خرید و ذخیره سازی از سوی دولت به جای صادرات دارد این است که هر زمانی نیاز بود به راحتی می توان به بازار تزریق کرد و قیمت بازار را متعادل کرد در حالی که اگر صادرات می شد، دولت مجبور می شد علاوه بر کسری 100 هزار تنی هر سال به اضافه میزان صادرات امسال، واردات انجام دهد که این کار اولا در شرایط تحریم بسیار سخت است و دوما هزینه گوشت وارداتی برای کشور گرانتر از خرید داخل، تمام میشود.

چرا دامدار دام خود را به کشتارگاه میفرستد؟

شاید سوال این باشد که چرا دامدار دام های خود را در هر شرایطی به جای اینکه نگه دارد ترجیح می دهد به کشتارگاه بفرستد؟ واقعیت این است که دامدار میخواهد از شر و ضرر و زیانی که روزانه به او تحمیل میشود خلاص شود.

افزایش شدید هزینه های تولید، از خوراک گرفته تا دارو واکسن و هزینه کارگری و غیره، شرایط تولید را سختتر کرده است، 70 درصد هزینههای یک دام که به خوراکش مربوط میشود قیمتهای گرانی دارد و به راحتی هم در دسترس دامدار نیست، دامدار به قیمت های 5 برابر نرخ دولتی از بازار آزاد تهیه میکند، بازار خوراک دست دلالان و رانت خواران افتاده و آنها قیمت را تعیین می کنند.

وابستگی بیش از 70 درصدی کشور به واردات خوراک دام، وجود رانت و فساد و دلالی عمدتا به دلیل اختصاص ارز 4200 تومانی، موجب شده است که نه تنها منافع ارز دولتی به دامدار نرسد بلکه بازار سیاههایی که تشکیل شده روزگار دامدار را سیاه کرده است.

 چهار راهکار برای رفع مشکل

با درک این موضوع که رشد 40 درصدی روانه شدن دام به کشتارگاهها نه به دلیل افزایش تولید بلکه استیصال آنها در تامین هزینههای تولید بوده می توان چند راهکار ارائه کرد

اولین راهکار این است که یارانه ارز 4200 تومانی به جای واردات به بخش تولید اختصاص یابد که تولید کننده بتواند هزینه خود را مدیریت کنند، در مدل فعلی که به واردات داده می شود تنها واردکنندگان و مشتی دلال و رانتخوار از آن منتفع می شوند. این ارزها داده می شد که قیمت کالای مصرفی کاهش یابد اما قیمت ها چندین برابر شده است.

دومین راهکار این است که دولت حتی اگر لازم باشد یارانه بیشتری به تولید بپردازد تا بخش کشاورزی و دام با قدرت ادامه یابد همچنان که اغلب دولتها یارانه بخش کشاورزی را در اولویت قرار می دهند، هزینه واردات بسیار بیشتر از تولید داخل است، دولت گندم را از کشاورز داخلی 5 هزار تومان اما از کشاورز خارجی 12 هزار تومان می خرد.

سومین راهکار این است که نقطه ضعف تولید دام کمبود علوفه و خوراک است که کشور 70 درصد وابسته است برنامه کاهش وابستگی داشته باشد.

چهارمین راهکار این است که بخش تحقیق و پژوهش تقویت شود، عقب ماندگی در این بخش زیاد است، 40 سال است تنها گاو هلشتاین وجود دارد اما در این مدت دنیا کارهای گستردهای انجام داده است.