فائو: نااطمینانی در چشم‏‏‏‏‏‌انداز جهانی غذا

سازمان خواربار و کشاورزی مللمتحد (فائو) جدیدترین گزارش خود از چشمانداز بازار جهانی غذا را منتشر کرد. این گزارش هر ۶ماه یکبار توسط این نهاد منتشر میشود. براساس این گزارش صورتحساب جهانی واردات مواد غذایی در سالجاری در مسیر شکستن رکورد ۸/ ۱تریلیون دلاری قرار دارد؛ این درحالی است که بخش عمده این افزایش انتظاری در هزینههای وارداتی به افزایش قیمت مواد غذایی و هزینههای حملونقل مربوط است، بهطوریکه بسیاری از کشورهای آسیبپذیر به ازای واردات غذای کمتر، هزینه بیشتری پرداخت خواهند کرد.

بر اساس برآوردهای این گزارش انتظار میرود هزینههای واردات غذا نسبت به ۲۰۲۱ تا ۵۱میلیارد دلار افزایش یابد که از این مقدار ۴۹میلیارد دلار منعکسکننده افزایش قیمتهاست. فائو پیشبینی میکند کشورهای کمتر توسعهیافته در سالجاری با کاهش ۵درصدی در هزینههای وارداتی خود مواجه باشند، درحالیکه منطقه صحرای زیرآفریقا و گروه کشورهای درحال توسعه که واردکننده صرف غذا هستند بهرغم کاهش در حجم واردات مواد غذایی با افزایش در هزینههای کل واردات مواجه باشند. فائو معتقد است این مسائل نشانههای هشداردهندهای از منظر امنیت غذایی هستند که میتوانند گویای دشوارترشدن تامین هزینه واردات غذا برای کشورهای واردکننده باشند.

به گفته اقتصاددان فائو، اوپالی گالکتی، با توجه به افزایش قیمت نهادههای تولید، نگرانیها بابت شرایط آبوهوایی و افزایش نااطمینانیهای بازار غذا که از تنش میان اوکراین و روسیه نشات میگیرد، جدیدترین پیشبینیهای فائو گویای کمبود در بازارهای مواد غذایی و رسیدن هزینههای وارداتی به رکوردهای جدیدی است. چربیهای حیوانی و روغنهای نباتی اصلیترین عامل افزایش هزینههای وارداتی غذا در ۲۰۲۲ شناسایی شدهاند، گرچه غلات نیز نقش مهمی در هزینههای وارداتی کشورهای درحال توسعه دارند.

کشورهای درحال توسعه، درحالت کلی، در مسیر کاهش واردات غلات، دانههای روغنی و گوشت هستند که نشاندهنده ناتوانی آنها در پوشش افزایش قیمت مواد غذایی است.

همچنین براساس برآوردهای فائو، انتظار میرود تولید جهانی غلات اصلی برای نخستینبار در طول چهار سالگذشته در ۲۰۲۲ کاهش پیدا کند و مصرف جهانی غلات نیز برای نخستینبار در طول بیست سالگذشته با کاهش مواجه شود، با اینوجود انتظار نمیرود مصرف مستقیم غذا توسط انسان تحتتاثیر قرار بگیرد، چراکه کاهش در مصرف کل ناشی از کاهش مصرف گندم، غلات سخت و برنج بهعنوان غذای دام خواهد بود.

از سوی دیگر، ذخایر جهانی گندم در سالجاری افزایش خواهد یافت که علت اصلی آن انتظار انباشت ذخایر در چین، روسیه و اوکراین است. تولید و مصرف جهانی ذرت در سالجاری به رکوردهای جدیدی خواهد رسید، چراکه انتظار میرود تولید اتانول در برزیل و ایالاتمتحده و تولید صنعتی نشاسته در چین افزایش یابد. بهعلاوه، فائو انتظار دارد مصرف جهانی روغنهای نباتی از تولید سبقت بگیرد؛ با وجودیکه احتمال سهمیهبندی تقاضا وجود دارد.

طبق این گزارش درحالی که انتظار میرود تولید گوشت در آرژانتین، اتحادیه اروپا و آمریکا کاهش داشته باشد، تولید جهانی گوشت با ۴/ ۱درصد افزایش پیشبینی شده است که علت عمده آن افزایش تولید گوشت خوک از سوی چین برشمرده شده است. فائو رشد کندتری را برای تولید جهانی شیر نسبت به سالگذشته پیشبینی میکند و علت اصلی آن را کاهش تعداد گلههای دامهای شیرده و کاهش حاشیه سود در بسیاری از مناطق تولیدی ارزیابی میکند. فائو همچنین پیشبینی میکند تجارت شیر در سالجاری با کاهش مواجه باشد. فائو همچنین پیشبینی میکند تولید شکر در سالجاری پس از سه سالروند کاهشی، با افزایش مواجه باشد. تولید آبزیان نیز در سالجاری با ۹/ ۲درصد افزایش نسبت به سالگذشته پیشبینی شده است.

