۴ آسیب پرداخت یارانه انرژی/ بهره اصلی را ثروتمندان می‌برند

رضا پدیدار امروز در نشست هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اظهار کرد: در یک دسته بندی کلی، یارانهها در ایران به دو دسته یارانههای نقدی و غیر نقدی تقسیم میشود؛ یارانههای نقدی در ایران از سال ۱۳۸۹ با اجرای طرح هدفمندی یارانهها آغاز شد اما نوع دیگری از یارانه وجود دارد که به صورت غیرنقدی به همه افراد جامعه پرداخت و از آن تحت عنوان یارانه پنهان یاد میشود که سابقه طولانی در اقتصاد ایران دارد.

رئیس کمیسیون انرژی و محیطزیست اتاق تهران افزود: بحث امروز در رابطه با یارانههای پنهان یا همان یارانههای غیرنقدی در بخش انرژی شامل نفت، گاز، آب و برق است. به استناد گزارش IEA ایران نزدیک به ۳۰ میلیارد دلار یارانه در بخشهای نفت، گاز، برق و زغال سنگ در سال ۲۰۲۰ پرداخته که به این ترتیب با پرداخت ۱۶ درصد از کل یارانههای پرداختی در جهان بالاتر از چین، هند، عربستان رتبه نخست پرداخت یارانه را در جهان به خود اختصاص داده است. البته به صورت تجمعی در حد فاصل سالهای ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۰ رتبه هفتم در جهان را دارد، همچنین بر اساس شاخص سرانه انرژی در رتبه پنجم پس از کویت، امارات، عربستان و لیبی قرار دارد.

وی گفت: از طرفی بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه در شهریور ماه سال جاری یارانه انرژی در ایران رقمی بالغ بر ۱,۲۰۰ میلیارد تومان را در بر میگیرد که البته انتقاداتی نیز به شیوه محاسبه ارقام یارانه انرژی در کشور وارد شده که درست است.

پدیدار ادامه داد: به عنوان مثال اینکه محاسبه یارانه انرژی به روش شکاف قیمتی حاملهای انرژی حاصل از فروش آنها در داخل و قیمت صادراتی آن در بازارهای خارجی یا فوب خلیج فارس انجام دهیم، مبنایی نادرست است، زیرا اساس امکان صادرات همه حاملهای انرژی وجود نداشته است و دوم اینکه قیمت تمام شده همه حاملهای انرژی در کشور ارقامی متفاوت است، بنابراین باید ابتدا یک مبنای مستحکم، منطقی و علمی برای محاسبه یارانههای نقدی را مشخص کرد و در ادامه با تعیین مقادیر دقیق ضمن پذیرفتن اصل زیانهای ناشی از یارانههای غیر نقدی و نقدی در کشور مسئولان و سیاستگذاران مرتبط با موضوع را آگاهتر کرد.

وی افزود: در ایران بخش عمده ای از یارانه انرژی بهصورت غیرنقدی پرداخت میشود که این موضوع انتقادات گسترده ای را از سوی کارشناسان داشته است و در واقع یارانههای انرژی به دست نیازمندان واقعی نمیرسد و ثروتمندان جامعه بیشترین بهره را از یارانههای انرژی دارند.

رئیس کمیسیون انرژی و محیطزیست اتاق تهران گفت: بر اساس مطالعات مرکز پژوهشهای مجلس با توجه به سهم خانواده از یارانههای هیدروکربنی در سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ بیش از سه چهارم یارانه ضمنی هیدروکربنی به غیر از خانوار اختصاص داشته و در واقع انرژی ارزان قیمت مهمترین روش حمایت دولت از بخش تولید در ایران است حال اینکه بخش تولید نیز در کشور با وجود این مزیت نسبی در اختیار، کماکان از قدرت رقابتی نیز برخوردار نشده است.

پدیدار اظهار کرد: پرداخت یارانه غیرنقدی انرژی سبب میشود که قیمت گاز، برق، آب، بنزین و نظایر آن پایینتر از قیمت واقعی به دست مردم برسد بنابراین شاید یارانه انرژی در ابتدای امر رضایت گسترده افراد در جامعه را دارد اما به مرور زمان چیزی جز تضعیف اقتصاد و افزایش نابرابریها را در اقتصاد ندارد.

رئیس کمیسیون انرژی و محیطزیست اتاق تهران افزود: پرداخت یارانه انرژی به صورت غیرهدفمند، تشدید کسری بودجه دولت، افزایش قاچاق سوخت، افزایش مصرف و در نهایت آلودگیهای محیط زیستی را به دنبال داشته و روز به روز بر وخامت اوضاع میافزاید.

پدیدار گفت: سه راهکار برای حل این مساله مطرح است که توزیع عادلانه حمایتهای دولتی میان طبقات مختلف، تعادل هزینه و درآمدهای دولت جهت مواجه با کسری بودجه از محل تولید و توزیع انرژی و ایجاد انگیزه کافی برای مدیریت و بهینهسازی مصرف انرژی در بخشهای خانگی، صنعتی و تجاری این سه راهکار برای حل مساله یارانهها است.