رقابت نفت ایران و روسیه/ تنها خریدار نفت ایران، از بازار خارج شد؟

جنگ اوکراین باعث شد تا میان دو صادرکننده بزرگ نفت رقابتی بر سر خریداران یکسان ایجاد شود. اتحادیه اروپا قصد دارد در تحریم نفت روسیه به آمریکا و بریتانیا بپیوندد. دیپلماتهای اروپایی میکوشند تا در مورد قراردادی مبنی بر توقف واردات نفت روسیه به این بلوک، به اجماع برسند. این قرارداد ممکن است از سوی رهبران این کشورها در نشست روز ۳۰ام ماه مه در بروکسل به امضا برسد. اگر این توافق حاصل شود روسیه بزرگترین بازار نفت خود را از دست میدهد. روسیه پس از عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت جهان است.

به نقل از سیانان، این مساله برای ایران که در حال حاضر هم صادرات نفت آن تحریم است به معنی شلوغ شدن بازار نفت خام است. خریداران نفت گزینههای بیشتری پیش رو دارند. به تبع از آن رقابت شدیدی بر سر قیمت نفت میان تولیدکنندگانی شکل میگیرد که نفت خام آنها طرفدار زیادی ندارد.

اما این اتفاق ممکن است ایران را به سمتی ببرد که توافق برجام را احیا کند. احیای توافق برجام تحریمهای ایران را حذف و نفت ایران را مجدداً وارد بازار جهانی میکند. در دو سال اخیر چین بزرگترین خریدار نفت ایران بود اما به نظر میرسد اخیرا روسیه این فرصت را از ایران گرفته است. کارشناسان میگویند از ماه فوریه که روسیه حمله خود به اوکراین را آغاز کرد، صادرات نفت خام ایران به چین دچار کاهش شد که اتفاقاً با افزایش صادرات نفت روسیه به چین همزمان است.

افزایش فروش روسیه، کاهش فروش ایران

از زمان آغاز جنگ اوکراین چین حدود ۷ میلیارد یورو (۷٫۵ میلیارد دلار) سوخت فسیلی از روسیه وارد کرده است که بخش عمده آن نفت خام بود. این در حالی است که در همین بازه حدود یک چهارم از فروش نفت ایران به چین کاهش یافت. برخی نیز پیشبینی میکنند که این میزان به یک سوم برسد. از آنجایی که چین حجم خرید خود را کاهش داد و همزمان به دنبال تخفیفهای بیشتر و نفت ارزانتر است، ایران ممکن است بخش زیادی از درآمدهای خارجی خود را از دست بدهد. علاوه بر این موارد قرنطینههای چین میتواند تقاضای این کشور برای نفت خام را بیش از این کاهش دهد.

روسیه نفت ارزانتر و باکیفیتتری را به چین پیشنهاد میدهد. تحریمهای ثانویه آمریکا هم فعلا در مورد نفت روسیه صدق نمیکنند. طبق این تحریمها کشورهای خریدار نفت ایران باید از بازار آمریکا بیرون بروند. این عوامل باعث میشود نگرانیهای ایران در خصوص رقابت بر سر قیمتها افزایش یابد.

چین تنها خریدار نفت ایران است؟

برخی کارشناسان میگویند تنها شاهراه فروش نفت خام ایران در حال حاضر تنها چین است. در واقع چین است که فروش نفت ایران ر اسر پا نگه داشته است. وزیر نفت ایران، جواد اوجی، اخیرا اعلام کرد که نفت ایران با قیمت خوبی در حال فروش است و بازارهای جدیدی برای فروش نفت شناسایی شدهاند.

حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفت که دولت باید از این مساله آگاهی داشته باشد که ممکن است ورود روسیه به بازار، صادرات نفت ایران به چین را به خطر بیندازد. او اضافه کرد که میتوان گفت که بالاخره روسیه سهم صادرات نفت را از ما گرفت و این بهترین فرصت برای احیای برجام است.

مذاکرات ایران و رهبران کشورها از ماه مارس متوقف شد. آخرین مسالهای که باقی میماند و ایران به شدت روی آن پافشاری میکند این است که آمریکا سپاه ایران را از لیست سازمانهای تحریمی حذف کند.

روسیه و ایران معمولا در مسائل بینالمللی با هم متحد بودند اما اکنون خود را در یک فضای رقابتی میبینند. در ماه مارس روسیه از آمریکا خواست تا تضمین کتبی بدهد که روابط مسکو با ایران بر اثر تحریمهای غرب علیه مسکو تحت تاثیر قرار نگیرد. به همین دلیل به نظر نمیرسید که روسیه مانع از توافق هستهای شود اما این کشور بعدا از خواستههایش عقبنشینی کرد.

به باور برخی ایران گزینههای زیادی پیش رو دارد و بهترین آنها قبول توافق هستهای است.