نخلداری قراردادی راهکار توسعه تجارت جهانی خرما/ ایران جایگاه دوم تولید و چهارم صادرات دنیا را دارد

مسعود لطیفیان، در باره وضعیت صادرات خرمای ایران گفت: در حالی که ایران بعد از مصر دومین کشور تولید کننده خرما در جهان است اما در بین کشورهای صادر کننده این محصول در رتبه چهارم قرار دارد. با استفاده از سیستم­های نوین نخلداری تعدادی از کشورها نظیر مصر توانستهاند میزان تولید خرمای خود را در هر هکتار به حدود ۶ برابر میانگین جهانی برسانند. این در حالی است که سطح زیر کست ایران چندین برابر کشور مصر میباشد.

وی افزود:در سال ۲۰۲۰، ارزش بازار جهانی خرما در حدود 13.4 میلیارد دلار آمریکا بوده و پیشبینی میشود تا سال 2025 به 16.25 میلیارد دلار برسد . بازار تجارت خرما یک بازار جهانی است که حدود 5.4 میلیون تن میوه در آن عرضه میشود. در سال 2020، تونس با صادرات حدود 299 میلیون دلار آمریکا بزرگترین صادرکننده خرما در سراسر جهان بود و پس از آن عربستان سعودی با صادراتی به ارزش حدود 246 میلیون دلار قرار دارد.

عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی سیستم های تولید و تجارت محصول خرما به سرعت در دنیا در حال تغییر هستند. یکی از عوامل مهم این تغییر، افزایش جمعیت جهان و تقاضای جهانی برای این محصول انرژیک و مفید است. انتظار میرود جمعیت جهان تا سال 2050 به 9 میلیارد نفر برسد و با این شرایط نخلستانهای جهان به طور فزایندهای به یک دارایی استراتژیک برای کشورهای خرماخیز تبدیل می شوند.

به گفته لطیفیان در بسیاری از کشورهای خرما خیز نخلستانهای کوچک به سرعت در حال خرد شدن هستند. از سوی دیگر زنجیره ارزش افزوده و صادرات سازمان یافته خرما به دلیل خردهفروشی قابل گسترش و تثبیت نیست. برای دولت یکی از چالشهای اساسی شناسایی راهکارهای برای افزایش بهرهوری تولید خرما و بهبود معیشت تولیدکنندگانی است که دارای نخلستانهای کوچک بوده و ارائه خدمات مورد نیاز مانند دسترسی به اعتبار، دانش فنی و اطلاعات بازار برای آنها فراهم نیست. یکی از راههای ممکن برای ایجاد پیوند بین تولیدکنندگان خرما و صادرات، نخلداری قراردادی است.

وی افزود: اگر چه طرح این موضوع در ایران جدید نیست، اما سوالات جدی را هم برای نخلداران و هم برای سیاستگذاران ایجاد میکند. نخلداران به طور فزایندهای برای امضای قراردادهای نخلداری دعوت خواهند شد. اما سئوال این است که آیا چهارچوب فنی و استراتژیک این اقدام به درستی مطالعه شده است؟ با توجه به اهمیت تجارت جهانی خرما، نحوه اجرایی کردن نخلداری قراردادی چه تاثیری بر تجارت این محصول در کلاس جهانی دارد؟

عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تصریح کرد:بحث تجارت خارجی خرما از مباحث مهم در توسعه نخلداری کشور است. اثربخشی نخلداری قراردادی وابسته به این است که سیاست دولت در اجرایی کردن این استراتژی تا چه حدود متوجه بازارهای خارجی و تابع نیازهای آن است. نخلداری قراردادی وسیله ای برای گسترش بازار خارجی، تقسیم کار، افزایش کارائی، بهبود بهرهوری و رشد و توسعه اقتصادی است و به عنوان موتور رشد و توسعه اقتصادی در صنعت خرما عمل میکند.

لطیفیان در پایان گفت: برای اینکه در فرآیند جهانی شدن اقتصاد و صادرات خرما بتوانیم سهم معقولی را به خود اختصاص داده و با گذشت زمان جایگاه خود را بهبود بخشیم باید مزیتهای بالفعل صنعت خرمای کشور را شناسایی کرده تا در صحنه تجارت جهانی مزیتهای مطلوبتری را کسب نماییم. نخلداری قراردادی و توسعه زنجیره ارزش خرما در کشور میتواند سرآغازی برای رسیدن به توسعه پایدار تجارت محور خرما باشد.