چشمانداز بازار غذای ایران

فائو پیشبینی میکند تولید غلات ایران در ۲۰۲۲ نسبت به سالگذشته با افزایش قابلملاحظهای روبهرو باشد، بهطوری که تولید غلات از ۳/ ۱۴میلیون تن ۲۰۲۱ در ۲۰۲۲ به ۲/ ۱۹میلیون تن خواهد رسید. این نهاد همچنین پیشبینی کرده است واردات غلات ایران در سالزراعی ۲۳-۲۰۲۲ با کاهش قابلملاحظهای نسبت به سالقبل از ۶/ ۲۱ به ۲/ ۱۶میلیون تن کاهش پیدا کند. سازمان خواربار و کشاورزی مللمتحد همچنین پیشبینی میکند تولید گندم ایران در ۲۰۲۲ با افزایش چشمگیر نسبت به سالگذشته از ۹میلیون تن به ۱۳میلیون تن برسد. واردات گندم اما با کاهش قابلملاحظه ۵/ ۴میلیون تنی (۵۷درصدی) از ۹/ ۷ به ۴/ ۳میلیون تن خواهد رسید. علت عمده این کاهش خرید، بهبود تولید نسبت به کاهش سطح تولید فصل گذشته بوده است؛ با این وجود خرید گندم ایران همچنان نسبت به میانگین پنج سالگذشته بالاتر است. فائو همچنین در این گزارش تولید ذرت ایران در ۲۰۲۲ را حدود ۳/ ۱میلیون تن پیشبینی کرده است. این درحالی است که واردات ذرت نسبت به سالگذشته بدون تغییر و ۹میلیون تن پیشبینی شده است. تولید جو ایران در ۲۰۲۲ افزایشی پیشبینی شده است، بهطوریکه از ۲میلیون تن ۲۰۲۱ به ۳میلیون تن خواهد رسید. این درحالی است که روند واردات جو کاهشی پیشبینی شده است و از ۳میلیون تن سالزراعی ۲۲-۲۰۲۱ به ۲میلیون تن کاهش خواهد یافت. فائو همچنین تولید برنج ایران در ۲۰۲۲ را ۹/ ۱میلیون تن پیشبینی کرده است؛ تولید برنج ایران در ۲۰۲۱ حدود ۲میلیون تن برآورد شده است. واردات برنج ایران اما افزایشی پیشبینی شده است، بهطوریکه فائو انتظار دارد از ۹/ ۰میلیون تن به ۸/ ۱میلیون تن برسد.

سازمان خواربار و کشاورزی مللمتحد همچنین تولید کل محصولات روغنی ایران را ۹/ ۰میلیون تن پیشبینی کرده است. واردات این محصولات نیز با روند افزایشی از ۲/ ۲میلیون تن در ۲۰۲۱ -۲۰۲۰ به ۴/ ۲میلیون تن در ۲۲-۲۰۲۱ خواهد رسید. فائو همچنین پیشبینی کرده است تولید گوشت ایران از ۳میلیون و ۸۶هزار تن در ۲۰۲۱ به ۳میلیون و ۵۶هزار تن در ۲۰۲۲ برسد، با اینوجود واردات گوشت ایران افزایشی پیشبینی شده است و انتظار میرود از ۱۰۰هزار تن ۲۰۲۱ به ۱۲۱هزار تن در ۲۰۲۲ برسد. صادرات گوشت اما کاهشی پیشبینی شده است، بهطوری که انتظار میرود از ۴۱هزار تن به ۳۰هزار تن کاهش پیدا کند. فائو همچنین انتظار دارد تولید لبنیات ایران در سالجاری با روندی افزایشی از ۷میلیون و ۷۴۹هزار تن ۲۰۲۱ به ۷میلیون و ۷۹۰هزار تن برسد. در این گزارش همچنین پیشبینی شده است واردات لبنیات ایران از ۱۰۳هزار تن ۲۰۲۱ به ۱۰۴هزار تن افزایش پیدا کند. صادرات این محصولات نیز با روندی افزایشی از یکمیلیون و ۲۲۰هزار تن به یکمیلیون و ۴۰۱هزار تن خواهد رسید.